Етти соатми ёки тўққиз? Тиниқиб уйғониш учун тунда неча соат ухлаш керак?

Аксарият кишилар ҳафта давомида ўзини дам олиш кунлари тиниқиб ухлайманб деб овутиши янгилик эмас. Гап шундаки, шанба ва якшанба кунлари тўйиб ухлаганда дам олиш ва тетиклашиш цикли бузилади. Уйқу вақти организмда тозалаш ишлари бўлади: аъзолардан токсинлар чиқарилади, мушаклар ва иммунитет тикланади, метаболизм яхшиланади. Агар танага буларнинг барини бажариш учун имкон берилмаса, уйқу етарли бўлмаса, тонгда киши ўзини чарчаган, ҳолсиз, жиззаки ҳис қилади.

Тиниқиб уйғониш учун неча соат ухлаш керак?

6 соатлик уйқу

Тиниқиб ухлаш ва кун давомида ишга лаёқатли бўлиш учун 6 соат ухлаш керак деган фикр бор. Аммо ҳамма ҳам бу фикрга қўшилмайди. Пенсильвания университетининг тиббиёт мактаби олимлари ўтказган тадқиқотда 6 соатлик уйқу тўлиқ дам олиш учун кам эканлиги исботланган. Унга кўра иштирокчилар 4 гуруҳга бўлинган. Гуруҳдагилардан бири 4, иккинчиси 6, учинчиси 8 соат ухлаган. Тўртинчи гуруҳдагилар эса икки сутка давомида ухламаган. 6 соат ухлаган жамоадагиларнинг натижаси ҳайратланарли бўлган. Уларни уйқу босмаган ва тиниқиб ухлаганларига ишончлари комил бўлган. Аммо когнитив кўрсаткичлар умуман ухламаганларникидан деярли фарқ қилмаган. Аммо шунга қарамай сутка давомида 6 соат ухлаш кифоя қиладиган одамлар ҳам борлигини инкор қилиб бўлмайди. Калифорния университети тадқиқотчилари суткада 6 соат ухлаб тиниқиш имконини берувчи генни аниқлаган. Аммо Ер шари аҳолисининг атиги 3 фоизидагина бундай генни учратиш мумкин. Шундай экан, сизга 6 соат камлик қилса, кундузи 1 соат бўлса ҳам тиниқиб олинг.

7 соатлик уйқу

Кўплаб тадқиқотларнинг натижаларига кўра, 25 ёшдан 65 ёшгача бўлганлар учун 7-9 соат давом этадиган уйқу энг мақбул вариант ҳисобланади. Аниқроқ қилиб 7 соатлик уйқуни меъёрнинг «пастки чегараси» дейиш мумкин. Шунга қарамай, айнан 7 соатлик уйқу энг соғлом ва тўлиқ бўлади, қолаверса ҳаддан ортиқ ухлаш организм учун зарарли, деган қарашлар ҳам йўқ эмас. Иши зўриқишларга бой, сал аввал стресс ёки касалликни бошдан кечирган, шунингдек, саёҳат қилаётганларга организмга қулоқ солиб, индивидуал иш тутиш тавсия қилинади.

8 соатлик уйқу

Кўпчилик суткани учга бўлган: 8 соат уйқуга, 8 соат ишлашга ва қолган 8 соат бошқа юмушларга ажратилган. 8 соатдан кўп ҳам кам ҳам ухламаслик кераклиги ҳақидаги қарашлар эса ҳар доим ҳам ўзини оқламайди. Бугунги кунда 7-7,5 соат ухлашнинг ўзида аъло даражада тиниқиш мумкинлиги яхши маълум. Дам олиш кунлари «уйқули таътил» олишга эса ҳожат йўқ.

9 соат ва ундан кўпроқ вақт ухлаш

Баъзида 9 соат ва ундан кўп ухлаш хавотирга сабаб бўлмайди. Кун ёки ҳафта қийин ўтган бўлиши ёки айрим ёқимсиз воқеалардан кейин организмингиз тикланаётган бўлиши мумкин. Аммо доимий равишда 9 соатлаб ухлайдиган бўлсангиз, унда қандайдир муаммо бўлиши мумкин. Уйқунинг ортиғи етарли бўлмагани сингари хавфли бўлиши мумкин.

Узоқ вақт ухлашни ёқтирадиганлар юрак-қон томир касалликларидан азият чекиши, уларда қандли диабетга мойиллик ва саломатлик билан боғлиқ бошқа муаммолар бўлиши мумкин. Ҳаддан ортиқ кўп ухлаш қалқонсимон без фаолиятининг бузилиши, инфекция ёки неврологик касалликлар, қолаверса, доимий стресс ва депрессиядан дарак бериши мумкин.

Уйқу етарли бўлмаганини қандай билиш мумкин?

Тиниқиб ухламаганда эрталаб ўриндан туриш қийин бўлади, кун давомида эса одам ўзини лоҳас ҳис қилади. Жамоат транспортида, иш жойида ва телевизор қаршисида ухлаб қолиш ҳолати кузатилади. Овқатлангандан кейин уйқу босади. Уйқунинг сурункали етишмаслиги кўплаб касалликларни келтириб чиқариши мумкин. Яна бир маълумот: олимлар уйқу етишмаслиги ва вазн ортиши ўртасида боғлиқлик борлигини аниқлашга муваффақ бўлган. Гап шундаки, уйқу етарли бўлмаган одам организмида иштаҳани очадиган стресс гормони — кортизолнинг ишлаб чиқарилиши жадаллашади.