Ресурсга бўлган талаб ошиши натижасида ўзаро келишмовчиликлар бўлиши мумкин — Сув хўжалиги вазирлиги сув талашиб жанжаллашаётган аҳоли ҳақида изоҳ берди

Сув истеъмолчи уюшмалари сувни етказиб беришда фермер, деҳқон ва кластерлардан маблағлар ололмагани учун йиллар давомида улар ўз хизматини бажара олмади. Бу ҳақда сув хўжалиги вазирининг биринчи ўринбосари Азимжон Назаров «Дарё» мухбирига берган интервьюсида айтиб ўтди.

Азимжон Назаров оқова сувлардан фойдаланишда ҳудудларда аҳоли ўртасида келиб чиқадиган муаммо ва жанжаллар чиқишига муносабат билдирди. Унинг айтишича, сув танқислиги ўзига яраша муаммоларни олиб келади.

2022 йилда кузатилаётган сув танқислигини юмшатиш учун 15 апрель куни давлатимиз раҳбари томонидан ўтказилган видеоселекторда аниқ йўналиш, дастур қилиш топширилди. Бу нимадан иборат? Ҳар бир вилоятда сув танқислигини юмшатиш учун нима ишлар қилишимиз бўйича вилоят ҳокимликлари ва Қорақалпоғистон Республикаси билан ишлаяпмиз. Каналлардаги, суғориш тизимидаги фойдали иш коэффициенти кам бўлгани учун олиб борилаётган сув йўлда йўқотилади. Шуни олдини олиш учун ариқларимизни, каналларимизни тозалаш, маълум бир қисмини бетонлаш, 4,5 минг километрдан ортиқ каналларимизни тозалаш, шундан 300 километрдан ортиғини бетонлаш, 230 дан ортиқ қудуқлар қазиш ва мингга яқин кўчма насос станцияларини харид қилиш режалаштирилган. Суғориш мавсумида сув танқис вақтида керак бўлганда сувнинг сатҳи, унинг минераллаш даражаси яхши бўлса зовур сувларидан қўшимча равишда ишлатиш мумкин. Бу бўлмаган тақдирда каналлардаги, дарёлардаги сувларни насослар билан фойдаланган ҳолда ишлатиш мумкин. Мақсад шу муаммони олдини олиш, муаммо келиб чиққанда ҳам кўчма насос станцияларидан фойдаланган ҳолда ишлатиш керак.

Яна бир йўналиш, юқорида айтиб ўтдик, Сув хўжалиги вазирлиги маълум бир ҳудудгача сувни етказиб берарди. Лекин орада ўша ҳудуддан фермер билан Сув истеъмолчи уюшмалари сувни етказиб бериш хизмати билан шуғулланарди. Лекин молиявий жиҳатдан бу ташкилотлар фермер, деҳқон ва кластерлардан маблағлар ололмагани учун йиллар давомида улар ўз хизматини бажара олмади. Пировардида каналларимиз тозаланмади, таъмирланмади. Эндиликда эса қуйи бўғин ҳам Сув хўжалиги вазирлиги тасарруфига бериляпти. Бу бизга қўшимча иш пайдо қилади. Шунинг учун ҳар бир туманда биз махсус хизмат ташкил қилдик. Улар ҳозирги кунда ўзининг туманидаги қуйи тизимни хатловдан ўтказиб чиқяпти. Каналнинг ҳолати, тозалаш керакми йўқми, бетон қилиш керакми, йўқми, хатлов қилиб, харажатлар сметаси ишлаб чиқиляпти. Айни шу йўналишларга 2022 йилда 300 миллиард сўм ажратилиши кўзда тутиляпти.

Сув хўжалиги вазирининг биринчи ўринбосари Азимжон Назаров

Мутасаддининг таъкидлашича, сув талашиш оқибатида жанжаллар юзага келиши табиий ҳолат, яъни ресурсга бўлган талаб ошиши натижасида ўзаро келишмовчиликлар бўлиши мумкин.

«Албатта, бунда тарғибот керак. Масалан, сув танқис бўлганда биз сувни босқичма-босқич беришни режалаштирамиз. Мисол учун, бир фермерда сув етарли бўлмаса, бир неча кун давомида ўша фермер сувни олади. Бунда иккинчи фермер кутиб туриши керак. Худди шундай ҳолатни туман кесимида ҳам қиламиз. Ўтган йили айрим туманларни босқичма-босқич суғориш тизимига ўтказдикки, сувнинг миқдори кам бўлгани учун бир туманга йўналтириб, кейинроқ иккинчи туманга йўналтирдик. Ўшанда ўзаро тушунмовчилик бўлди. Бу вазиятда тарғибот ишларини олиб бориш керак. Кўпгина ҳолатларда билимни ҳам ошириш керак. Биз кўряпмиз, экинларни керагидан ортиқ суғориш оқибатида уларга зарар етказишни кўп фермерлар тушунмайди», — дейди у.

Эслатиб ўтамиз, 2020 йилнинг июль ойида Андижон вилояти Бўстон туманида фуқароларнинг ўзаро жанжали оқибатида икки нафар фуқаро вафот этган, бир нафар фуқаро тан жароҳатлари билан шифохонага ётқизилган эди. 2021 йилнинг май ойида Фарғона вилояти Ўзбекистон туманидаги боғда фуқаролар сув талашиб, ўзаро жанжаллашганди. Ноябрь ойида Наманганда фуқаро сув талашиб, танишини калтаклаб ўлдириб қўйган эди.