«Дарё» нашри Ўзбекистонда хизмат кўрсатган маданият ходими, режиссёр ва актёр Ҳилол Насимов билан суҳбат уюштирди. Ижодкор суҳбат давомида ўзбек киносидаги муаммолар, фильмларини суратга олиш жараёнида учрайдиган қийинчиликлар ҳақида гапирди.
«Уруш вақтида ўғлим солда оқиб келган»
—Ўтган йили ватан сарҳадларининг дахлсизлигини кўрсатиш мақсадида «Ватан остонаси» номли фильмни суратга олишга қарор қилдик. Фильм сценарийсини яратишдан аввал бутун Ўзбекистон бўйлаб сафарга чиқдим ва чегаралардаги шарт-шароитларни ўргандим. У ердаги вазиятни ўз кўзим билан кўрганим учун бу ҳақида фильм суратга олишга тайёрлигимни ҳис қилдим. Тан олиш керак, биздаги мудофаа тизими ҳавас қилгудек, ҳатто чегараларимиздан сўроқсиз бирорта қуш ҳам учиб ўтолмайди.Фильмнинг бир қисми Сурхондарёдаги Афғонистон билан чегарадош ҳудудда суратга олиниши керак эди. Аммо ўша вақтда қўшни республикада нотинчлик ҳукм сураётганди. Шеробод билан Мозори Шариф у қадар бир-биридан узоқ эмас. Снаряд овозлари эшитилиб турарди. Жуда ваҳимали вазият эди. Эндигина 20 ёшни қаршилаган йигитлар ҳадик билан у ердан бу ерга қочаётгани ҳеч эсимдан чиқмайди. Бу воқеаларни кўриш тугул эслаш ҳам қалбимга қўрқув солади. Энг ёмони, фильм сюжетига кўра ўғлим Фотиҳ сувдаги сол устида оқиб келиши керак эди. Шу пайт афғонистонлик мансабдор шахс ёнимга келиб, «Тезроқ бу ердан кетинг», деб хавфдан огоҳлантирди. Аммо ҳаётий кадрларни қўлдан бой бергим келмай, суратга олишни давом эттирдим. Чегарадаги талатўп вазиятлар кўрсатилган кадрлардаги айрим йигитлар ҳақиқатан ҳам урушга отланишганди. Улар тасодиф сабаб кадрга тушиб қолишган. Энг алам қиладигани, минг машаққат билан суратга олган фильмни ҳам «қайчилашади».
Мен бир неча йилдан буён мудофаа вазирлигининг жамоатчилик кенгаши аъзоси сифатида фаолият юритаман. Бизга мудофаа тизимидаги ислоҳотларни халққа етказиш вазифаси юклатилган. Халқ давлат чегаралари қанчалик мустаҳкам эканлигини билиши шарт. Бу қайсидир маънода одамлардаги ватанпарварлик руҳиятининг янада ошишига, ички хотиржамликни таъминлашга сабаб бўлади.
«Съёмка вақтида ҳақиқий қуроллардан фойдаланишим рост»
— Мен билан бир вақтда иш бошлаганларнинг фильмларидан кўра, анчагина тежамкор фильм суратга оламан. Буни қўлимдаги ҳужжатлар ҳам исботлай олади. Чунки мен Равил Ботиров, Қамара Камолова ва Шуҳрат Аббосовдек режиссёрлар қўлида оддий ассистент, картина директори бўлиб ишлаганман. У ерда фильм бюджетини қандай тежаш ва керак бўлмаган кадрларга вақт сарфламасликни ўрганганман. Фильм стол устида суратга олинади, деб бежиз айтишмайди. Чунки режиссёрда аниқ режа бўлмаса, вақт ва маблағдан ютқазиши аниқ. Ҳар бир ўқ, автомат ёки портловчи мосламалар жуда катта маблағни талаб этади. Агар улар ўз ўрнида ишлатилмаса, бу саҳнани компьютер графикасида бойитиш жуда қимматга тушади. Баъзан «Фильмларда ҳақиқий мосламалардан фойдаланиш шарт эмас», деган гаплар қулоғимга чалинади. Тўғри, бу ишни компьютер графикаси орқали қилса бўлади. Аммо у ўзбек киносига энди кириб келяпти ва бизда ҳали ривожланмаган. «Ватан остонаси» фильмида энг яхши компьютер графикаси усталари билан ишладик. Улар келишилган вақтдан бир ярим ой ўтиб ишни якунлашди.
