Энди Ўзбекистон ҳам Болалар ва ўсмирлар адабиёти халқаро кенгашига (IBBY) аъзо мамлакатлар қаторига киради. Бу ҳақда АОКА расмий сайтида хабар берилди.
Ўзбек ёзувчилари ва ижодкорлари ҳам ушбу кенгаш томонидан таъсис этилган танловларда қатнашиш ва халқаро миқёсда китобхонлар эътирофига сазовор бўлиш имкониятига эга бўлди.
Бу ўзи қандай ташкилот?
Болалар ва ўсмирлар адабиёти халқаро кенгаши (International Board on Books for Young People — IBBY) 1953 йилда Цюрихда (Швейцария) ЮНЕСКОнинг Болалар ва ўсмирлар адабиёти бўйича халқаро кенгаши томонидан ташкил этилган. Кенгашнинг асосий мақсади болалар ва ёшлар адабиётини ривожлантириш, мамлакатлар миллий адабиётини халқаро миқёсга кўтариш ва оммалаштиришга кўмаклашишдир. IBBY айнан шундай мақсадга кўра ижодий ва ижтимоий кучларни бирлаштиришади. Шу кунга қадар Ўзбекистон ушбу ташкилотга аъзо эмас эди. Ташкилот низомига кўра, ҳар бир давлатда Миллий шўъба ташкил этилиши мумкин, фақат бунда ташкилотнинг ўзига яраша шартлари ва тўлов суммаси мавжуд.
IBBY’га аъзо бўлиш.
IBBY’нинг Ўзбекитон Миллий шўъбаси АОКА (Ўзбекистон президенти администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) ташаббуси билан ташкил этилди. Бу борада агентлик 2022 йил январь ойидан бошлаб иш олиб борди ва Ўзбекистон Маданият вазирлиги, Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси, Ўзбекистон ёшлар ишлари агентлиги, Республика маънавият ва маърифат маркази, Алишер Навоий номидаги Ўзбекистон Миллий кутубхонаси, Республика болалар кутубхонаси, Ўзбекистон ноширлари ва китоб савдоси миллий ассоциацияси иштирокида Миллий шўъба ташкил этилди.
IBBY’га аъзолик Ўзбекистонга нима беради?Кенгашнинг учта асосий мақсади:
1) болалар адабиёти ёрдамида халқаро алоқаларнинг ривожланишига ҳисса қўшиш;
2) юқори адабий-бадиий талабларга жавоб берадиган болалар адабиётини кенг тарғиб қилиш;
3) болалар адабиёти ва китобхонлик соҳасидаги илмий-педагогик ишларни рағбатлантириш.
Бу каби мақсадларни ўз олдига қўйган кенгашга Ўзбекистоннинг аъзолиги барчамиз учун ажойиб янгилик. Бундан буён Ўзбекистоннинг барча ижодкорлари, жумладан, болалар ёзувчилари, рассомлар ва бошқа китоб соҳасида меҳнат қилувчи инсонлар халқаро конгрессларда иштирок этиш имкониятига эга бўлишади.
Яна бир қувонарли томони, ўзбек тилидаги болалар адабиётини ҳам жаҳон миқёсида тақдим этиш, ижодкорларимизни турли хил совринларга, жумладан Ҳанс Кристиан Андерсен номидаги соврин учун номзодини илгари суриш имконияти пайдо бўлди.
IBBY, шунингдек, ҳар икки йилда бир маротаба миллий шўъбаларнинг ҳар биридан кўзга кўринган ёзувчилар, иллюстратор-рассомлар ва таржимонларни эътироф қилиш мақсадида уларнинг энг яхши ишларини IBBY Honour List рўйхатига киритади.
Бундан ташқари, ҳар икки йилда бир марта IBBY имконияти чекланган болалар ва ўсмирлар учун энг яхши китобларни танлайди (IBBY Collection of Books for Young People with Disabilities).
IBBY’нинг бошқа йирик лойиҳалари қаторига болалар адабиётига бағишланган «Боокбирд» журнали ва Братиславадаги расмлар биэнналесини (BIB – Biennial of Illustrations in Bratislava) қўшиш мумкин.
IBBY’нинг барча аъзолари учун алоҳида аҳамиятга эга воқеа бу ҳар икки йилда бир марта ўтказиладиган Халқаро болалар адабиёти кенгашининг Бутунжаҳон конгрессидир. Миллий шўъбага эга ҳар бир давлат Халқаро конгресс мезбони бўлиш имконига эга ва мамлакат мезбонликка ариза бергач, кенгаш ижроия қўмитаси аъзолари томонидан овоз бериш йўли билан аниқланади. Демак, бундай имконият Ўзбекистон Республикаси Миллий шўъбасида ҳам мавжуд.
2022 йилги IBBY Конгрессига Малайзия давлати мезбонлик қилади. Ушбу конгрессда бу йил Ўзбекистон ҳам қатнашади.
Бундан чиқди, ушбу халқаро ташкилотга аъзолик Ўзбекистонда болалар адабиётининг ривожланиши учун катта манфаат келтиради. Бу Ўзбекистонда китобхонликни ривожлантириш, рағбатлантириш ва тарғиб қилиш борасидаги катта қадамдир. Эндиликда IBBY орқали адабиёт борасида ҳам ўзаро ҳамкорликлар олиб борилиши, жумладан ўзбек болалар адабиётининг хорижий тилларга ва хорижий тиллардаги энг машҳур болалар китобларининг ўзбек тилига таржима қилиниши кутилмоқда.
Ўзбекистон президенти администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги томонидан қўйилган ушбу қадам мамлакатда китобхонликни ривожлантириш борасидаги кейинги қадамларга ҳам йўл очади. Чунки бу каби халқаро ташкилотлар турли соҳа эгалари, ҳозирги вазиятда ёзувчилар ва рассомлар ўртасидаги ўзаро алоқа учун кўприк вазифасини ўтайди. Бу орқали Ўзбекистоннинг адабиёт соҳасидаги бошқа ташкилотларга ҳам аъзо бўлиш имконияти ошди.
ЮНЕСКО томонидан ҳар йили турли хил мамлакатларда китобхонликни тарғиб қилиш мақсадида олиб борилган ишлар ва уларнинг самарасига қараб турли шаҳарларга «китоблар пойтахти» мақоми бериб борилади. 2020 йилда шундай мақомни Куала-Лумпур, 2021 йилда эса Тбилиси шаҳри қўлга киритган эди. 2022 йилда ушбу мақомни Гуадалахара (Мексика) шаҳри қўлга киритди. Агар бизда ҳам китобхонликни тарғиб қилиш ва рағбатлантириш борасида ишлар ҳозиргидек суръатда олиб бориладиган бўлса, Ўзбекистон шаҳарлари ҳам бундай мақомга эга бўлиш имкониятига эга.
Изоҳ (0)