“Арсенал”даги фаолияти билан кўпчиликка танилган нидерландиялик Дэннис Бергкамп профессионал футбол ўйнашни “Аякс”да бошлаган. Афсонавий футболчи ва мураббий Йохан Кройф уни 17 ёшида асосий жамоага жалб қилган. “Учмас голланд” дея лақаб олган Дэннис Бергкамп 10 май куни 54 ёшни қарши олди. Қуйида нидерландиялик ўйинчининг футбол оламига қўйган илк қадамлари ҳақида сўз боради.
Харакири
Дэннис Беркгампнинг муваффақият тарихи 1985 йилда Йохан Кройфнинг келиши билан бошланган. “Аякс” клуб афсонасини бош мураббий этиб тайинламоқчи эди, бироқ унда керакли сертификатлар бўлмагани учун бу амалга ошмади. Нидерландиялик мутахассис сертификатларни қўлга киритиш учун ҳаракат қилишни ўйлаб ҳам кўрмасди.
Кейин эса “Аякс” бир ҳийлани амалга оширди. Амстердам клуби Кройфга керакли имтиҳонларни топширган учта ёрдамчи олиб келди. Йоханнинг ўзи эса техник директор этиб тайинланди ва шундай қилиб машғулотларда ҳам иштирок этиш имкониятини олди. У жамоанинг менежерига айланди. Нидерландия футбол федерацияси бунга қарши ҳеч нима қила олмаслигини тушунганди. Шунинг учун федерация 1986 йилда Кройфга керакли дипломни беришга қарор қилди.
Йоханнинг дастлабки натижалари ўртача бўлди. Унинг “ултра-ҳужумкор” ўйин услуби баъзида ўз жонига қасд қилиш тури бўлган “харакири” деб аталарди. Кройф бошчилигидаги “Аякс” илк мавсумда Нидерландия кубогини қўлга киритган бўлса, миллий чемпионатни “ПСВ”га ютқазиб қўйди.
Бироқ ҳужумкор ва кўнгилочар ўйин услуби мухлислар томонидан яхши қабул қилинди. Кройф ўзининг революцион фикрлаши билан ҳимоячиларга ҳужумчилар каби ўйнашга рухсат берган. Шунингдек, футболчиларга нафас олиш машқларида ёрдам бериши учун опера қўшиқчиларини ёллаган.
Энг муҳими нидерландиялик мураббий ёш истеъдодли футболчиларга имкон берарди. Бир йил ўтиб “ПСВ” яна чемпионликни қўлга киритганига қарамай, 1986/87 йилги мавсум “Аякс” қайта туғилишининг бошланиши бўлди. Бунда охирги бўлмаган роллардан бирини мактаб ўқувчиси Бергкамп ўйнаган.
Амстердамликлар учун 1970 йилларнинг бошида Чемпионлар Лигасидаги қаторасига учта ғалабадан кейин “қуруқ” давр бошланганди. 1980 йилда жамоа турнирнинг фақатгина ярим финалида иштирок этганди. Кейинги 6 йил давомида “Аякс” атиги икки марта биринчи даврадан нарига ўта олганди.
Бундай ҳужумкор ва доминант (мухлислар тарихдан нидерланд жамоаларида кўришга ўрганган) футбол услуби билан “Аякс” Кубок эгалари Кубогининг кейинги босқичига чиқиш учун кураш олиб борди. Биринчи рақиб — “Бурсаспор” 5:0 ва 2:0 ҳисобида мағлуб этилди, иккинчи раундда “Олимпиакос” доғда қолдирилди. Греция клуби футболчиларининг меҳмондаги учрашув биринчи бўлимидан кейинги (“Аякс” у вақтда 4:0 ҳисобида олдинда эди) танаффусда шунчалик жаҳли чиқдики, ҳатто кийим алмаштириш хонасида жанжал чиқди.
Орадан кўп ўтмай 1986 йилнинг охирига келиб, Кройф 17 ёшли Бергкампга миллий чемпионатда “Рода”га қарши учрашувда дебют қилиш имкониятини берди. Кейин 1987 йилнинг март ойида ёш Дэннис нидерландиялик мухлислар қалбидан жой олди.
Биология фанидан имтиҳон
Кубок эгалари Кубоги чорак финали қуръасига кўра, “Аякс” “Малмё”га қарши майдонга тушиши керак эди. У вақтда швед жамоасини англиялик мураббий Рой Ҳожсон бошқарарди. Бу амстердамликлар учун яхши қуръа дея баҳоланганди. Шунга қарамай жамоа кучли эмасди ва ярим финалга чиқиш учун қаттиқ меҳнат қилиши керак эди.
Тўртинчи март куни Нидерландия клуби биринчи ўйинни ўтказиш учун Швецияга йўл олди. Бироқ майдонни тўлиқ қор қоплаганди ва сўнгги дақиқаларда ўйин 14 март, шанба кунига қолдирилди. Бу Бергкамп халқаро майдондаги дебютини ўтказиб юборишини англатарди. Дэннис ўйиннинг янги санаси белгилангандан кейин дарҳол кун тартибини текширди ва жаҳли чиқди. Нега? Футболчи гимназияни тугатиши учун 1,5 йил қолганди ва диплом олишни ният қилганди.
