Бир неча ҳафта олдин Хитой акциялари сўнгги олти ой ичида дунёдаги энг яхши кўрсаткичларга эришди, чунки сармоядорлар пандемия чекловлари олиб ташланганидан кейин мамлакатнинг иқтисодий тикланишига пул тика бошлади.
Аммо 18 апрель — Хитой биринчи чоракдаги иқтисодий ишлаб чиқариш кўрсаткичларини эълон қилганидан бери, бутун дунё бўйлаб Хитой компанияларининг акциялари тахминан 540 миллиард доллар қийматини йўқотди.
Сармоядорлар мамлакатдаги иқтисодий ноаниқлик, ортиб бораётган геосиёсий кескинликлар ва Пекиннинг халқаро консалтинг фирмаларига нисбатан тазйиқлари фонида Хитойга инвестицияларини қисқартирди.
Насдақ Golden Dragon Чина Индех 18 апрелдан бери 5 фоиздан кўпроқ йўқотди. Гонконгнинг Ҳанг Сенг (ҲSI) индекси ҳам 5 фоизга пасайди. Шанхай композит индекси ва Шензҳен компонент индекси мос равишда 3 фоиз ва 6,5 фоизга тушди. Худди шу даврда Насдақ Composite 4 фоизга ошди.
Бу жараён фақат қимматли қоғозлар билан чекланмайди. Инвесторлар кайфиятининг барометри бўлган Хитой юани ўтган ойда 2 фоиздан ошди. 17 май куни оффшор савдода юан АҚШ долларига нисбатан еттидан пастга тушди ва бу йил биринчи марта асосий даражани бузди. Валюта 19 июнь куни янада заифлашди ва деярли олти ой ичида энг паст даражага тушиб кетди.
Инвесторлар икки асосий сабабга кўра Хитойга шубҳа билан қарамоқда. Биринчидан, пандемиядан сўнг иқтисодий тикланиш барқарор бўлмади. Иккинчидан, мамлакатнинг инвестиция қобилияти савол остида, — деди Гонконгда жойлашган Каиюан Cапитал бош инвестиция директори Брок Силверс геосиёсий ва Хитой сиёсатидаги хавотирларга ишора қилиб.
АҚШ ва Хитой ўртасидаги муносабатлар сўнгги бир неча ой ичида тобора кескинлашиб бормоқда. Вашингтон Хитойнинг асосий саноатига, жумладан чип ишлаб чиқаришга қарши санкцияларни кучайтирди. Пекин хорижий компанияларга нисбатан ишончсизлик кучайиб бораётганини кўрсатиб, халқаро консултацияларни таъқиб қилмоқда ва ўтган ойдан бошлаб мамлакатнинг аксил-жосуслик қонунини кенгайтирмоқда.
Афсуски, йигирма йиллик ўзаро манфаатлардан сўнг, Хитой ва АҚШ ўртасида глобал кескинлик кучайди, — деди Нью-Йоркда жойлашган PineBridge Investmentс активларни бошқариш компаниясининг кўп активлар бўйича глобал раҳбари Майкл Kelli.
Иқтисодиётнинг тикланиши
Октябр ойининг охирида Хитой қимматли қоғозлари мамлакат ўзининг нол-COVID сиёсатидан воз кечиши кутилаётганида, кескин кўтарилишни бошлади. Декабрь ойи бошида Пекин қаттиқ чекловлардан воз кечди, бу эса иқтисодий фаолликнинг тез тикланишига олиб келди.
Аммо биринчи чоракда истеъмолга асосланган 4,5 фоиз ўсишга қарамай, сўнгги иқтисодий маълумотлар дунёдаги иккинчи йирик иқтисодиётнинг “нотекис тикланаётганига” ишора қилмоқда.
16 май куни Хитой апрель ойи учун иқтисодий маълумотлар тўпламини эълон қилди. Бу ҳисоботдаги кўрсаткичлар эса инвесторларни хавотирга солгани айтилмоқда.
Nomura ва Барcлай маълумотлар эълон қилинганидан кейин ўз прогнозларини мос равишда 5,5 фоиз ва 5,3 фоизгача туширди. Аммо UBS ва Голдман Сачс ўзларининг ўсиш прогнозларини сақлаб қолди — бу йил учун 5,7 фоиз ва 6 фоиз.
Апрель ойида мамлакатда истеъмол нархлари индекси атиги 0,1 фоизга ўсди. Бу икки йилдан ортиқ вақтдаги энг паст ўсиш суръатидир.
Завод нархларини ўлчайдиган ишлаб чиқарувчиларнинг нарх индекси 3,6 фоизга камайди. Бу уч йил ичида энг катта қисқариш бўлди ва дефляция хавфи юзага келганини таъкидлади.
Апрель ойида Хитой импорти 7,9 фоизга камайди. Бу эса заиф ички талаб белгиларини кучайтирди. Бандликка келсак, 16 ёшдан 24 ёшгача бўлган аҳолининг ишсизлик даражаси апрель ойида рекорд даражадаги 20,4 фоизни ташкил этди.
Хитой иқтисоднинг асосий ҳайдовчиси бўлган “тўхтовсиз” кўчмас мулк сектори мамалакат учун катта ташвиш бўлиб қолмоқда, — деди Силверс.
