Россияни Swift тизимидан узиб қўйишлари мумкин. Бу ўзи нима ва қандай оқибатларга олиб келади?

АҚШ, Буюк Британия ва Европа Иттифоқи Россиянинг Украинадаги ҳаракатларига жавобан Россияга қарши янги санкциялар жорий этиш ва уларни кучайтириш ҳақида ўйламоқда, дея хабар қилади Bloomberg.

Бу йўлда улар муҳокама қилаётган ғоялардан бири Swift деб номланган хабар алмашиш тизимига киришни тўхтатишни ўз ичига олади. 

Swift нима?

Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication сўзининг қисқартмаси бўлган Swift’ни глобал банкнинг Gmail манзили сифатида тасаввур қилишимиз мумкин. 

У 200 дан ортиқ мамлакат ва ҳудудлардаги 11 000 дан ортиқ молия институтлари ва компаниялари орасида хавфсиз хабарларни етказиб беради. 

Ўтган йили Swift’да кунига ўртача 42 миллион хабар алмашинуви содир бўлган. Бунга тўловлар, савдолар, валюта айирбошлаш учун буюртмалар ва тасдиқлар киради. 

Нима учун Swift’дан узилиш жуда катта муаммо?

Swift’дан узилган мамлакат улкан иқтисодий муаммоларни бошдан кечириши мумкин. Яққол мисол қилиб 2012 йилда Эрон билан содир бўлган воқеани келтиришимиз мумкин. 

Эрон банклари Европа Иттифоқининг мамлакат ядровий дастури ва унинг молия манбаларига қарши санкциялари доирасида Swift’дан фойдаланиш имкониятидан маҳрум бўлган (кўпгина Эрон банклари 2016 йилда Европа Иттифоқи уларни санкциялар рўйхатидан олиб ташлагач, қайта уланган эди). 

Россиянинг Swift’дан узилиши бошқа давлатлар учун ҳам жиддий оқибатларга олиб келиши мумкин. Чунки Россия Европа учун асосий энергия етказиб берувчи ҳисобланади ва давлатлар ёқилғи учун тўловни Swift тизими орқали амалга оширади. 

Swift’ни ўрнини босувчи тизим борми?

Swift тизимини ўрнини босиши мумкин бўлган муқобили ҳозирча мавжуд эмас. 2014 йилдан бери Россия Банки Россия ва хорижий банклар учун ўзининг молиявий хабар алмашиш тизимини бошқаради. 

Аммо бу тизимнинг атиги 400 га яқин фойдаланувчиси бор. 2021 йилда Хитой Халқ банки Swift билан қўшма корхона ташкил этишини эълон қилган эди. 

Бу баъзи чоракларда жаҳон молия тизимидан узилиб қолишдан суғурта полиси сифатида айтилмоқда. Криптовалюталар ҳам бир неча йиллардан бери Swift учун таҳдид сифатида эътироф этилади. 

Swift’ни ким тартибга солади?

Депозитларга эга эмаслиги сабабли Swift тизими банк каби тартибга солинмайди. У Бельгия Миллий банки ва АҚШ Федерал захира тизими, Англия банки, Европа Марказий банки, Япония банки ва бошқа йирик марказий банкларнинг вакиллари томонидан назорат қилинади. 

Умуман олганда, Европа Иттифоқи маълум бир ташкилот ёки мамлакатга қарши санкцияларни қабул қилган тақдирдагина Swift’га кириш тўхтатилади.