Замонавий инсоннинг яна бир муаммоси — бош айланиши. Бу нохуш ҳолатга деярли барча дуч келган, лекин бош айланганда нима қилиш кераклигини билиб олиш зарур.
Нима учун бош айланади?
Бош айланишининг энг кенг тарқалган сабаблари механикдир, аммо улар орасида қуйидагилар ҳам бўлиши мумкин:
- Ички қулоқнинг яллиғланиш касалликлари, масалан, отит ёки лабиринтит.
- Меньера касаллиги, бу ўрта қулоқдаги суюқлик миқдори ортиши билан боғлиқ.
- Ўткир даврда бош суягининг шикастланиши — масалан, мия чайқалиши.
- Қандли диабет, гипертония, алкоголизм, чекиш билан боғлиқ мия томирларининг шикастланиши.
- Глюкоза даражасининг кескин пасайиши ва бошқа метаболик касалликлар билан кечадиган эндокрин касалликлар. Сурункали очлик сабабли қонда қанд даражаси пасайганда ҳам бош айланади.
- Миядаги ўсмалар.
Бош айланишининг бир нечта сабаблари бўлиши мумкин, аммо муаммони бутунлай ҳал қилиш учун биринчи навбатда невролог билан боғланиш керак.
Бош айланишининг механик сабаблари
Инсон танаси мувозанатини сақлаш мураккаб тизимдир, бунда асосий рол ички қулоқ ва мияча (серебеллум) томонидан тақсимланади. Улар фаолиятининг самарадорлиги вертебрал артерия шохлари орқали яхши артериал қон таъминотига боғлиқ.
Кўп ҳолларда туғуруқ пайтида чақалоқ бош суягининг сиқилиши содир бўлади, бунинг оқибатида бош суяги силжийди. Бу бир қатор нохуш аломатларга олиб келади. Бундай силжишлар шунчалик аҳамиятсиздек туюладики, уларни дарҳол пайқаб бўлмайди. Ҳатто миллиметрнинг бир қисми силжиганида ҳам суяклар ҳаракатчанлигини йўқотади ва қон оқимини бузади. Бу туғуруқ травмаси дейилади.
Бош суяги асосининг суяклари силжиганда, энг аввало, мувозанат органларини озиқлантирувчи умуртқали артериялар сиқилади. Артерия тораяди, бу қоннинг мияга етиб боришини қийинлаштиради. Оқибатда ички қулоқ ва серебеллумнинг функцияси бузилади. Шу сабабли кўплаб болалар транспортда нохуш ҳолатларга дуч келишади. Кўпинча бу боланинг индивидуал хусусиятларига боғлиқ, аммо ҳаракат касаллиги жиддий аломатдир.
Катталарда бош айланиши
Бош айланиши, кўзолди қорайиши ва ҳушдан кетиш тана ҳолатини тўсатдан ўзгартиргандан сўнг, одам ётоқдан кескин равишда турганда пайдо бўлиши мумкин. Бошни эгиш ёки буришдан кейин ҳам жиддий бузилишлар бўлса. Буларнинг барчаси мияда қон оқими бузилишининг натижасидир.
Бу туғма ва орттирилган травма ёки иккаласининг комбинацияси оқибатида юзага келган бўлиши мумкин. Қоида тариқасида, бу оксипитал минтақанинг орттирилган шикастланиши бўлиб, у вертебрал артериялар ва бошнинг бошқа томирлари ишига салбий таъсир қилади. Шундай қилиб тез-тез бош айланиши мияда қон айланиши бузилганлигининг аломатидир.
Бош айланиши даражаси бевосита шикастланишнинг оғирлигига (ва қон оқими бузилишининг даражасига ҳам) боғлиқ: кимдир камдан кам ҳолларда енгил бош айланишини ҳис қилади ва кимдир ўрнидан туролмай қолади.
Бош айланишидан қандай қутулиш мумкин?
Бош айланишининг сабабини билганингиздан сўнг, уни бартараф этиш лозим. Биринчи галда жароҳат оқибатларидан халос бўлинг ва бош суягининг суяклари ҳолатини тикланг, яъни остеопат билан жиддий шуғулланинг. Албатта, бу ҳолатда болаларга ёрдам бериш осон, чунки уларнинг организми ҳали тўлиқ шаклланишга улгурмаган. Бироқ катталар бу аломатга бефарқ қарамасликлари керак. Мия қон томирларининг бузилиши одатда хотира бузилиши билан бирга келади ва баъзида Альцгеймер касаллигидан олдин содир бўлади, чунки яхши хотира ва ақлий равшанлик бевосита қон айланишига боғлиқ.
Уй шароитида ўзингизга қандай ёрдам бера оласиз?
Координация машқлари
Сиз энг оддий ҳаракатлардан бошлашингиз лозим: масалан, текис чизиқ бўйлаб юринг. Ёки тик турган ҳолатда бир оёғингизни тиззадан букиб, уни полдан кўтаринг. Тўғри ҳолатни сақлаб, бу позада иложи борича узоқроқ туринг. Кўзларингизни юминг, оёғингизни турли йўналишларда ҳаракатлантириш орқали вазифани мураккаблаштиришингиз мумкин.
Ўйин фаолияти, копток билан машқлар
Тўпдан фойдаланган ҳолда бажариладиган ҳар қандай машқлар: саватга тўп улоқтириш, волейбол ва баскетбол каби тўп ўйинлари, бир вақтнинг ўзида бир нечта тўпни улоқтириш ва бошқа кўплаб машқлар координацияни яхшилашга ёрдам беради. Бундай ўйинлардан мақсад — вестибуляр аппаратни машқ қилдиришдан иборат.
Изоҳ (0)