Кўпчиликка тўсатдан бош айланиши таниш ҳолат. Соғлиқ ёмонлашади, ҳатто мувозанат ҳам йўқолиши мумкин. Албатта, ушбу аломатларни шунчаки ўтказиб юбормаслик керак. Вақтида шифокорга мурожаат қилиш даволаш вақтини қисқартиришга ёрдам беради. «Lisa.ru» нашри бош айланишини келтириб чиқариши мумкин бўлган 5 та жиддий сабаб ҳақда сўз юритди.
Гипотония
Кўпинча гипотония — паст қон босимига мойил бўлганлар одамлар бош айланишидан азият чекади. Тонометрнинг кўрсаткичи меъёрдан пастга тушганда, мия қон билан етарли даражада таъминланмайди ва камроқ кислород олади. Шунинг учун организмнинг ҳолати ёмонлашади. Бу ҳолат кўпинча таъсирчан асаб тизимига эга бўлган ўғил ва қизларда, организмдаги гормонал ўзгаришлар пайтида ўсмирларда, шунингдек, ҳайзнинг маълум даврларида ёки менопауза ёшидаги аёлларда учрайди.
Тонометрнинг кўрсаткчи мунтазам равишда 95/60 ммни кўрсатади, тезда чарчаш, бош оғриғидан азоб чекиш, баъзида ҳушдан кетиш ҳам мумкин. Бу гипотониянинг белгилари бўлиб, босимни меъёрга келтириш ва қон томирларини мустаҳкамлаш учун тонгни контрастли душ билан бошлаш тавсия этилади. Бу организмнинг тонусини оширади, қон айланишини яхшилайди ва умуман кайфиятни кўтаришга ёрдам беради. Бундан ташқари, спорт билан шуғулланиш лозим. Сузиш, фитнес, ёга билан шуғулланиш — узоқ вақт давомида бош айланишини унутишга ёрдам беради.
Ортостатизмлар
Ортостатик бош айланиши — организмдаги қоннинг қайта тақсимланиши билан боғлиқ. Кўпинча бу уйқудан кейин, одам тўсатдан тик турганда пайдо бўлади. Бундай ҳодисалар узоқ вақт давомида ҳаракатсиз ўтириб, бирдан тик турганда ҳам юз беради. Кекса одамларда эса бош айланиши ҳатто стулдан кескин кўтарилганда ҳам пайдо бўлиши мумкин. Бундай вақтда қон организмнинг пастки қисмига ўтади ва мия томирларига қон таъминоти бирлаштирилади. Камдан кам ҳолларда, бу ортостатик коллапс — онгни йўқотишга олиб келиши мумкин.
Тўсатдан бош айланганда, секин ва хотиржамлик билан бошни пастга тушириш керак. Иложи бўлса, диван ёки ётоқда оёқларни бироз кўтариб дам олишга ҳаракат қилиш лозим.
Вестибуляр бош айланиши
Бош айланишининг энг жиддий шакли вертиго деб аталади. Бу атрофдаги ҳамма нарса айланганга ўхшайди. Баъзида бундай бош айланиши кўзни юмганда ҳам йўқолмайди. Бош айланиши кўнгил айниши ва қайт қилиш билан бирга кузатилиши мумкин. Вертиго билан одам меҳнат қилишга бўлган қобилиятини йўқотади, ўрнидан туролмайди ва юришга кучи етмайди. Вертигонинг энг кенг тарқалган сабаблари умуртқа поғонаси касалликлари, вестибуляр аппаратлар билан боғлиқ ички қулоқ касалликлари, мия қисмларидан бирининг дисфункциясидир.
Очлик
Бош айланиши миянинг етарли энергия ололмаслигининг белгиси бўлиши мумкин. Уни организм углеводлардан ишлаб чиқарадиган глюкозадан олади. Ҳужайраларда углеводлар етарли бўлмаганда, бош айлана бошлайди. Шу билан бирга, қаттиқ парҳезлар, овқатланиш оралиғидаги узоқ танаффуслар, организмдаги углевод алмашинувининг бузилиши, қандли диабет ва ошқозон касалликлари ҳам гипогликемик ҳолатларда қондаги глюкоза даражаси кескин пасаяди, бу кўпинча қонда глюкоза даражасининг пасайишига олиб келади.
Шунинг учун нонуштани ўтказиб юбормаслик лозим. Эрталаб ёрма ёки сендвични бир бўлак пишлоқ ва салат барги билан истеъмол қилиш тавсия этилади. Шунингдек, сутли бир чашка қаҳва ёки шакарли чой ичиш ҳам мумкин. Шакар мия ҳужайраларини зарур ёқилғи билан таъминлайди, мураккаб углеводлар аста-секин сўрилади ва қонда шакар даражасини узоқ вақт давомида ушлаб туради. Бундан ташқари, ҳар доим банан, олма ёки апельсин каби фойдали газаклар истеъмол қилиш лозим. Улар организм томонидан аста-секин сўрилади, узоқ вақт давомида очликни унутишга ёрдам беради ва 1-1,5 соат давомида қонда шакарнинг мақбул даражасини сақлаб туришга қодир.
Стресс
Кучли салбий ҳис-туйғулар марказий асаб тизимининг тартибга солиш механизмлари фаолиятини бузиши ва юрак уришининг тезлашиши, бош оғриғи, босимнинг ошиши, организмнинг айрим қисмларининг увишиши ва бош айланиши бирга кузатилиши мумкин. Нафас олиш машқлари, медитация саломатликни тиклашга ёрдам беради.
Бош айланишида биринчи ёрдам
- Бош бармоқ билан киндик остидаги икки бармоқли нуқта массаж қилинади.
- Қулоқ орқасидаги бўшлиқ, пастки жағ ва бош суяги ўртасида жойлашган нуқталар массаж қилинади.
- Тизза билан ўтирилади, бир қўл ошқозонга, иккинчиси сон устига қўйилади. Секин нафас олинади ва чиқарилади. Қорин девори қандай ҳаракат қилишини ҳис қилиш керак.
- Кўкрак қафаси кафтлар билан ушланади. Нафас олаётганда кўкрак қафаси кўтарилади. Нафас чиқараётганда, ҳавони сиқиб чиқараётгандек, қўллар билан озгина босилади.
- Қорин бўшлиғи мушаклари тортилади. Нафас олаётганда елка ва юқори кўкрак қафаси кўтарилади, нафас чиқараётганда улар туширилади ва шу билан бирга дам олинади.
- Ўзингиз билан лаванта эфир мойини олиб юринг.
- Хуруж яқинлашаётганини ҳис қилганингизда, уни рўмолчага бир томчи томизиб, бурунга яқин келтириш мумкин.
Изоҳ (0)