Президентнинг 2022 йил 25 апрелдаги “2022—2026 йилларда оналик ва болаликни муҳофаза қилишни кучайтириш тўғрисида”ги қарори асосида 2022—2025 йиллар давомида республика бўйича 227 та туғуруқ комплекси ва 46 та туманлараро перинатал марказларининг тўлиқ қурилиши ва таъмирланиши режалаштирилган бўлиб, бунинг учун халқаро молия институтларининг 105 миллион долларлик грант ва кредит маблағлари жалб қилиниши белгиланган.
“Дарё” мухбири Умиджон Мамарасулов мазкур соҳадаги ўзгаришларни Андижон вилояти перинатал маркази мисолида ўрганди.
“Авваллари бир хонада олтита аёл фарзанд дунёга келтирган”
Қарор ижросини таъминлаш мақсадида марказ учун давлат инвестиция дастури асосида вилоятда 100 ўринга мўлжалланган янги бино қурилиб, фойдаланишга топширилган. Бунинг учун жами 21,5 миллиард сўмдан зиёд маблағ сарфланган. Бинога қабулхона, 60 ўринли ҳомиладорлар хасталиги, 30 ўринли касалликка мойил бўлган чақалоқлар ҳамда 12 ўринли чақалоқлар реанимацияси бўлимлари жойлаштирилган. Шунингдек, Андижон давлат тиббиёт институти талабаларининг амалиёт ўташлари учун алоҳида хоналар ажратилган.
Марказда 250 нафардан зиёд тиббиёт ходимлари ишлайди. Улар марказга ташриф буюрган ҳомиладор аёллар ва туғилган чақалоқларга сифатли доялик ёрдамини кўрсатади.
Вилоят перинатал маркази директори ўринбосари, неонатолог Ҳилола Ортиқованинг айтишича, авваллари бир хонага олтита аёл жойлаштирилган ва ўша ерда чақалоқлар дунёга келтирилган. Эндиликда эса ҳар бир ҳомиладор учун алоҳида хоналар ажратилган бўлиб, барча санитария гигиеник қоидаларга амал қилинмоқда.
“Андижон давлат тиббиёт институтини 1993 йилда битириб, бир йиллик интернатурани мана шу туғуруқ уйида ўтаганман. Бир йил ўтгач шу ерда ёш неонатолог бўлиб ишда қолганман. Нафақат ишлаганман, балки, фарзандларимни шу ерда дунёга кетирганман. Эслайман, авваллари битта хонада олтидан аёллар ётиб, турли ҳижолатчиликлар бўларди. Бундай ҳолатларда санитария гигиена қоидаларига риоя қилиш ҳақида гапирмаса ҳам бўларди. Чунки туғуруқ жараёни учун алоҳида хоналар ташкил қилинмаганди. Сўнгги йилларда аёлларга алоҳида эътибор берилди. Эндиликда келган ҳомиладор аёл алоҳида хоналарда туғиш имконига эга бўлди”, — дейди Ҳилола Ортиқова.
Ортиқованинг таъкидлашича сўнгги беш йил давомида биргина перинатал марказнинг ўзи 13 турдаги йигирма учта замонавий тиббий жиҳозлар билан таъминланган.
“Муддатидан олдин туғилган чақалоқларга эътибор қаратилган бўлса-да уларнинг ҳаётини сақлаб қолиш учун ҳозиргидек тиббий жиҳозлар мавжуд эмасди. Сўнгги беш йил давомида замонавий тиббий анжомлар билан таъминлаш масаласи алоҳида аҳамиятга эга. Мисол учун, охирги йилларда марказимизга ўн уч турдаги йигирма учта тиббий жиҳоз сотиб олиниб, топиширилди. Биттаси чақалоқлар учун SIPAPA апарати. Чунки янги чала туғилган чақалоқларда ўпка системаси ишламайди. Ушбу аппарат ўпка учун сунъий мусбат бериб туради. Бундан ташқари нафас ололмаётган чақалоқларга сунъий нафас бериб турувчи ИВЛ апарати. Чақалоқ туғилганидан сўнг зарур бўладиган иситгичлар, УЗИ, нейросонография жиҳозлари олиб келинди. Нейросонография орқали мутахасислар чақалоқнинг бош миясига қон қуйилгани ёки қуйилмаганини кўришлари мумкин. Бу эса ўз навбатида юзага келиши мумкин бўлган муаммоларни эртароқ ҳал қилиб, чақалоқлар ўлимининг олдини олишга замин яратди”, — дейди у.