Одатда актрисанинг ёнида ҳақиқий портловчи модда ишга туширилса, унинг ҳолати ҳам шунга мос бўлади. Яъни бундай саҳна таъсирлироқ чиқади. Шу боис фильмларни суратга олишда ҳақиқий қурол ва портловчи мосламалардан фойдаланишга ҳаракат қиламан. Бу компьютер графикасига нисбатан анча арзонга тушади. Яширмайман, фильмларни суратга олишимда Мудофаа вазирлиги кўмак беради. Аммо уларнинг ҳам ишончини суиистеъмол қилишга ҳаққим йўқ.
«Ўзбеккино» биносида фильм эмас, хўжалик совуни ишлаб чиқариларди
— Ўзбек киносида муаммолар борлигини рад этмайман, аммо ўсиш ҳам бор. Баъзан кино нима эканлигини билмайдиган инсонлар бу соҳани танқид қилишса, «Режиссёрлар қаерда хато қиларкан?» деб кавлашга чўпларини тайёрлаб туришса, ҳайрон қоламан. Бир пайтлар «Ўзбеккино» биносида кинодан бошқа ҳамма нарса ишлаб чиқариларди. Ишонасизми, киноижодкор ижод қилиши керак бўлган бино хўжалик совунидан тортиб «брусчатка» ишлаб чиқарувчилар учун арендага берилганди. Чунки 60 йил ичида бирор марта таъмирланмаган бинода ижод қилиш ҳам мушкул эди. Захдан ўпирилган деворлар, елвизак хоналарнинг аянчли аҳволини таърифлаш мушкул. Президентимиз Шавкат Миромонович «Ўзбеккино»га ташриф буюргач, вазият тубдан ўзгарди. Ишлаб чиқариш цехлари бир кундаёқ бу ердан кетиб, таъмирлаш ишлари бошланди. «Ўзбеккино» биноси Ўрта Осиёда ягона, ишонаманки, тез орада у томонидан яратилган фильмлар ҳам биринчиликни қўлга киритади.
«Китоб ўқимайдиган, аммо сериал суратга оладиган режиссёр»
— Илгари хусусий киностудиялар томонидан «хонтахта» фильмлар суратга олинарди. Аммо орадаги узилиш сабаб фильм премьералари тўхтатилди ва хусусий киностудиялар сериал суратга олишга ўтиб кетди. Илгари бир серияни аранг суратга олишган бўлса, энди 150 қисмли сериални суратга олишяпти. Шу боисдан сериалларнинг аҳволи кундан кунга ёмонлашяпти. Мен Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институтида имтиҳон комиссиясининг раиси бўлиб ишлайман. Ўтган йили ижодий имтиҳонларни олаётган пайтим ғалати воқеа содир бўлди. Режиссёр бўлишга талабгор абитуриентдан қайси китобни ўқиганлигини сўрадим. Ундан «Китоб ўқишга вақтим йўқ», деган жавобни олдим. Ҳеч бўлмаса, охирги кўрган бадиий фильмини таҳлил қилишни сўрадим. Бу саволга ҳам тайинли жавоб ололмадим. Аммо у гап орасида 140 қисмли сериални суратга олган режиссёр эканлиги ва сценарийни ҳам ўзи ёзганини қистириб ўтди. Кинодраматургияга қизиқса керак, деб «Рихсивой Муҳаммаджонов ким?» деган савол бергандим, елкасини қисди. Китоб ўқимайдиган, бадиий фильмни таҳлил қилолмайдиган ва машҳур ўзбек драматургини танимаган бола қандай сериал суратга олди экан, деб ҳайрон бўлдим. Телеканаллар ҳам сериалнинг режиссёри кимлигига қизиқмай, улар билан шартнома тузяпти. Жабрини эса томошабин тортяпти.
Илгари «хонтахта» фильмлар бўлган бўлса, бугунги кунга келиб «хонтахта» сериаллар кўпайиб кетди. Улар лабини шиширган, улама киприкли қизлардан 3-4 сўм пул олиб, ишини битиряпти. Бу жуда ачинарли ҳол. Бунга қарши жиддий чора кўрилиши керак.
Режиссёр билан тўлиқ суҳбатни қуйида томоша қилишингиз мумкин.
Изоҳ (0)