Навоийдаги кўп қаватли уйларда лифт муаммоси: аҳоли лифт ишламаяпти деса, масъуллар унинг тўхтатилишига лифт ичидаги ўғрилик, фоҳишабозлик сабаб демоқда
Навоий шаҳридаги кўп қаватли уйларда яшовчи аҳоли вакиллари «Дарё»га мурожаат қилиб, кўп қаватли уйларнинг лифти эскириб, яроқсиз аҳволга келиб қолганини, бундан кўпчилик азият чекаётганини, ишлаб турган лифтлар ҳам тўхтатиб қўйилаётганини айтмоқда. «Дарё» мухбири ҳолатни ўрганиш мақсадида Навоий шаҳрида бўлди.
2022 йилнинг 23 сентябрь куни соат тахминан 23:00 дан кейин Навоий шаҳрига етиб борган мухбир кўп қаватли уйлар лифти ишламаётгани, айримлари фаолияти умуман тўхтатилганига гувоҳ бўлган.
Лифтлар пештоқида ўрнатилган ёзувлардан маълум бўлишича, Нурафшон, Зарафшон кўчаларида жойлаган 10 дан ортиқ тўққиз қаватли уйлар лифти хизматини йўлга қўйиш ва уларни назорат қилиш «Navoi Comfort Citi PBK» масъулияти чекланган жамияти зиммасидаги вазифа ҳисобланади.
Билдирилишича, шаҳарнинг қарийб тўрт мингдан ортиқ аҳолиси лифтли уйлардан фойдаланади. Лифтларга хизмат кўрсатиш тўлови хусусий уй-жой мулкдорлари ширкатининг мажбурий бадали таркибига киритилган.
Мажбурий бадал пулларини муаммосиз тўлаймиз. Аммо лифтлар ишламаслиги одатий ҳолга айланиб қолди. Аслида кўникиб бўлмайдиган ачинарли ҳолга кўниб яшашга мажбурмиз. «Баҳор» маҳалласига қарашли тўққиз қаватли уйларнинг саккизинчи қаватида яшайман. Кексалар, ёш болали қўни-қўшниларимиз жуда қийналишади. Уларнинг орасида ногиронлар ҳам бор. Қачон лифтлар «касал»ликсиз ишлайди?,— дейди кўп қаватли уйларда яшовчи аҳоли вакилларидан бири.
Аҳолининг маълумот беришича, лифтлар кечки пайт соат 22:00 —23:00 дан кейин батамом тўхтатиб қўйилади.
Пулини ойма-ой тўлаётган бўлсак. Ишонсангиз, мустақиллик кунларида беш кун байрам таътили берилган бўлса, беш кун ҳам лифт ишламади. Лифт эскириб, аллақачон яроқсиз аҳволга келиб қолган. Бизни тинглайдиган, оғиримизни енгил қиладиган ташкилот борми ўзи? — дейди Нурафшон кўчасидаги 105-уйда яшовчи фуқаро Манзура Ҳайдарова.
Фуқароларнинг айтишича, шаҳардаги кўп қаватли уйлар лифтида одамлар қамалиб қолади.
Мактабдан қайтган болалар лифтларда қолиб кетяпти, «лифтёр» етиб келгунча, болалар йиғлаб, шовқин кўтаришади. Қўрққанидан кўкариб кетган бўлади. Ҳар куни ишдан чарчаб қайтамиз. Баъзан кечки соат 21:00 ларда, баъзан ундан кеч ёки олдинроқ. Лифт ишламаслиги боис юқори қаватгача пиёда чиқишга тўғри келади. Бозор-ўчарлар билан айниқса, кўтарилиш жудаям қийин. Кечки пайт-ку, майли, ёз кунлари ҳам пешин тиғи соат 14:00 дан 17:00 гача лифтнинг темирлари қизиб кетади, деб тўхтатиб қўйишади. Лифтларни янгилаш ёхуд ишлаш механизмини ошириш вақти келмадимикан?, — дейди тўққиз қаватли уйда яшовчи фуқаро Ҳуснобод Ўтаева.
Кўп қаватли уйнинг 5-қаватида яшовчи фуқаро Нодира Самандарованинг айтишича, у 12 йилдан буён шу манзилда яшаб келади. Лифтлар Навоий кон-металлургия комбинати уй-жой коммунал бошқармасига қарашли пайтларда узлуксиз ишлаган. Ширкатларга айлантирилгач эса эътиборсиз қолган.
Одамлар қамалиб қолишади. Зиналардан терлаб-пишиб тушиб чиқади. Энг қизиғи, пулини тўлайсиз, аммо лифтдан тўлиқ фойдалана олмайсиз. Лифт хизмати меъёрларига тўғри келармикан шу тартиб? Жуда кўп маротаба мутасадди ташкилотларга мурожаат қилганмиз — фойдасиз. Ачинарлиси қарийб 15 дан ортиқ «дом»лар лифтига биттагина «лифтёр» қарайди. Уям чақирган пайтимизда велосипедда келади. Шунинг ҳам борига шукур қиламиз. Етиб келгунича орадан камида 40 дақиқа ёки бир соат вақт ўтади. Энди лифтда қамалиб қолган одамнинг ҳолини тасаввур қилаверинг, — дейди Нодира Самандарова.
«Лифтёр» (лифт устаси) Истам Қувончев «Дарё» мухбири билан суҳбатда аслида одамларнинг ўзи лифт хизматидан жуда қўпол фойдаланишини, болалар томонидан эса унинг «ўйинчоқ» қурилмага айлантириб юборилгани ҳақида гапирди.
