“Рол сабаб ҳомиламни қурбон қилганман” — олти ёшида отасидан айрилган, ўйинчоқ фабрикасида ишлаган ва тасодифан актриса бўлган Гулчеҳра Саъдуллаева 73 ёшда

Ўзбекистонда хизмат кўрсатган артист Гулчеҳра Саъдуллаева бу йил 73 баҳорни қаршилади. Ўз даврининг энг машҳур ролларини ижро этган, минглаб йигитлар ҳаёлини ўғирлаган актрисанинг ҳам ҳаётда армонлари кўп. Хусусан унга ота меҳрини туйиш насиб этмаган. У кўплаб қийинчиликлар бадалига ёруғ кунларга етгани ҳақида тўлқинланиб гапиради.

“Онам 28 ёшида бева қолган”

— Жуда бахтли оилада тўнғич фарзанд бўлиб дунёга келганман. Мендан кейин Шоира синглим, ундан кейин укам Бахтиёр туғилган. Аммо ҳаётимиз бирдан қоронғилашди. Олти ёшга тўлганимда отам раҳматли вафот этди. Онам шўрлик эса уч бола билан 28 ёшида бевалик тўнини кийди. 
Онам кун бўйи ишда бўларди, биз эса Олия бувим билан уйда қолардик. Ҳар куни уйимизга нотаниш аёллар  келиши эътиборимни тортарди. Онам ишдан қайтгач, “Нега уйга киритдингиз”, деб йиғларди. Бола эканман бунинг сабабини тушунмасдим. Кейин билсам нотаниш аёлларнинг бари совчилар экан. Аммо онам уларнинг ҳеч бирига розилик бермади. “Турмушга чиқмайман, ҳаётимни фарзандларимга бағишлайман”, деган гапларининг мағзини анча кеч тушундим, — дейди актриса Гулчеҳра Саъдуллаева.

“Ўйинчоқ фабрикасида ишлаганман”

Гулчеҳра Саъдуллаева болаликда тортинчоқ ва ниҳоятда уятчан қиз бўлган. Бу феъли учун онасидан кўп танбеҳ эшитган актриса нималарга қодирлигини исботлаш учун китобга меҳр қўяди. Китоб унинг нафақат илмини, балки нутқини ҳам ривожлантиради.

— Онам раҳматли “Катта бўлганда ҳеч бир касбнинг этагидан тутолмайсан”, деган гапни кўп гапирарди. У инсон ниҳоятда меҳрибон бўлгани билан тарбиямизга жиддий эътибор берарди. Шу боисданми танбеҳларини ҳам кўнглимга оғир олмасдим, аксинча нималарга қодир эканлигимни исботлашга ҳаракат қилардим. Онам ўйинчоқ фабрикасида ишчи эди. Уч ойлик каникулда “Мен ҳам ишлайман”, деб фабрикага ишга қатнардим.  Олтинчи синфимдан бошлаб ёзги таътилни фабрикада ўтказганман. Онамга қўшилиб, қўғирчоқларга кўз-қош чизардим, — дейди актриса.

“Онам журналист бўлишимни истаган”

Гулчеҳра Саъдуллаеванинг онаси қизининг журналист бўлишини орзу қилади. Қиз эса журналистлик билан бирга тиббиёт соҳасига қизиқади. Аммо мактабдан театрга қилинган биргина саёҳат унинг касб танлаш ҳақидаги режаларини ўзгартириб юборади. У “Алишер Навоий” спектаклини кўриб, актриса бўлишга аҳд қилади. Албатта, бу унинг онаси ва бувисига маъқул келмайди. 

— Онамга ёлғон гапирганим учун ҳалигача виждоним қийналади. Чунки онамга Ўзбекистон Миллий университетига ҳужжат топширяпман деб тўғри санъат олийгоҳига борганман. Ижодий имтиҳонлардан аъло баҳоларга ўтганимдан кейин иншо ёзишимиз керак эди. Иншо ёзганимиздан кейин имтиҳон олган доцент домламиз “Қиз аъло баҳоларга ўқиган экансан, абитуриентларнинг иншосини текшириб юбормайсанми?” деган. Хурсанд бўлиб, қизил ручкада хатоларни излаб ўтирсам эшик зарб билан очилиб, титраб онам кириб келган. “Уялмайсанми, сенга шунақа тарбия берганмидим”, деганида тамом бўлганман. Кейин билсам абитуриент қоғозим уйда қолиб кетган экан. Онам аввалига санъат олийгоҳида ўқишимга жиддий қаршилик қилган. Устозлар ўртага тушишганидан кейин рози бўлганди, — дейди актриса.

