Қорақалпоғистоннинг «Арал» клуби 2021 йилги мавсумдан Суперлига иштирокчисига айлантирилиши мумкинлиги ҳақидаги хабарлар кўплаб муҳокамаларга сабаб бўлмоқда.
Бирор бир қуйи лигадаги клубнинг олий дивизионга сунъий равишда ўтказилиши — ҳалол спорт принципларининг шунчаки парчалаб ташланишига яққол далил. Ўзбек футболи учун эса бу гўёки анъанага айланган. Ўзбекистон чемпионатида (юқори дивизион) ҳозирга қадар ҳар хил истиснолар сабаб иштирокчилар сони 10 марта ўзгартирилган. «Арал» истисноси сабаб бу рақамлар яна ўзгариши мумкин. Қуйида мазкур ўзгаришлар тарихи ҳақида сўз юритилади.
Илк ўзгариш 1997 йилги мавсумда юз беради: 16 жамоадан иборат чемпионат 18 талик тизимга ўтади. Ўша йили лигани тарк этиши керак бўлган «Хоразм» (ўша вақтда «Динамо» — изоҳ «Дарё») ва «Сурхон» (АСК) жон сақлаб қолади. Биринчи лигадан эса «Чилонзор» ва «Зарафшон» қўшилади. Шунингдек, 14-ўринни эгаллаган «Машъал» ўрнини «Насаф» эгаллайди.
1998 йилги мавсум якунига кўра тўртта жамоа қуйи лигага равона бўлади ва 1999 йилдан яна 16 жамоалик тизимга қайтилади. Лигани тарк этган жамоалар: «Динамо» («Афросиёб»), «Чилонзор», «Янгиер» ва «Атласчи».
1999 йилги мавсум одатдагидек ўтади, сўнгги ўринни олган «Янгиер» лигани тарк этади. Бироқ 2000 йилги мавсумда жамоалар сони бир йўла 20 тага етказилади. Биринчи лигада дастлабки учта ўринни қўлга киритган «Семурғ», «Кимёгар Чирчиқ» ва «Қизилқум» кўтарилишга эришади. Шунингдек, 1-лигани 11-ўринда якунлаган «Арал» («Турон») сунъий равишда олий дивизионга ўтказилади. Ундан ҳам қизиғи, ўша йили биринчи лигада иштирок этмаган «Гулистон» ҳам Олий Лига иштирокчилари сафига киритилади, бироқ Сирдарё вилоятининг бош жамоаси ўша мавсумдаёқ лигадан тушиб кетади. 2001 йилги мавсум эса 18 жамоалик тизимда бўлиб ўтади.
«Арал», «Семурғ» ва «Кимёгар» 2001 йилги мавсумдан кейин лигани тарк этади. Шунингдек, «Сурхон» ҳам мусобақа билан хайрлашади ва 2002 йилги мавсум яна 16 жамоа иштирокида бўлиб ўтади.Икки йил 16 жамоалик тизимда ҳаракат қилингач, 2004 йилда «Дўстлик» ва «Қўқон-1912» бадал пулини тўлай олмагани учун лигадан четлатилади. Шу боис мусобақа 14 жамоа билан ўтказилади.
2006 йилда яна 16 жамоалик тизимга қайтилади, бироқ бу сафар ҳаммаси спорт регламентига амал қилинган ҳолда амалга оширилади. Биринчи лигада дастлабки икки ўринни эгаллаган «Андижон» ва «Хоразм» тўғридан-тўғри Олий лигага чиқади. Олий лиганинг сўнгги иккита ўринидаги жамоалар Биринчи лигада 3 ва 4-ўринни қўлга киритган клублар билан ўтиш мусобақасида иштирок этади.
Шу тариқа 2006—2009 йиллар мобайнида мусобақа 16 жамоа иштирокида ўтказилади. 2009 йилги мавсумда сўнгги ўринларни қўлга киритган «Сўғдиёна» ва «Бухоро» лигани тарк этади, Биринчи лигадан эса жамоа олинмайди.
Беш йил давомида 14 жамоа билан ўтказилган мусобақа 2015 йилда яна 16 талик тизимга қайтади. Олий лигани тарк этиши керак бўлган «Сўғдиёна» ва «Андижон» ўз ўрнини сақлаб қолади, Биринчи лигадан эса дастлабки икки ўрин эгаси «Шўртан» ҳамда «Қўқон-1912» олий дивизионга чиқади.
2017 йилги мавсум якунлангач Ўзбекистон чемпионатида инқилобий ўзгариш юз беради. Суперлига номини олган мусобақани бир йўла тўртта жамоа тарк этади. «Динамо» (12-ўрин), «Сўғдиёна» (13), «Шўртан» (14) ва «Обод» (16) лигадан чиқиб кетади.
Қизиғи, 15-ўринни олган «Нефтчи» келаси мавсум лигада иштирок этади. Аслида «Нефтчи» юқоридаги жамоалар ичида бўлиши керак эди, бироқ Биринчи лига чемпионлигини қўлга киритган «Цементчи» Суперлигадаги ўрнини вилоятнинг бош жамоасига «бўшатиб беради» (Аниқроғи «Цементчи» жамоаси «Нефтчи»га айлантирилади ва орада қувасойликлар клуби номи йўқ бўлиб кетади). Бироқ Фарғона шаҳри жамоаси бу «ишонч»ни оқлай олмайди ва 2018 йилги мавсумда 12 жамоа ичида сўнгги ўринни олган ҳолда Про-Лигага равона бўлади.
12 жамоа иштирокчидан иборат ва ўзгача регламентли Суперлиганинг 2018 йилги мавсуми қизиқарли ўтади. Барча 2019 йилги мавсум ҳам худди шу тариқа ўтишига ишониб турган бир вақтда, мавсумга қуръа ташлаш маросими бошланишига бир неча соат қолганда Суперлига иштирокчилари сони бирданига 14 тага айлантирилди. «Сурхон»нинг лигага «суқилиши» ортидан унга жуфт сифатида «Динамо» ҳам Суперлига йўлланмасига эга бўлади. 2019 йилги мавсумда «Сурхон» 5-ўринни қўлга киритди, олий дивизионга етарли тайёргарлик кўра олмаган «Динамо» эса сўнгги ўрин билан яна Про-Лигага тушиб кетди.
2020 йилги мавсум 14 жамоа иштирокида ўтди. «Бухоро» сўнгги ўринни олиб, мусобақани тарк этган бўлса, унинг ўрнини Про-Лига ғолиби «Турон» эгаллади. Суперлиганинг 13-жамоаси «Андижон» ўтиш ўйинида Про-Лигада иккинчи ўринни қўлга киритган «Нефтчи»га қарши баҳс олиб боради.
Бироқ 2021 йилги мавсумда ҳам бизни «сюрприз» кутаётгани тобора ойдинлашмоқда. Вазирлар Маҳкамасининг қарори лойиҳаси муҳокамалар порталига жойлаштирилди. Унда «Арал» футбол клубини Суперлига иштирокчисига айлантириш ҳақида сўз борган. Агар ушбу қарор маъқулланадиган бўлса, бизни катта эҳтимол билан яна 16 жамоадан иборат мусобақа кутиб турибди.
Спорт принциплари? Футбол хусусийлашмас экан, бундай ўзгаришларга ҳали кўп бор кўз юмишга мажбур қилинаверамиз.
Янада кўпроқ футбол ва спорт янгиликларидан бохабар бўлишни истасангиз, «Дарё»нинг Telegram’даги расмий спорт канали — @Daryo_Sport24’га обуна бўлинг!