Болалар учун ортопедик пойабзал: қандай танлаш керак ва унинг фойдаси борми?

Болалар учун тўғри ортопедик пойабзални қандай танлаш керак – ота-оналар томонидан энг кўп бериладиган саволдир. Мутахассисларнинг фикрича, бу тиббий ташхис қўйилгандан сўнг амалга оширилиши керак.

Мушак-скелет тизимидаги муаммоларнинг олдини олишда асосий нарса − бу ҳаракатдир. Болалар мушак ва бўғимларни машқ қилади, бу эса оёқнинг соғлом ривожланишига имкон беради. Аслида болалар оёғида муаммо тўлиқ юриш жараёни бошланмагунча билинмайди. Оёқ суякларининг тўғри шаклланиши ортопедик моделлар билан эмас, балки яхши ривожланган мушак ва бўғимлар билан таъминланади.

Ортопедик пойабзал зарар етказиши мумкинми?

Шифокор кўрсатмасисиз тузатувчи сандал ёки пойабзал сотиб олиш тасодифий дориларни қабул қилишга ўхшайди. Бундан ташқари, бу каби профилактик пойабзалларнинг ҳаммаси ҳам шифокорлар томонидан тасдиқланмаган. Таянч ҳаракат тизимининг касаллиги – яссиоёқлик деб аталади. Бунда товон суяклари гумбазининг яссиланиши кузатилади. Натижада таянч-ҳаракат тизими фаолияти бузилади.

Агар ота-оналар оддий дўкондан ортопедик пойабзал сотиб олса нима бўлади? Бу масалада фақатгина оёқлар соғломлиги эмас, балки маркетинг ҳийла-найранглари ҳам мавжуд. Шунингдек, бу каби пойабзаллар асоссиз равишда юқори нархга эга. Аммо мутахассислар нуқтаи назарида шартли равишда оёқларни тўғри ҳолатга келтириш учун мўлжалланган пойабзал жуда қаттиқ ҳисобланади.

Белгилари, сабаблари, хавфли томонлари

Оёқ панжасининг асосий вазифаси танадан тушган оғирликни тенг миқдорда тақсимлашдир. У худди «пружина» сингари ҳаракатда бўлиши керак. Яссиоёқликда эса бу юк тизза, бўкса ва белга юклама туширади. Ҳаракат қилмасдан туриб чарчаш, бош оғриғи – бу айнан тўғри тақсимланмаган юкнинг оқибатидир.

Юқорида айтилганидек, оёқ гумбазини қўллаб-қувватловчи мушакларнинг кучсизлиги, оналар жуда қўрқадиган ясси оёқларга сабаб бўлиши мумкин.

Ортопедик пойабзаллар қуйидагиларни келтириб чиқариш мумкин:

• Оёқларнинг туғма, қўпол деформацияси;
• Неврологик патологиялар;
• Операциядан кейинги давр, ортопедик патологияларни тузатиш, оёқнинг ҳаракатчанлигини чеклашни талаб қилади.

Туғма оёқ нуқсонининг муҳим қисмини косолапост ташкил этади. Бунда болаларнинг мушак ва бўғимлари эгилувчан бўлиб, кейинчалик гипсли шиналар кийишга ҳам тўғри келиши мумкин. Ушбу муаммодан қочиш учун болани мактаб ёшига қадар тузатувчи пойабзал ёки оёқнинг махсус ортезларини кийиш тавсия этилади.

Агар боланинг оёқлари эгри бўлса

Баъзи педиатрлар валгус деформацияси учун ортопедик пойабзал кийишни маслаҳат беради. Ҳақиқатан ҳам муаммо бор ёки йўқлигини аниқлаш жуда муҳим саналади ва буни фақатгина мутахассис аниқлаши керак. Икки оёқда ҳаракатланиш бошланиши билан уч ярим йилгача кўплаб соғлом болалар оёқ валгусига эга бўлади.

Кичкина беморларни илк қадамидан бошлаб шифокор-ортопед ёки подиатрист кузатиши керак. Мактабгача ёшдаги болаларни ҳар икки йилда бир марта, мактаб ўқувчиларини эса йилига бир марта кўрикдан ўтиши керак. Аммо бола оёқ оғриғидан шикоят қилса ёки ҳаракатланишида муаммолар бўлса, подиатристга ташрифни ортга қолдирмаслик яхшироқ. У керакли синовларни махсус мослама – подоскопда ўтказади. Агар керак бўлса, даволаш ишларини бошлайди.

Тиббий пойабзалдан ташқари, ишлаб чиқарилган ва кундалик оёқ кийимларда  ҳам ортопедик тагликлар мавжуд. Бу каби ортопедик тагликлар оёқнинг таг қисми учун қулай тарзда мослаштирилади. Уларни вазифаси тузатиш эмас, балки тўғри ҳаракатга ўргатишдир. Эластик қўллаб-қувватлашни таъминлаган ҳолда, ички тагликлар мувозанатни сақлашга, мушакларни машқ қилишга ва юришнинг физиологик услубини ривожлантиришга ёрдам беради.

Аввало, болалар оёқлари эркин ҳаракатланишга муҳтож. Пойабзал асосан совуқдан ва жароҳатдан ҳимоя қилиш керак, аммо шу билан бирга ўсаётган оёқларнинг физиологияси ва меҳаникасини безовта қилмаслиги керак.

Болалар учун тўғри пойабзал қуйидагича танланади:

• Орқа қисми чидамли;
• Пойабзал учи ва товон қисми эгилувчан;
• Товон ва орқа қисми қалин;
• Етарлича кенг;
• Оёққа яхши маҳкамланадиган.

Тиббий хулосаларга кўра, жиддий патологиялар аниқланмаса, унда бу каби пойабзални кийиш шарт эмас. Мумкин бўлган жойларда боланинг ялангоёқ юриши натижасида мушакларнинг кучланиши ҳосил бўлади ва бу оёқ касалликларининг олдини олиш, шунингдек, мукаммалликка тайёргарлик ҳисобланади.