“Тасодифан ролга тасдиқланганман”

Гулчеҳра Саъдуллаевани чин маънода бахтли актриса дейиш мумкин. Чунки у барча актрисалар орзу қиладиган ролларни ҳали ўқиб, тажриба орттирмай туриб ижро этган.

— Институтдаги дугонам телевидениеда кастинг бўлаётгани ҳақида айтиб қолган. Бир марта бўлса ҳам телевидениени кўрай деб унга ҳамроҳ бўлганман. Ўшанда туркман ёзувчисининг асари асосида 4 қисмли бадиий фильм суратга олинаётган экан. Тасодиф сабаб, ролга тасдиқланганман. У рол жуда машҳур бўлиб, одамлар оғзига тушган. Уни режиссёр Йўлдош Аъзамов ҳам кўриб “Шу қизни ҳам кастингга олиб келинглар”, дебди. Чунки у “Ўткан кунлар” фильмини суратга олишни режалаштириб юрган экан. Кастингга борсам биргина Зайнаб ролига 350 дан ортик номзод келибди. Водийдан сочлари узун, қошлари қалин, оппоқ қизлар келишганки, Абдулла Қодирий Зайнабни қандай тасвирлаган бўлса худди шундай. Мен эса Камолоннинг оддий қорамағиз қизиман. Хуллас, ҳамма қатори кастинг топширдим ва якунида ролга тасдиқланганимни айтишди. Шундай қувондим, уни сўз билан тасвирлаб беролмайман, — дейди актриса.

“Режиссёрнинг талабини эшитиб йиғлаб юбордим”

“Ўткан кунлар” фильмининг суратга олиш ишлари Шоҳимардонда бўлиб ўтган. Ёш ва тажрибасиз Гулчеҳра Саъдуллаева машҳурлар сабаб ўзини бошқа сайёрага тушгандек ҳис қилгани ва режиссёрнинг талабини эшитиб йиғлаб юборгани ҳақида айтиб берди.

— Ҳақиқатан ҳам фильмдаги энг тажрибасиз актриса ўзим эдим. Овқат пайти ҳам лаганга қўл чўзмай, актрисалардан кўзимни узмасдим. Уларнинг гапиришидан тортиб, ўзини қандай тутиши ҳам менга қизиқ эди. Аммо бир саҳнада суратга тушишим жуда қийин кечган. Йўлдош Аъзамов Зайнаб Отабекни соғиниб, юзидан бўса олиши кераклигини айтган. Бувимнинг “Сен қиз боласан, юзимни ерга қаратмагин”, деган гаплари ёдимга тушиб бу саҳнада суратга тушмайман, деб оёқ тираб олганман. Режиссёрнинг жаҳли чиқиб “Сен актрисасан”, деганида “Йўқ оддий ишчи бўламан, аммо бундай қилмайман”, деб туриб олганман. Кейин Ўзбекойим ролини ижро этган актриса Марям Ёқубова “Майли кийимларингни ечиб менга бер, ўзим ўйнайман”, деган. Ролни қизғондимми билмадим, минг ҳижолат билан шу саҳнада суратга тушдим, — дейди актриса.

“Зайнаб сабаб онамдан калтак еганман”

Кадрда Зайнаб қиёфаси яна-да чиройли кўриниши учун режиссёр гримёрдан Гулчеҳра Саъдуллаеванинг қошларини тартибга келтиришни сўрайди. Аммо бу жараён актрисага жуда қимматга тушади. 

— Қошимни теришган, буни кўриб онамнинг шунақа жиғибийрони чиққанки асти қўяверасиз. Роса таъзиримни  еганман. Чунки онам ва бувим сочларимни кесишга, қош териб, пардоз қилишга йўл қўйишмасди, — дейди актриса.

“Болаликда турмуш ўртоғимнинг мухлиси бўлганман”

Гулчеҳра Саъдуллаева болаликдан турмуш ўртоғининг ижодига қизиққани, унга бир неча марта мактуб ёзиб, илк “учрашув”га ҳам ўзи таклиф қилгани ҳақида сўзлаб берди.

— Раҳматли турмуш ўртоғим жуда кўп қизларнинг кумери бўлган. Барча қизлар қатори мен ҳам унинг ижодига бефарқ эмасдим. Саккизинчи синфда синфдош қизлар йиғилиб, у кишига хат ёзадиган бўлдик. Ҳуснихатим чиройли бўлгани учун хатни мен ёздим. “Ижодингизни ҳурмат қиламиз”, деб бир неча марта хат ёзгандан кейин мактабда спектакл саҳналаштирадиган бўлдик. Қизларнинг хоҳишига кўра Лутфулла Саъдуллаевни спектаклга таклиф этадиган бўлдик. Тақдирнинг туҳфасини қарангки, иши кўп одам ҳам спектаклимизга келиб, айтилган вақтда мактабимизга келган, — дейди Гулчеҳра Саъдуллаева.

