• Профилга Кириш
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12831.81
    • RUB163.75
    • EUR14606.45
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +24°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Дунё

    Эфиопияда уч ҳафтадан буён қуролли низо давом этмоқда, юзлаб одамлар ҳалок бўлди. Урушни бош вазир Абий Аҳмад бошлади — бир йил аввал у тинчлик бўйича Нобель мукофотини қўлга киритган эди

    БМТ Хавфсизлик кенгаши 24 ноябрь куни Эфиопиядаги қуролли низога бағишланган норасмий йиғилиш ўтказди. Мамлакатда уч ҳафтадан буён тинчлик бўйича Нобель мукофоти совриндори Абий Аҳмад раҳбарлигидаги марказий ҳукумат қуролли кучлари Эритрея билан чегарадаги Тиграй минтақасини назорат қилувчи Тиграй озодлик миллий фронти (ТОМФ) отрядларига қарши курашмоқда. Агар низо тезкорлик билан ҳал этилмаса ва катта кўламли фуқаролар урушига айланиб кетса, у минтақа учун ҳалокатли оқибатларга олиб келиши мумкин.

    Федерал қўшинлар операциясини қўллаб-қувватлаётган Тиграй исёнчилари

    Федерал қўшинлар операциясини қўллаб-қувватлаётган Тиграй исёнчилари
    Фото: LETA

    Тиграй минтақасида ҳокимиятни мухолифат гуруҳи эгаллаб турибди. Бу гуруҳ кўп йиллар давомида Эфиопия ҳукмрон блокига кирган

    Сўл радикал Тиграй озодлик миллий фронти 1975—1991 йиллардаги Эфиопия фуқаролар уруши бошида тузилган эди. Марксизм-ленинизм радикал мафкурасига риоя қилувчи гуруҳ ҳарбий хунта ҳокимиятига қарши чиқиб, аҳолисининг 97 фоизи тиграйлар этник гуруҳига мансуб бўлган ўз минтақасининг мустақиллиги учун курашган. 1988 йилда ТОМФ бошқа минтақалардаги сўл гуруҳлар билан Эфиопия халқлари инқилобий-демократик фронти (EХIDF)га бирлашиб, урушда ғолиб чиқди. Ғалабадан кейин ТОМФ ва бошқа гуруҳлар мамлакатни бўлиб олиш ғоясидан воз кечди: Эфиопия ягона давлат сифатида сақланиб қолди, аммо у ерда этник федерализм сиёсати эълон қилинди — минтақалар аҳамиятли даражадаги мухториятга эга бўлди. EХIDF блокининг ўзи ижтимоий йўналишга эга сўл популистик сиёсат олиб борган муттасил ҳукмрон сиёсий бирлашмага айланди.

    2018 йилда EХIDF ва ҳукумат раҳбари лавозимини Абий Аҳмад эгаллагандан кейин у аста-секинлик билан этник феодализм сиёсатидан, шунингдек, социалистик ғоялардан узоқлашиб, неолиберализм ва эркин бозорга қараб йўл олишни назарда тутувчи конституциявий ислоҳот ўтказиш ниятини эълон қилди. Биринчи бўлиб, у EХIDFни минтақавий этник партиялар бирлашмасидан умумэфиопия Гуллаб-яшнаш партиясига айлантирди. ТОМФ янги тузилмага қўшилишдан бош тортди ва 27 йил ичида биринчи марта мухолифат томонида қолди. Айни вақтда Тиграйда ҳокимиятни тўлиқ сақлаб қолди (шу жумладан, минтақавий парламентдаги ўринларнинг 100 фоизини ҳам).

    Аҳмад ва ТОМФ ўртасидаги очиқ ихтилоф 2020 йил баҳори охирида, коронавирус пандемияси туфайли Эфиопия парламенти ва минтақавий парламентга сайловлар сентябрдан 2021 йилга кўчирилганидан кейин бошланди. ТОМФ Аҳмадни ўз ҳокимияти муддатини ноқонуний йўл билан узайтиришга уринишда айблади ва мамлакат ҳукумати тақиқлаганига қарамай, Тиграй минтақавий парламентига сайловларни аввалдан режалаштирилган муддатда ўтказди. Аҳмад овоз бериш натижаларини тан олишдан бош тортди, шундан кейин ТОМФ , ўз навбатида, федерал ҳукуматни қонуний деб тан олмаслигини, чунки унинг ваколатлари амал қилиш муддати тугаганлигини маълум қилди.

