Австралиялик олимлар бир қатор тадқиқотлар ўтказгандан сўнг чойнинг соғлиқ учун жуда фойдали эканлигини аниқлашди. Хорижлик тадқиқотчиларнинг касбий маҳоратига қойил қолмай иложи йўқ, лекин улар қуйида келтирилган бир неча тезисларга нима дейишади?
Оддий сув билан бир қаторда, чой энг фойдали ичимликлардан бири ҳисобланади. Бу нафақат организмдаги суюқлик мувозанатини тўлдиради, балки турли манбаларга кўра, инсоннинг жисмоний ва психологик ҳолатига ижобий таъсир кўрсатади. Шундай қилиб, чой тухумдон саратони, Паркинсон касаллиги ва деменсия ривожланиш хавфини камайтиради, шунингдек, депрессиядан халос қилади, деган қарашлар мавжуд.
Бироқ, кўплаб ижобий тадқиқотларга қарамай, бу ичимликнинг инсон организмига таъсири ҳақида бошқа маълумотлар ҳам бор. Маълум бўлишича, чой турли хил заҳарли моддаларни узоқ вақт давомида ўзига сингдириш ва ушлаб туриш қобилиятига эга бўлиб, улар ўсимликнинг ўсиши пайтида ҳамда тупроқдан, қуритиш, ташиш ёки сақлаш пайтида атроф-муҳитдан чой баргларига тушиши мумкин. Қуйида оддий бир стакан чой қандай хавф туғдириши ва оқибатлардан қандай қочиш кераклигини маълум қиламиз.
Потенциал хавф
2013 йилда Journal оf Toxicоlogy журналида 30 хил чой турларини заҳарлилиги текширилган тадқиқот нашр этилди. Мониторингдан сўнг олимлар барча намуналарда қўрғошиннинг хавфли даражасини аниқлади, баъзиларида алюминий ҳам бор эди. Иккаласи ҳам юрак, буйрак ва репродуктив тизим касалликлари хавфини ошириши маълум. Озиқ-овқат таркиби ва таҳлили журналида 2015 йилда чоп этилган тадқиқот нафақат аллақачон маълум бўлган маълумотларни тасдиқлади, балки уларни тўлдирди: лимон кислотасини ўз ичига олган чой пакетлари кўпроқ хавфли миқдори алюминий, кадмий ва қўрғошинга эга эканлиги маълум бўлди.
Фтор
Journal оf Food Composition аnd Analysis журналида 2013 йилда чоп этилган тадқиқотга кўра, арзон тижорат чойлари кунига тавсия этилган фторид миқдоридан уч баравар кўпроғини ўз ичига олади. Шу билан бирга, элита ва қимматбаҳо чойларда фтор миқдори унчалик юқори эмаслиги қайд этилган. Олимлар бундай чойлардаги хавфли модданинг паст концентрациясининг сабабини баргларни етиштириш, йиғиш ва қайта ишлаш технологияларида кўришади: қоида тариқасида, улар қатъий меъёр ва қоидаларга риоя қилган ҳолда амалга оширилади. Эслатиб ўтамиз, фторни кунлик истеъмол қилишнинг мунтазам равишда кўплиги тиш флорози, артрит ва суяк флорози каби касалликларнинг ривожланишига таҳдид солади.
Пирролизидин алкалоидлари
2015 йил ноябрь ойида Food Chemistry журнали чақалоқлар, ҳомиладор ва эмизикли аёллар истеъмол қилиш учун мўлжалланган ўсимлик чойларининг 44 та намунасини таҳлил қилди. Тадқиқот шуни кўрсатдики, уларнинг 38 тасида пирролизидин алкалоидлари, баъзи гулли ўсимликлар томонидан ишлаб чиқарилган ва айниқса жигар соғлиғига зарарли токсинлар мавжудлиги аниқланди. Бундай маълумотлар ҳомиладор ва эмизикли аёллар учун алоҳида аҳамиятга эга, чунки токсик бирикмалар онадан ҳомилага ёки чақалоққа сут ёки ички овқатланиш каналлари орқали ўтиши ва нафақат жигарга зарар етказиши, балки саратон ривожланишига олиб келиши мумкин.
Организмни хавфдан қандай ҳимоя қилиш керак?
- Чой тайёрлаш вақтини уч дақиқагача камайтириш: баргларни иссиқ сувда қанча узоқ сақласангиз, унда шунчалик кўп токсинлар бўлади.
- Ҳиндистон, Хитой ва Шри-Ланка каби тоза бўлмаган ҳудудларда ишлаб чиқарилган чой сотиб олиш тавсия этилмайди. Мисол учун, Хитой чойи таркибида қўрғошин ва алюминий кўп бўлиб, барглари кўмирда ишлайдиган электр станциялари томонидан тупроқдан сўрилади.
- Оқ чойга устунлик беринг, чунки уни тайёрлаш учун жуда ёш барглар ишлатилади, улар кўп миқдорда заҳарли моддаларни ўзлаштиришмайди.
- Қўшимчаларсиз табиий чой сотиб олинг. Қоида тариқасида, хушбўй чой пакетлари сифатсиз барглардан ва турли хил кимёвий моддалар қўшилиши билан ишлаб чиқарилади, бу эса токсик моддаларнинг танага кириш хавфини оширади.
- Кунига тўрт стакан чой ичинг. Қанчалик кам ичилса, токсик заҳарланиш хавфи шунчалик камаяди.
- Ўсимлик чойларини, айниқса ялпиз ва мойчечакни ўз ичига олган чойлардан сақланиш тавсия этилади. Шу тарзда алкалоид билан заҳарланиш эҳтимолини камаяди.
Изоҳ (0)