Ўзбекистонда олтин-валюта захиралари кетма-кет уч ой камайди. Бунга нима сабаб бўлмоқда?

2022 йил 1 октябрь ҳолатига кўра, Ўзбекистоннинг олтин-валюта захиралари 33,5 млрд долларни ташкил қилди.

Захиралар ўтган ойга нисбатан 570 млн долларга камайди. Улар асосан олтин ва хорижий валютадан иборат. Сентябрь ойида иккаласи ҳам камайди:

• валюта — 542 млн долларга (умумий 11,5 млрд доллар);
• олтин — 35 млн долларга (умумий 20,9 млрд доллар).

Олтин-валюта захиралари кетма-кет учинчи ой камаймоқда. Бунга жаҳонда олтин нархининг пасайишда давом этаётгани билан изоҳланади.

Ўзбекистон захираларида тахминан 389 тонна олтин бор. Август ойида бу кўрсаткич 10 тоннага кўпайган бўлса-да нархлар пастлиги туфайли захиралар ҳам камайган эди. Сентябрда ҳам бу ҳолат кузатилди. Захиралар 6 тоннага ошган, бироқ жаҳонда нархлар пасайган. 

Олтин захиралари нима учун керак?

Оддий тил билан айтганда, бу суғурта, давлатнинг «хавфсизлик ёстиғи». Захиралар дунёнинг деярли барча мамлакатларида фавқулодда вазиятлар учун мавжуд.

Захиралар одатда юқори ликвидли, яъни тез сотиладиган активларда сақланади. Олтин ва хорижий валюта ушбу талабларга жавоб беради — улардан исталган вақтда қарз тўлаш ёки инвестициялар учун фойдаланиш мумкин.

2017 йилгача Ўзбекистон захиралари тўғрисидаги маълумотлар жамоатчиликка эълон қилинмас эди. Ўша йилнинг ноябрь ойида захиралар 26 миллиардни ташкил этиши маълум бўлган. Ўшандан бери улар 10 млрд долларгача ўсган эди. 

Захиралардан қандай мақсадларда фойдаланиш мумкин ва ўрни қандай тўлдирилади?

Захиралардан турли мамлакатларда турлича фойдаланилади. Бу одатда тўлов баланси тақчиллигини молиялаштириш, валюта бозорида интервенциялар ўтказиш, миллий валюта курсини ушлаб туриш, ташқи қарзларни қоплаш ва ҳоказоларни ўз ичига олади.

Захиралар мамлакатда қазиб олинган олтин, халқаро бозорга қимматли қоғозлар чиқарилиши, савдо баланси профицити ва бошқалар ҳисобига тўлдирилади.

Масалан, Ўзбекистонда захиралар, жумладан, ОКМК ёки НКМК томонидан қазиб олинган олтин ҳисобига тўлдирилади. Олтин четга сотилганда мамлакатдаги захиралар ҳам камаяди.

33,5 млрд доллар — бу кўпми ёки кам?

Ривожланаётган мамлакатларга, шу жумладан, Ўзбекистонга ҳам халқаро ташкилотлар уч ойлик импортни молиялаштириш учун етарли бўлган захираларни сақлашни тавсия қилади.

33,5 млрд доллар ҳозир Ўзбекистонга 18 ойдан ортиқ импортни молиялаштириш учун етарли. Бундай кўрсаткич ишончли ҳисобланади.