“Чақалоқлар ўлими сони камайиб бормоқда”
Вилоят перинатал маркази директори Дилдорахон Насриддинованинг айтишича, вилоят перинатал марказларининг ташкил этилиши чақалоқлар ўлимини қисқартиришига олиб келди. Унинг қўшимча қилишича, чала туғилган чақалоқларга сурфактанта препаратини бериш лозим, уни олишга эса кўпчиликнинг имконияти етмайди. Сўнгги йилларда ушбу препарат давлат томонидан сотиб олиниб, бепул берилмоқда.
.jpg?_t)
“Вилоят перинатал маркази 2008 йилда перинатал мақомига эга бўлган. Унгача туғруқ уйи ҳисобланган. Марказга вилоят бўйича асоратланган ҳомиладорлар аёллар келади. Яъни 34 ҳафтагача бўлган чақалоқлар фақат бизда дунёга келиши керак. Булар авваллари олдин туманларда туғиларди. Табиийки, туманларда етарли шароит бўлмагани учун чақалоқлар ўлими ҳам кўп бўлган. Марказ фаолияти йўлга қўйилгач чақалоқлар ўлими билан боғлиқ сонлар кескин қисқарди, уларни яшаб қолиш имконияти ортди.
Таъкидлаш лозим, уч-тўрт йил аввал саноқли SIPAPA апаратлари бўлган. Аммо ҳамма чала туғилган чақалоқни ҳам ушбу аппаратларга қўйиш имконияти бўлмаган. Бирортасига чақалоқни қўймоқчи бўлсангиз у ерда биттаси ётган бўлади, етишмовчилик мавжуд эди. Ҳозирда ҳар бир болага етарли даражада жиҳозлар олиб келинган. Муддатидан аввал туғилган чақалоқларга сурфактанта препарати қилиниши керак. Ушбу препаратнинг нархи жуда қиммат, бир донаси 4 миллион сўмгача боради. Кимдир ололади, кимдир йўқ. Шу сабабли чақалоқларнинг ҳаётини сақлаб қолиш учун ушбу препарат давлат томонидан сотиб олиниб, бепул бериляпти. Натижада чақалоқлар ўлими йилдан йилга камайиб бормоқда”, — дейди Дилдора Насриддинова.
Насриддинованинг таъкидлашича, шифокорлар малакасини оширишга ҳам алоҳида эътибор қаратилмоқда. Бу борада республика тиббиёт марказлари билан доимий алоқалар ўрнатилган бўлиб, сайёр ва масофавий тартибда ўқувлар ташкил этилмоқда.
“Бир нарсани қайд этиш лозим, шароитлар яратилган, замонавий жиҳозлар билан таъминлангани билан улардан фойдаланадиган мутахассислар етарли малакага эга бўлмаса барча қилинган ишлар бефойда. Шу сабабли жиҳозлар олиб келингунича шифокорларимиз Тошкентда ва хорижда малакаларини ошириб келди. Бундан ташқари доимий равишда Акушерлик ва Гинекология илмий текшириш институти билан алоқалар ўрнатилиб, сайёр цикллар ўтказиб борилмоқда. Олдин бундай цикллар ўтказилмас эди. Институт профессор-ўқитувчилари вилоятимизга келиб акушер-гинекологлар, неонатологларни ҳам ўқитиб беришмоқда. Бундан ташқари республика перинатал маркази билан ҳам доимий алоқалар ўрнатилган бўлиб, шифокорларимиз малакаларини ошириб боришмоқда”, — дейди марказ директори Дилдора Насриддинова.
