Кичик ва ўрта бизнес ривожланиши учун уларга бериладиган кредитлар ҳажми кўпроқ, солиқ ва кредит ставкалари паст бўлиши керак. Бу ҳақда иқтисодчи Абдулла Абдуқодиров «Дарё» нашрига берган интервьюсида айтиб ўтди.
Абдулла Абдуқодировнинг таъкидлашича, банклардан кредит олиш қийинлиги бир муаммо бўлса, солиқ ва кредит ставкаларининг баландлиги иккинчи муаммодир.
Кичик ва ўрта бизнес учун бериладиган кредитлар ҳажми кўпроқ бўлиши лозим. Солиқ ва кредит ставкалари паст бўлиши зарур. Бу соҳада Марказий банк ҳеч нарса қилмаяпти. Аксинча, сўмнинг кредит ставкаларини сунъий даражада жуда ҳам кўратиб қўйган.Иқтисодчининг қўшимча қилишича, Ўзбекистон банкларида ҳақиқий тижорат кредитини бериш йўлга қўйилмаган.2019 йилдан кичик ва ўрта бизнес ҳам айланма солиқлар тўлайдиган бўлди. Яъни қўшилган қиймат солиғи ва бошқалар. Бу охир оқибатда кичик ва ўрта бизнес маҳсулотларига бўлган талабни камайишига олиб келди. Талабнинг камайиши сотиш қобилияти ва оқибатда иқтисодий қобилият торайишига олиб келди. Натижада айланма солиқлар уларнинг бирданига «оборот» маблағларини еб қўйди. Энди ўша «оборот» маблағларини тиклаш учун тижорат банкларидан кредит оламан деса, унинг ҳам чораси йўқ. Хуллас, ҳамма ёқ банкрот бўлиб, кеча кичик бизнес қилиб юрганлар, бугун кўчада мардикорлик қилиб юрибди.
Марказий банкка кичик ва ўрта бизнеснинг кераги йўқ. Улар иқтисодий стабиллик бўлса, чет элдан кредитлар кўп келади деб, шунга кўпроқ урғу беради. Натижада хориждан кўпроқ кредитлар олади. Бу умуман нотўғри иқтисодий сиёсатдир. Ўзи кредит бермайдида, чет эл кредитларини бемалол олиб ишлатишга ҳаракат қилади. Бу бутун мамлакатни пароканда қилиш билан баробарку.
Улар буни истамайди ҳам. Чунки банклар Марказий банкка бераётган депозитлари, Марказий банкдан олаётган облигациялари ҳисобига яшаб юрибди. У облигациялар 17 фоиз даромад келтиради. Шу ҳам етади уларга. Чунки ҳеч қанақа риск қилмайди. Марказий банк «бу тижорат банкларининг иши, биз унга аралашмаймиз», дегани билан ҳаммаси унинг оғзаки ва ёзма кўрсатмаларига бориб тақалади. Тижорат кредитларини эса 23-24 фоиздан беради. Умуман, Марказий банкнинг икки ёқлама сиёсати иқтисодиётни бўғиб ташлаган. Бу жуда ҳам ёмон оқибатларга олиб келмоқда. Шунинг учун ҳам кичик ва ўрта бизнесда аҳвол жуда оғир.Аввалроқ сайтимизда Абдулла Абдуқодиров билан суҳбатнинг тўлиқ матни эълон қилинганди.Марказий банк кредит олиш учун қўйиладиган гаров, кредитни олиш ва мақсадли ишлатиш шартлари бўйича жуда қаттиқ талаблар қўйган. Уларни бажариш учун банклар турли найрангларни ўйлаб топишга мажбур. Масалан, тижорат кредитини олиш учун 2-3 та кафолатли ташкилот бўлиши керак. Сиз бевосита баҳолаб келган кўчмас мулк нархини банк ўзи баҳолайди. Ахир бу қонунга зид ишку! Яъни банк ўзига баҳолаш функциясини оляпти. Ўзи баҳолаб, ўзи гаровга оляпти. Бу жуда нотўғри.
Изоҳ (0)