Yel tibbiyot maktabi olimlari o‘zlari ishlab chiqqan OrganEx texnologiyasi yordamida cho‘chqaning o‘limidan bir soat o‘tib, uning yuragi va miyasi kabi hayotiy muhim ichki organlarida qon aylanishi va hujayralar faolligini tikladi, deb yozadi Meduza.
Eksperiment chog‘ida tadqiqotchilar yuragi sun’iy ravishda to‘xtatilgan cho‘chqalarni perfuziya tizimiga uladi, u jonivorlarning qon tomirlariga hayvonlar qoni hamda hujayralar hayotiy faoliyatini tiklashga mo‘ljallangan 13 ta birikmadan iborat maxsus tarkibni kiritdi. Xususan, eritma tarkibiga antikoagulyantlar — qon ivishini bloklovchi moddalar hamda kislorod tashuvchi, Hemopure “sun’iy” gemoglobini kirdi.
Eritma kiritilganidan keyin, jonivorlar to‘qimalariga kislorod kelib tusha boshladi, shundan keyin organlarining ba’zi funksiyalari, masalan, yurak qisqarishi hamda jigar va buyraklar faolligi tezda tiklandi. Og‘ir o‘tkir nafas yetishmovchiligida qonni kislorod bilan to‘yintirish uchun qo‘llaniladigan ekstrakorporal membrana oksigenatsiyasi (EKMO) qurilmasiga ulangan nazorat guruhida esa bunday bo‘lmadi. Faqatgina tajriba guruhida hayvonlar to‘qimalari uzoq davom etgan kislorod yetishmovchiligidan zarar ko‘rmadi.
Yangi texnologiya miyaning ba’zi to‘qimalari butunligini saqlab qolish imkonini berdi, ammo shu bilan birga mualliflar miya faoliyati tiklanganini ko‘rsatuvchi hech qanday muvofiqlashgan miya faolligini ko‘rmadi. Bundan tashqari, yurak to‘liq qayta ishga tushmagan.
Tadqiqot mualliflari qayd etishicha, miyaning normal elektr faolligi yo‘qligini hisobga olganda, bu holatda gap cho‘chqani o‘limidan keyin qayta tiriltirish emas, faqat uning to‘qimalari hayotiy faoliyatini saqlab qolish haqida bormoqda. “Biz jonivorlar o‘lik holatda bo‘lganida hujayralarni o‘zlari qodir bo‘lmagan narsalarni qilishga majburladik”, — dedi maqola mualliflaridan biri neyrobiolog Zvonimir Vrselya.
Olimlar qayd etishicha, OrganEx tizimiga ulangan o‘lik cho‘chqalar miyasiga kontrast bo‘yoq kiritilganidan keyin beixtiyor boshi, bo‘yni va tanasini silkita boshlagan. Tadqiqotchilar bu holatni tushuntirib bera olmadi, bosh miyada impulslar paydo bo‘lganini ehtimoldan uzoqroq deb hisobladi. Ular impulslar bosh miyadan mustaqil ravishda ba’zi harakat funksiyalarini nazorat qila oluvchi orqa miyada yuzaga kelgan, deb taxmin qildi.
Maqola mualliflari ularning texnologiyasi kelajakda organlarni transplantatsiya uchun saqlab qolishda qo‘llanilishi mumkinligiga umid qilmoqda.
Izoh (0)