Ҳомиланинг саломатлигини кузатиш учун аниқ ташхис қўйиш имконияти яратилди
Шифокорларнинг айтишича, ултратовушли допплерометрия аппарати ёрдамида чуқур текширувлар амалга оширилиб, аниқ ташхислар ёрдамида ҳомиланинг саломатлигини кузатиш, агарда зарар тегаётган бўлса уни тўхтатиш ёки даволанишни ташкил тавсия қилиш имкониятига эга бўлинган. Авваллари бундай аппаратлар бўлса-да аниқ ташхис қўйиш қийин бўлган.
“Марказимизга янги бино қурилиши замонавий сўнгги русумдаги технологиялар билан таъминланишимизга яхши замин яратди. Натижада имкониятларимиз жуда кенгайди. Мисол учун ултратовушли допплерометрия аппарати. Унда биз ҳомиладор аёлларимизнинг ҳомиласини озиқланиши орқада қоляптими, қийинчиликлар борми каби саволларга жавоб топамиз. Шунингдек у билан тезкор туғдириш ёки даволаш ишларини амалга оширишни билиш имкониятига эга бўлдик. Аввал ҳам текширувлар қилинарди. Лекин бу даражада чуқур текширувлар бўлмасди. Болани миясида гипоксия ҳолатлари борми, олдиндан ёрдам бериш имкониятлари мавжудми деган саволлар қийнарди.
Эндиликда прееклампсия, қандли диабет, буйрак касалликлари, жигар хасталиклари билан келган аёлларда ҳомиладорликни допплерометрия қилаяпмиз. Яъни функсионал асосий компонентлар таҳлили қилиниб, мия артериялари ва бачадон билан ҳомила ўртасида қон томирлари айланиши тезликлари ўлчанади. Булардаги тафовут қай даражадалиги билинса шунга қараб хулосалар берилади. Жиҳозлар кўмагида гинекологларимиз аёлларнинг фетопласентал етишмовчилик даражаларига қараб, зудлик билан ҳомилани тўхтатиш ёки даволанишни давом этказишни тавсия қилишади. Бу эса аёллар саломатлигини асраш, соғлом фарзандларни дунёга келтириш имкониятини яратади”,— дейди яна бир шифокор.
Андижонда яна учта перинатал маркази фойдаланишга топшириш режалаштирилган
Ҳилолахон Ортиқованинг айтишича, президент қарорига асосан вилоятдаги яна учта ҳудудда туманлараро перинатал марказлари фаолияти йўлга қўйилиши режалаштирилган. Натижада вилоят марказидан олисда бўлган ҳудудлардаги аёлларга тезроқ ва сифатли биринчи ёрдамни кўрсатиш, она ва боланинг саломатлигини сақлаш имконияти вужудга келади.
“Президент қарори билан вилоятимизда яна учта Пахтаобод, Шаҳрихон ва Қўрғонтепа туманларида ҳудудлараро перинатал марказлари ташкил этиш режалаштирилган. Ушбу марказларни ташкил этишдан мақсад аёлларга тезроқ ва сифатли биринчи ёрдамни кўрсатиш.
Мисол учун, Хонобод ёки Қорасув шаҳарларида яшовчи туғуруқ жараёнида қийналаётган аёллар вилоят перинатал марказига етиб келиши учун 70-80 километр масофани босишлари лозим бўлади. Бу ерга етиб келгунича аёл фарзандини йўлда дунёга келтириб қўйиши ҳам мумкин.
Натижада ҳаёти хавф остида қолиш эҳтимоли бор. Қўрғонтепа туманида перинатал маркази ишга тушгач нафақат Қўрғонтепа балки унга яқин бўлган Хонабод, Қорасув шаҳарлари ва Жалақудуқ, Хўжаобод туманларига хизмат кўрсатади. Ҳудудлардаги марказларда ҳам барча шароитлар яратилади”, — дейди Ҳилолахон Ортиқова.
Изоҳ (0)