Олимлар чўчқанинг ўлимидан бир соат ўтиб, унинг юраги ва мияси фаолиятини қисман тиклади

Йель тиббиёт мактаби олимлари ўзлари ишлаб чиққан OrganEx технологияси ёрдамида чўчқанинг ўлимидан бир соат ўтиб, унинг юраги ва мияси каби ҳаётий муҳим ички органларида қон айланиши  ва ҳужайралар фаоллигини тиклади, деб ёзади Meduza.

Эксперимент чоғида тадқиқотчилар юраги сунъий равишда тўхтатилган чўчқаларни перфузия тизимига улади, у жониворларнинг қон томирларига ҳайвонлар қони ҳамда ҳужайралар ҳаётий фаолиятини тиклашга мўлжалланган 13 та бирикмадан иборат махсус таркибни киритди. Хусусан, эритма таркибига антикоагулянтлар — қон ивишини блокловчи моддалар ҳамда кислород ташувчи, Hemopure «сунъий» гемоглобини кирди.

Эритма киритилганидан кейин, жониворлар тўқималарига кислород келиб туша бошлади, шундан кейин органларининг баъзи функциялари, масалан, юрак қисқариши ҳамда жигар ва буйраклар фаоллиги тезда тикланди. Оғир ўткир нафас етишмовчилигида қонни кислород билан тўйинтириш учун қўлланиладиган экстракорпорал мембрана оксигенацияси (ЭКМО) қурилмасига уланган назорат гуруҳида эса бундай бўлмади. Фақатгина тажриба гуруҳида ҳайвонлар тўқималари узоқ давом этган кислород етишмовчилигидан зарар кўрмади.

Янги технология миянинг баъзи тўқималари бутунлигини сақлаб қолиш имконини берди, аммо шу билан бирга муаллифлар мия фаолияти тикланганини кўрсатувчи ҳеч қандай мувофиқлашган мия фаоллигини кўрмади. Бундан ташқари, юрак тўлиқ қайта ишга тушмаган.

Тадқиқот муаллифлари қайд этишича, миянинг нормал электр фаоллиги йўқлигини ҳисобга олганда, бу ҳолатда гап чўчқани ўлимидан кейин қайта тирилтириш эмас, фақат унинг тўқималари ҳаётий фаолиятини сақлаб қолиш ҳақида бормоқда. «Биз жониворлар ўлик ҳолатда бўлганида ҳужайраларни ўзлари қодир бўлмаган нарсаларни қилишга мажбурладик», — деди мақола муаллифларидан бири нейробиолог Звонимир Врселя.

Олимлар қайд этишича, ОрганЕх тизимига уланган ўлик чўчқалар миясига контраст бўёқ киритилганидан кейин беихтиёр боши, бўйни ва танасини силкита бошлаган. Тадқиқотчилар бу ҳолатни тушунтириб бера олмади, бош мияда импульслар пайдо бўлганини эҳтимолдан узоқроқ деб ҳисоблади. Улар импульслар бош миядан мустақил равишда баъзи ҳаракат функцияларини назорат қила олувчи орқа мияда юзага келган, деб тахмин қилди.

Мақола муаллифлари уларнинг технологияси келажакда органларни трансплантация учун сақлаб қолишда қўлланилиши мумкинлигига умид қилмоқда.