“Ота-оналаримиз оила қуришимизга қарши бўлишган”

Икки ёшнинг муҳаббат тарихи жуда қизиқ кечган. Аввалига куёвнинг отаси актрисани келин қилишни истамаган. Кейинчалик Гулчеҳра Саъдуллаеванинг онаси “Артистга берадиган қизим йўқ”, деб у юборган совчиларни қайтарган.

— Қайнотам раҳматли жиддий, айтганини қиладиган одам бўлган. Аввалига мени келин қилишни истамаган. Кейин кўчада мени кўриб қолиб, “Уйлансанг ҳам фақат шу қизга уйланасан”, деган. Қайнонам совчиликка келганида эса онам рад жавобини берган. Уялиб онамга дилимдагиларни айтолмай қийналиб юрганимда бир гуруҳ театр актёрлари совчиликка келишган. Улар сабаб онам тўйимизга рози бўлган, — дейди актриса.

“Турмуш ўртоғимдан тарсак еган кун”

Ўн саккиз ёшида келинлик остонасига қадам қўйган Гулчеҳра Саъдуллаева болалик қилиқлари сабаб турмуш ўртоғидан тарсаки еганини кулиб эслайди.

— Мен келин бўлганимда Туйғунбек исмли қайним 12 ёшлик бола эди. У билан худди ўртоқдек қадрдон эдик. Овқатланиб бўлгандан кейин идиш-товоқларни ювиб бирга волейболл ўйнардик. Бир куни қалин қор ёғди. Қайниларим билан чана учрагани чиқадиган бўлдик. У пайтлари Лутфулла Саъдуллаев тўйлардан жуда кеч қайтарди. Қайниларимга биров кўрса уят дейди десам “Акамнинг палтоси билан телпагини кийиб олинг”, дейишди. Улар айтгандек қилиб, қийқириб чана учаёцак турмуш ўртоғим келиб қолган ва чеккага олиб юзимга тарсаки туширган. Кейинчалик билсам у ўз укаларидан ҳам мени қизғонган экан, — дейди Гулчеҳра Саъдуллаева.

“Рол сабаб ҳомиламни қурбон қилганман”

Гулчеҳра Саъдуллаева санъатнинг ҳақиқий фидойиси бўлган. Ҳатто, у интервьюларининг бирида фидойилик сабаб ҳомиласидан айрилгани ва бунинг учун ҳалигача кечалари йиғлаб чиқиши ҳақида айтиб берганди.

— “Ойгул ва Бахтиёр” спектаклида Ойгул ролини ижро этганман. Партнёрим турмуш ўртоғим эди. Премьера куни барча устоз санъаткорлар келишган, биз ҳам жиддий тайёргарлик кўргандик. Ўшанда қорнимда 7 ойлик ҳомилам бор эди. Аммо бу ҳақида ҳеч кимга айтмагандим. Қаҳрамонимнинг эркакларга хос совутлари сабаб атрофдагилар ҳам бу ҳақида билишмаганди. Хуллас, Бахтиёр билан қилич тушадиган саҳнада оёғим тойиб қорним билан ерга йиқилганман. Бирдан тобим қочиб, парда туширилган. Театр раҳбари аҳволимни кўриб спектаклни тўхтатмоқчи бўлган. “Йўқ охиригача ўйнайман”, деб бир амаллаб ролни ижро этганман. Саҳна ёпилишига тез ёрдам машинаси келиб, туғруқхонага олиб боришган. Афсуски, зарб таъсирида ҳомилам нобуд бўлган экан. Чиройли қизалоғимга Ойгул деб исм қўйганмиз. Бу фидойилигим учун ўзимни кечирмайман. Кечалари йиғлаб чиққан пайтларим ҳам кўп бўлган. Рол учун боламни қурбон қилагнимдан афсусланаман, — дейди актриса. 

Гулчеҳра Саъдуллаева нафақат ижоддан, балки шахсий ҳаётдан ҳам бахт топган инсонлардан бири. У Лутфулла Саъдуллаев билан ўзбек санъатидаги энг чиройли жуфтликлардан бири бўлди. Ҳозирда уч фарзанд ва ўндан ортиқ набира ва чевараларнинг севимли бувижонисига айланди.