Асабни қақшатиб юборади. Бу томони ҳақида эса гапиришни исташмайди. Болалари оёқ кийимларини лифтнинг икки эшиги орасига тиқиб қўйишади, ўзлари подъездларда туриб, лифт тугмаларини босиб юборишади. Деворларига уятсиз сўзлар ёзади. Бундан ташқари, кечки соат 23:00 дан кейин лифтларнинг тўхтатиб қўйилишининг сабаблари ҳам йўқ эмас. Ушбу лифтлар янги эмас, эскирган. Ярим кечаси бузилиб, лифт ичида одам қолиб кетса, шунча узоқ манзилга велосипедда бориб, уни тузатиб қайтишнинг ўзи бўладими?, — дейди Истам Қувончев.
«Лифтёр»нинг айтишича, одамлар уйини таъмирлаш учун олган қурилиш материалларини ҳам лифтда олиб чиқади. Эшиклари ёпилиб қолса, уни мажбурлаб очади. Натижада кучланиш ортиб, лифтнинг мотори ёки бошқа қурилмалари ишдан чиқади.
Компаниямиз 70 га яқин кўп қаватли уйларга хизмат кўрсатади. Шундан 11 та лифтли уйларимиз бўлиб, 12 та лифт хизмати йўлга қўйилган. Бу кўп қаватли уйлар галарей усулида қурилган бўлиб, шунга кўра, лифтлар ҳам эски. Улар аста-секин янгиланиб борилмоқда. Ҳозиргача эски уйларда тўққизта лифт янгиланди. Одамларнинг ҳам лифт қурилмасига муносабатини ўзгартириш керак, деб ўйлайман. Шу ўринда, кечки лифт хизматидан фойдаланган ёшларнинг ахлоқсизликлари устидан чиқиб қолганимизни, ўғирликлар содир этишганини яширмайман, — дейди раҳбар.
Тан олиш керак, одамларнинг ҳам қурилмага муносабати яхши эмас. Лифтнинг ички ва ташқи рақамларини синдиришган, қириб ташлашган. Ҳатто ахлатлар ҳам ташлаб кетган пайтлари бўлган. Буларни, албатта, аҳолининг ўзи ҳам назоратга олиши керак. Аҳолининг ўзида тозалик бўлмаса, уям қийин масала, — дейди Нодира Самандарова.
«Аслида, ҳамма гап — маҳаллада. Ҳолатга маҳалла мутлақо эътиборсиз. Одамлар билан йиғилиш ўтказиб, уларга лифтлар хизматидан фойдаланиш ҳамда ахлатларни исталган жойга ташлаб кетмаслик ҳақида тўғри тушунчалар бериши зарур. Тўғри, одамлар маслаҳатга муҳтож эмасмиз, деган иддао кўрсатиши мумкин, бироқ, Навоий шаҳрига турли вилоятлардан, шаҳарлардан турлича одамлар ишлагани келишади, ижарачилар жудаям кўп. Шуларнинг эвазига тушунтириш ишларини кучайтириш ва уларга бу талабларни қўя билиш зарур, деб ўйлайман, — дейди Валентина Валентинова.
Йигирма йилдан ортиқ вақтдан буён лифтли уйда яшаб келаётган нафақадаги журналист Бақо Саидов ушбу лифт аслида, одам ташишга эмас, юк ташишга мўлжалланган кўтарма эканини билдирган.
Илгариги лифт бундай аҳволда эмас эди. Йигирма йилча олдин уйнинг юқори қаватларини таъмирлаш учун оғир юклар, металл ва цемент каби қурилиш материалларини олиб чиқишларига тўғри келди. Шунда амалдагиси юк лифтларига алмаштирилди. Шу билан кунимиз қўрқинчли, устига-устак ишламайдиган лифтда қолиб кетди. Одам ташув лифти бунақа «тақар-туқур» овоз чиқармайди. Жуда кўп маротаба ёпилиб қолади. Ичкарига бола ҳам, хотин-халаж ҳам қолиб кетади. Муаммонинг бошқа бир жиҳати ҳам бор. Талаб қилсанг, лифтлар ичида ўғирлик содир бўлди, ёшлар фоҳишабозлик қилишяпти, деган важ келтиришади. Гўёки шу важлар билан кўтаргичлар тўхтатиб қўйилган. Бу бошқарув компаниянинг уқувсизлигидан далолат, холос. Кўп қаватли уйларда лифт хизмати тўхтатиб қўйилмаслиги керак. Ортиқча иддаоларни келтириш раҳбарларга ярашмайди. Аҳоли ушбу ноқулайликлардан анчадан бери азият чекиб келмоқда. Эски лифтлар қачон янгисига алмаштирилади? Улар шу масалани ҳал қилиши керак, бўлди, — дейди Бақо Саидов.
«Лифтёр» одамлар унинг қадрига етмаётганини айтмоқда.
24 соат ишлаб бераман, лекин одамдек қадрим йўқ. Қадримга йиғлайман. Хорижга чиқиб кетишга рози бўляпман. 24 соат ишлаган вақтимда ҳам менга саккиз соат иш ҳақи тўланади. Одамлар шуни тушунмайди. Шаҳардаги 16 та «дом» лифтларига хизмат кўрсатаман. Кун давомида қилган меҳнатим эвазига 1,5 миллион сўм маош оламан, — дейди «лифтёр».«Дарё» воқеалар ривожини кузатишда давом этади.