Кройф жамоаси Швецияга пайшанба куни йўл олиши режалаштирилганди, бироқ ёш Дэннис жума куни биология фанидан муҳим имтиҳон топшириши керак эди. Йохан буни ҳурмат қилар эди, лекин энг иқтидорли ўсмирни қолдириб кетиш ҳам мумкин эмасди. Шунда у ажойиб режа ўйлаб топди.
Мактаб ўқувчиси Бергкамп жума куни имтиҳондан ўтди, кейин эса ота-онаси уни Схипҳол аэропортига олиб борди ва у Копенгагенга парвоз қилди. Футболчига нидерландиялик журналист Кис Янсма ҳамроҳлик қилди. Улар Даниядан Малмёга қайиқда бориши керак эди.
У вақтларда нидерландиялик футболчи парвоздан қўрқмас эди. Бу Бергкампга Швецияда 15 дақиқа ўйнаш имконини берди. Унинг жамоаси эса 0:1 ҳисобида мағлуб бўлди. Кройфф Бергкампнинг қимматбаҳо истеъдодига шубҳа қилмасди. Шунинг учун тўрт кундан кейинги жавоб учрашувини Дэннис асосий таркибда бошлади.
Кройфф катта ўйинда биринчи дақиқаларданоқ ҳали ҳеч кимга таниш бўлмаган болани майдонга тушириб, дўстлари ва душманларини ҳайрон қолдирди. Шунча йилдан сўнг “Аякс”да Европа майдонларида ўзини кўрсатиш имкони туғилганда, мураббий ҳали ҳеч нарса кўрсатмаган йигитга ишонди. У нима ҳақида ўйлаган?
Аммо танқидлар тез орада йўқолади.
Ёрқин дебют
“Аякс”нинг афсонавий стадиони “Де Мер” 25 минг мухлис билан тўлганди. Уларнинг барчаси севимли клуби швед жамоасини мағлуб этишини кўриш учун келганди.
Ўша куни майдон аҳволи даҳшатли даражада эди. Бироқ техника томондан яхшироқ бўлган амстердамликлар бу ҳолатда “Малмё” футболчиларига қараганда яхшироқ ҳаракат қилди. Шведлар фақат узун паслар билан ўйнади. Бергкамп илк бор “Аякс”нинг асосий таркибида майдонга тушди. Кройф унга чап қанот вингери позициясини ишониб топширди. Дэннис ўз ўйини билан ҳаммани ҳайрон қолдирди.
Ўйин “Аякс”нинг 3:1 ҳисобидаги ғалабаси билан якунланди. Мезбонлар сафида Арон Винтер гол урди ва Марко ван Бастен дубль қайд этди. “Малмё” сафида Хакан Линдман тўп киритишга муваффақ бўлди. Лекин шаҳарда муҳокамалар марказидаги мавзу Дэннис Бергкамп бўлди. Кройф атайлаб мухлисларнинг олқишини ҳис қилиши учун уни 87-дақиқада захирага олди.
Мухлислар ёш футболчини тик туриб олқишлади. У Кройф кашф қилган кейинги буюк футболчи бўлиши керак эди. Ўшанда Бергкамп ҳали ўқишни тугатмагани учун захира таркиби билан машғулот ўтказишга мажбур бўлган. Аммо Кройф кейинроқ қуйидагича изоҳ берган.
“Биз захира ўйинчиларини тайёрламадик, улардан Дэннис машғулот ўтказиши учун фойдаландик”, — деган мутахассис.
Бергкамп ўрта мактаб дипломини ололмади. Дэннис март ойида биология имтиҳонини топширди ва ўрта мактабнинг юқори синфига ўтди. Кейин ишга Кройф аралашди. Ёш истеъдодли футболчи мураббийга ҳафтада икки кун эмас, балки доимий равишда керак эди. Шундай қилиб, Йохан унга мактабни ташлаб, физиотерапия машғулотларини бошлашни маслаҳат берди.
Кройф яна бир бор ҳақ бўлиб чиқди. Бергкамп ўсишдан тўхтамади ва мавсумни биринчи жамоа билан якунлади. У “Аякс”нинг ютуқларига катта ҳисса қўшди. Аввалига Нидерландия кубогида “Ден Ҳааг” устидан ғалаба қозонди. Кейин эса Кубок эгалари Кубогида узоқ кутилган ғалабага эришди. Унда “Аякс” Лейпцигнинг “Локомотив” жамоасини 1:0 ҳисобида мағлубиятга учратганди.
Албатта, бу бошланиши эди. У “Интер” ва “Арсенал” шарафини ҳам ҳимоя қилди. Бироқ улар буткул бошқа ҳикоя.
Изоҳ (0)