Энергия инқирозининг янги қурбони — Бангладешда нима бўляпти?

Бангладешда ҳукуматга қарши оммавий намойишлар кучайиб бормоқда.

Энергетика инқирози мамлакатни қарийб 25 йилдан бери бошқариб келаётган бош вазир Шайх Ҳасина ҳукумати учун энг катта муаммога айланди.

170 миллионлик мамлакатдаги воқеалар қўшни Шри-Ланка сценарийси бўйича ривожланмоқда.

Ёқилғи нархининг кескин ошиши

Ўтган ҳафта охирида Бангладеш ҳукумати бензин ва дизель нархининг 52 фоизга кўтарилганини эълон қилди. Бу мамлакат 1971 йилда мустақилликка эришганидан бери энг катта ўсишдир.

Шундан сўнг Дакка ва бошқа йирик шаҳарлар кўчалари шиддатли тўқнашувларга саҳна бўлди.

Илгари шунга ўхшаш вазият Шри-Ланкада бўлган — у ерда энергия инқирози оммавий норозиликларни келтириб, мамлакат президенти Готабай Ражапаксанинг қочиб кетишига олиб келган эди.

Санкциялар уруши қурбони

Бир томондан Европа ва АҚШ, иккинчи томондан Россия ўртасидаги санкциялар уруши бутун дунёга кучли таъсир кўрсатмоқда.

Қурбонлардан бири Бангладеш бўлди — бир томондан, мамлакат Россия нефтига муҳтож, бироқ бошқа томондан АҚШ санкциялари остида қолишни истамайди.

Мисол учун, Бангладеш нефть сотиб олиб, санкцияларга тушиб қолса, мамлакат тўқимачилик саноати ўлим ёқасида қолади, чунки кийим-кечакнинг асосий экспорт бозори айнан АҚШдир.

Инқирозга қарши чоралар вазиятни фақат ёмонлаштирди

Ўтган ойларда ҳукумат инқирозга қарши чоралар кўрди, бироқ улар вазиятни янада оғирлаштирди.

Масалан:

• дизель электр станцияларининг иши тўхтатилди — кўплаб одамлар ишсиз қолди;
• тежамкорлик мақсадида электр энергиясини ўчириш ҳолатлар кўпайди — бу ғайритабиий иссиқликда одамлар учун чидаб бўлмас синовга айланди;
• бензин ва дизель нархи оширилди — бу камбағал аҳолининг норозилигига сабаб бўлди.

Ёқилғи билан бир қаторда озиқ-овқат, асосий эҳтиёжлар ва жамоат транспорти нархлари ҳам кескин ошган.

Илгари Бангладешда электр энергияси учун субсидиялар бор эди (Ўзбекистонда ҳам бор), лекин мамлакат улардан воз кечди.

Агар давлат субсидияларни қайтарса, Халқаро валюта жамғармасидан 4,5 миллиард долларлик кредит олиш мураккаблашади.

Айни пайтда намойишчилар субсидияларни қайтариш ва ёқилғи нархини пасайтиришни талаб қилмоқда

Бунақа фонда Бангладешнинг валюта захиралари  45,7 миллиард доллардан 39,4 миллиард долларгача қисқарган.

Бангладешдаги инқироз Шри-Ланкадаги воқеаларга жуда ўхшаш бўлса-да, жуда тажрибали Шайх Ҳасина лавозимида қолиш учун барча саъй-ҳаракатларини қилади, — деди Ҳиндистон Narrative таҳлилий портали бош муҳаррири Атул Анижа.

Унинг сўзларига кўра, Бангладешга ўз чегаралари яқинида беқарорлик ўчоғи пайдо бўлишидан манфаатдор бўлмаган Ҳиндистон ёрдам бериши кутилмоқда.

Бироқ вазият динамикасини ҳисобга олган ҳолда энг радикал сценарийларни истисно қилиб бўлмайди.