«Коррупция бу қуллик психологиясининг намоён бўлишидир» — Танзила Норбоева

Олий Мажлис Сенати раиси, Коррупцияга қарши курашиш миллий кенгаши раҳбари Танзила Норбоева коррупция, биринчи навбатда, алоҳида инсоннинг, мансабдор шахснинг ўз лавозимидан бойиш мақсадида фойдаланишга мойил бўлган ёки мойил бўлмаган ахлоқининг ички ҳолатини акс эттиради, деган фикрда.

«Gazeta.uz»нинг ёзишича, Сенат раҳбари «Sputnik Ўзбекистон»га берган интервьюсида порахўрликнинг гуллаб яшнашига ҳисса қўшиши мумкин бўлган ўзбекистонликларга хос бўлган илтифотлилик ҳақида ўз фикрини билдирди.

Танзила Норбоеванинг айтишича, бугун миллий инвестиция лойиҳалари доирасидаги маблағларнинг, шунингдек, халқаро молия ташкилотлари томонидан ажратилган грантларнинг мақсадли сарфланиши жараёни устидан назоратни, шу жумладан, депутатлар ва жамоатчилик назоратини таъминлаш ниҳоятда зарур. Давлат тузилмалари фаолиятида ушбу жараёнларнинг очиқлиги ва шаффофлиги ҳокимиятга бўлган доимий ва асосли ишончни мустаҳкамлайди. Шунингдек, Коррупцияга қарши курашиш миллий кенгаши қарори билан капитал қурилиш, олий таълим, давлат харидлари ва соғлиқни сақлаш соҳаларида коррупциянинг олдини олиш бўйича ишчи гуруҳлар ташкил этилганини қўшимча қилган.

«Шуни яна бир бор қайд этишни хоҳлардимки, биз сиз билан қонунлар қабул қилиш, жиддий жазолар қўллаш, одоб-ахлоқ қоидаларига риоя қилиш зарурлиги ва коррупцияга қарши курашишнинг бошқа воситаларини қайд этдик, бироқ ҳар биримиз ўзимизда ушбу ҳалокатли ҳодисага нисбатан муросасизликни шакллантирмасак, ўзимизни ўзгартирмасак, барча ҳаракатларимиз кутилган натижа бермайди. Шунинг учун ҳам фуқаролик жамияти коррупцияга қарши курашишда муҳим рол ўйнайди. Афсуски, улар ушбу мураккаб жараёнда ҳозирча етарли даражада иштирок этмаяпти. Бизнинг вазифамиз — ушбу муаммони ҳал этиш учун одамларни жалб этиш», — дейди Танзила Норбоева.

Сенат раиси нима учун қурилиш, соғлиқни сақлаш, таълим, суд тизими каби соҳалар энг кўп коррупция ботқоғига ботган соҳалар бўлиб қолаётганига ҳам ўз фикрини билдирди. Унинг сўзларига кўра, ушбу соҳаларда инсон омили, бошқарув тизимидаги, давлат хизматини ташкил этишдаги камчиликлар — ҳаддан ортиқ бюрократия ва маъмурий тўсиқлар ва бошқа чиқимлар кўпроқдир. «Шу муносабат билан бундай омилларнинг таъсирини нафақат ушбу фаолият соҳасидаги ишларда, балки бошқа фаолият соҳаларида ҳам камайтириш зарур», — деб таъкидлаган у.

Танзила Норбоеванинг фикрича, коррупцияни келтириб чиқарувчи тизимли сабаблардан бири айрим давлат органлари ходимлари ҳуқуқий маданиятининг даражаси пастлигидир. «Афсус билан таъкидлаш жоизки, айрим давлат органлари ходимларининг ҳуқуқий онги коррупция жамиятимиз ҳаётини бузадиган ҳодиса эканини англайдиган даражага етмаган», — дейди у.

Сенат раисининг фикрича, коррупция пайдо бўлишининг сабаблари ижтимоий, иқтисодий ва сиёсий шарт-шароитлар билан изоҳланади. «Шу сабабли ушбу ёвузликка қарши курашишда бундай сабабларни ўз вақтида аниқлаш ва давлат ҳокимияти ва бошқаруви тизимида коррупция намоён бўлишига туртки берадиган шароитларни йўқ қилиш бўйича комплекс ижтимоий-иқтисодий, ташкилий ва ҳуқуқий, шу жумладан, ғоявий-тарбиявий чора-тадбирларни амалга ошириш муҳимдир», — деб таъкидлаган Норбоева.

Унинг билдиришича, мамлакатда олиб борилаётган маъмурий ислоҳот, иқтисодий фаолиятни эркинлаштириш чора-тадбирлари айнан шу вазифани ҳал қилишга қаратилган. «Мансабдорлар томонидан активлар, даромадлар, йирик харажатлар тўғрисида декларация бериш, маъмурий тартиб-таомиллар самарадорлигини ошириш, давлат бошқаруви органларининг фуқаролар мурожаатлари билан ишлашда бюрократизм ва сохтакорликка барҳам бериш институтларини амалиётга жорий этиш борасида яна ҳам кўпроқ ишларни амалга ошириш лозим», — деб таъкидлаган Танзила Норбоева.

Коррупцияга қарши курашиш миллий кенгаши раҳбарининг билдиришича, ҳозирда мансабдор шахсларнинг коррупцияга оид ҳуқуқбузарликлар учун жавобгарлигини кучайтириш нуқтаи назаридан жиноят, жиноят-процессуал қонун ҳужжатларини тубдан қайта кўриб чиқиш, шунингдек бошқарув амалиётига мувофиқлик дастурларини (compliance) жорий этиш, ҳуқуқбузарликлар ҳақида хабар берувчиларни ҳимоя қилиш чора-тадбирлари изчил амалга оширилмоқда.