Cotton Campaign халқаро коалицияси томонидан Ўзбекистон пахтасига қўйилган 12 йиллик бойкот бекор бўлганига бир йил тўлди. Шу муносабат билан “Дарё” мухбири Азизбек Абдувалиев Наманган муҳандислик-қурилиш институтининг проректори Одилжон Жакбаровни суҳбатга тортиб, мажбурий меҳнат қолдирган из — пахта далаларида кечган ўқувчилик, талабалик ва ўқитувчилик йиллари ҳақида сўради.
“Ҳозир 48 ёшга тўлган бўлсам, шундан 30 йили пахта далаларида кечган экан. Аввал ўқувчи, кейин талаба, сўнг ўқитувчи сифатида, албатта.
Наманган вилоятининг Уйчи туманида туғилиб-ўсганман. Мактабнинг 5-синфидан бошлаб пахтага чиқардик. Талабаликнинг беш йили ҳам шу тарзда ўтди. Институтда Билимлар кунини нишонлаб, ортидан қачон ва қаерга теримга боришимизни суриштирардик. Нари борса бир ҳафта ўқиш, кейин далага тайёргарлик. Киши бошига 60 килограммдан пахта нормаси. Нормани бажаролмай, овқатдан қарздор бўлиб қайтганлар ҳам кўп бўлган. Курсдошларимиздан бири мавсум арафасида уйлангани, кейин ота-онаси келинболани етаклаб, далага янги куёвни кўргани келганини ҳали-ҳануз дўстлар даврасида кулги билан эслаймиз.
Ўзим ўқиган институтга ўқитувчи сифатида қайтиб борганимдан кейин ҳам бу ҳолат ўзгармади. Фарқи, энди талабаларни бу юмушга ундаш, уларга зарур шарт-шароит яратиб беришдан иборат эди. Август ойида бизга бириктирилган далага бориб, талабаларимиз учун жой тайёрлар эдик. Аксар бу жойлар ётоқ ва яшаш учун умуман мўлжалланмаган боғча ёки мактаб бинолари, шийпонлар бўларди. Овқат эса кўпинча макарондан иборат бўлган, ҳафтада икки маротаба палов билан сийлардик.
Энг ёмони, талабаларни ўқишдан ажратиб, далага олиб бориб, пахта тердириб, кейин кечки пайт йиғилишларда бунинг ҳисоботини берар, одам сони ёки килограмм пасайган бўлса, яхшигина дакки ҳам эшитардик. Ўзимиз кунда икки-уч марта санаганимиз етмагандек, масъул идораларнинг ходимлари кечки пайт келиб, энди ётишга ҳаракат қилаётган ёшларни ташқарига олиб чиқиб, қайтадан санарди. Талабалардан кимдир касалликка чалингани эса ҳақиқий фожиа эди — унинг саломатлигига қайғурилгани учун эмас, балки киши боши камайиб кетгани учун.
Ўқитувчи ва мураббийлар кунининг мақоми ҳам шунга яраша эди. Қизиқ томони, бутун мамлакат бу кунни байрам сифатида нишонлаб дам олар, ўқитувчиларнинг ўзи эса далада, теримда кутиб оларди. Байрам муносабати билан палов тортиларди, совға-салом тарқатиларди, концерт қўйиларди ва бўлди, байрам шу тариқа ўтди-кетди. Ўйлаб кўрсам, нафақат байрам, балки туғилган куним санаси — 12 октябрни ҳам кўпинча далада нишонлаган эканман.
2017 йили ҳам одатдагидек пахта теримига отландик, бироқ бир ҳафта ўтиб-ўтмай ортга қайтиш ва институтда ўқиш жараёнини бошлаш ҳақида топшириқ олдик. Аввалига ўзимиз ҳам ишонмадик, лекин бизни олиб кетиш учун шай турган автобусларни кўриб, бу туш эмас, реаллик эканлиги аён бўлди. Шу-шу қайтиб пахта даласини кўрмадик. На биз, на талабалар. Бунга ҳам эндигина 5 йилдан сал ошибди, лекин ҳозир бемалол ўша пайтда қабул қилинган қарорни мамлакат учун бурилиш нуқтаси деб ҳисоблашга ҳақлимиз. Айниқса, биз педагоглар.
Cotton Campaign халқаро коалицияси томонидан Ўзбекистон пахтасига қўйилган 12 йиллик бойкот бекор бўлганига бир йил тўлган кунларда шулар ҳақида эслар эканман, баъзан ўша кунлар худди биз билан бўлмагандек туюлади. Афсуски, бу яқин ўтмишимизда рўй берган ва ҳеч ким, хусусан, ўқувчи, талаба ва ўқитувчига нисбатан мажбурий меҳнатга йўл қўйилмаслиги зарурлигини эслатувчи аламли ва аччиқ сабоқлардан иборат”.
Изоҳ (0)