Маълумотларга кўра, сўнгги бир неча ўн йилликларда ушбу сектор Хитой ялпи ички маҳсулотининг 30 фоизини ташкил этган.
17 апрель куни мамлакат Миллий статистика бюроси янги уйлар нархи март ойидаги 0.4 фоиздан кейин апрель ойида атиги 0.3 фоизга кўтарилганини маълум қилди. Бу эса пандемия чекловлари тугагандан сўнг сусайган талаб янада тушиб кетиши мумкинлигини кўрсатмоқда.
Февралдан олдин уй-жой нархлари тахминан 18 ой давомидаги тарихий пасайишда эди.
“Айғоқчига қарши кураш”
Ўтган даврда, компаниялар раҳбарлари чет эл сармоясини қайтаришга интилган бўлса ҳам, консалтинг ва тегишли текширув фирмаларига қарши кампания ишбилармонларни асабийлаштирди.
Ўтган ой Пекин ўзининг аксил-жосуслик қонунини янгилади, бу эса жосуслик деб ҳисобланиши мумкин бўлган фаолиятлар рўйхатини кенгайтирди. Масалан, сўнгги бир неча ой ичида расмийлар Cапвисион, Баин & Company ва Минтз Груп каби консалтинг компанияларида бир қатор рейдлар ўтказди.
Улар Шанхай ва Нью-Йоркда жойлашган Cапвисион компаниясини махфий ҳарбий маълумотларни хорижий кучларга ошкор қилишга ёрдам беришда айблади.
Расмийлар, шунингдек, консалтинг саноати жосуслик учун ишлатилганми ёки йўқми, бутун мамлакат бўйлаб тергов ўтказилишини эълон қилди.
Пекиннинг маҳаллий ва бизнес маълумотларидан чет эл огоҳ бўлишини қисқартириш бўйича ҳаракатлари Хитойга акциядорлик инвестицияларини жалб қилишни янада қийинлаштиради, — деди Осиё жамияти сиёсати институтининг Хитойни таҳлил қилиш маркази ходими Неил Томас.
Унга кўра, иқтисодий сиёсатни ишлаб чиқишда миллий хавфсизликка эътибор кучайиши Си Цзиньпиннинг раҳбарияти чет эл фирмаларининг Хитойда бизнес юритишини қийинлаштирадиган сиёсий хавфларни қандай яратаётганига хос мисолдир.
Жамғарма менежерлари ва таҳлилчиларнинг таъкидлашича, таъқиблар хорижий инвестор учун одатда қарор қабул қилишда иштирок этадиган Хитой компаниялари ҳақида мунтазам маълумот олишни анча қийинлаштиради.
Шу билан бирга, Пекин Хитойнинг баъзи маълумот манбаларига, масалан, асосий молиявий маълумотларни тақдим этадиган базасига чет элда киришни чеклаб қўйди.
Ёпилаётган бозорлар
Хитойдаги баъзи фондлар ва тадқиқот фирмалари ўз филиалларининг мамлакатдаги фаолиятини тугатмоқда.
ОАВ хабарларига кўра, АҚШнинг технологияга йўналтирилган тадқиқот ва консултация фирмаси Форрестер Research хитойлик таҳлилчиларнинг аксариятини ишдан бўшатишни режалаштирмоқда.
Форрестер глобал қайта қуришнинг бир қисми сифатида Хитойдаги офисини ёпаётганини айтди.
Беқарор иқтисод билан бир қаторда хизматларимизни доимий янгилаб боришимиз ўзгаришларнинг асосий омиллари, — деди компания матбуот котиби.
Компаниянинг Хитойдаги бизнеси ҳажми унинг глобал даромадига нисбатан у қадар “катта эмас” ва у ўзининг глобал тадқиқот гуруҳи орқали Хитойдаги мижозларига хизмат кўрсатишда давом этади.
Шунингдек, дунёдаги энг йирик пенсия жамғармаларидан бири бўлган Онтарио Теачерсъ Пенсион План ҳамГонконгда жойлашган Хитойнинг капитал сармояси гуруҳини ёпди.
Эндиликда Осиёда жойлашган мамлакатларга йўналтирилган захираларни йиғиш гуруҳлари ёпилди. Бунинг натижасида беш нафар ҳамкасбимиз Гонконгдаги офисимизни тарк этади, — дейди Пенсия жамғармаси вакили Ден Мадж.
Шундай бўлса ҳам, баъзи инвесторларнинг хитойликлар билан алоқалар яна ўз ҳолига қайтишига ишончи комил.
Хитой фонд бозорида катта тузатишлар содир бўлганига шубҳа йўқ бўлса-да, ёдда тутиш керакки, бу мамлакат октябр ойидаги энг паст кўрсаткичлардан сўнг ҳам энг йирик фонд бозорларида етакчилик қилган, — деди PineBridge Investmentсъдан Kelli.
Унинг қўшимча қилишича, Ғарб иқтисодларида қанчалик кўп “ёриқлар” пайдо бўлса, шунчалик кўп глобал инвесторлар Хитой активларига пул қўйиши керак бўлади.
Изоҳ (0)