    Ҳужумларда ҳукумат армияси артиллериядан фойдаланмоқда. Минглаб маҳаллий аҳоли вакиллари қўшни Суданга қочиб ўтмоқда

    4 ноябрь куни Аҳмад ТОМФ ҳарбий қаноти отрядлари федерал армиянинг Тиграй ҳудудида жойлашган ҳарбий объектларига ҳужум қилганини айтди. Бу минтақада фавқулодда ҳолат эълон қилиш учун расмий сабаб бўлиб хизмат қилди, шундан сўнг Аҳмад «мамлакатни ва минтақани ўсиб бораётган беқарорликдан қутқариш» мақсадида Тиграйнинг исёнчи ҳукуматига қарши ҳарбий операция бошланганини маълум қилди.

    Жанговар ҳаракатлар чоғида ҳукумат қўшинлари Тиграй ҳудудига тезда чуқур кириб бориб, бир нечта шаҳарларни назорат остига олишга муваффақ бўлди. Операция бошланганидан кейин бир ҳафта ўтиб, ҳукумат ТОМФнинг 550 жангариси ҳалок бўлганини маълум қилди; федерал ҳарбийлар орасидаги талафот ошкор этилмади. Кўплаб туманларда алоқа ва интернет йўқлиги туфайли ҳалок бўлганлар сонини мустақил равишда баҳолаш мушкул. Amnesty International ҳуқуқни ҳимоя қилиш ташкилоти 23 ноябрь куни тинч аҳоли орасидаги «юзлаб қурбонлар ва бундан анча кўпроқ ярадорлар» ҳақида маълумот берди. БМТ маълумотларига кўра, Тиграйнинг 31 минг аҳолиси аллақачон Суданга қочиб ўтган, яқин кунларда бу рақам 200 минггача ошиши кутилмоқда.

    Тиграй ҳудудига муваффақиятли тарзда чуқурроқ кириб боргани сари федерал ҳукумат ТОМФ билан ҳеч қандай музокаралар олиб бормоқчи эмаслигини (бир қатор Африка мамлакатлари воситачилик қилиш ташаббуси билан чиққан) ва минтақа раҳбарлари таслим бўлганидан кейин жанговар ҳаракатлар тўхтатилишини билдирди. Эфиопия Ташқи ишлар вазирлиги низонинг фуқаролар уруши эмаслигини, балки конституциявий тартибни сақлаб туриш бўйича операция эканлигини иддао қилди.

    22 ноябрь куни федерал қўшинлар Тиграй пойтахти Мекеле шаҳрини қуршовга олди, шундан кейин Аҳмад ТОМФга таслим бўлиш учун 72 соат муҳлат берди, акс ҳолда у 500 минг аҳолига эга шаҳарни эгаллаш учун артиллерия қуролини қўллашга ваъда берди. У тинч аҳолига Мекеледан қочишни таклиф қилди, у армия ҳужум бошласа, «раҳм-шафқат қилиб ўтирмаслиги»ни айтди.

    Агар низо чўзилиб кетса, бу нафақат Эфиопия, балки бутун минтақа учун ёмон оқибатларга олиб келади

    ТОМФни Тиграй аҳолисининг аксарияти қўллаб-қувватлайди, минтақавий хавфсизлик кучлари эса (уларнинг мавжуд бўлиши Эфиопия қонунларида кўзда тутилган) 250 минг нафаргача одамга умид қила олади. Бундан ташқари, минтақада шимолда жойлашган Эритрея билан уруш давридан қолган жуда кўп қурол бор. Шу сабабли ҳукумат кучлари муваффақиятга эришаётгани ҳақида эълон қилинаётганига қарамай, низо партизанлар уруши сифатида давом этиши ҳам эҳтимолдан холи эмас.

    Бу глобал гуманитар ҳалокатга олиб келиши мумкин — ҳозирнинг ўзидаёқ 110 миллион аҳолига эга Эфиопияда 7 миллион киши БМТ озиқ-овқат кўмагига боғлиқ бўлиб қолган (шу жумладан, беш миллион аҳолига эга Тиграйда 600 мингдан ортиқ киши). Низо чўзилиб кетган тақдирда, бу рақам кўп марта ортиши мумкин. Миср орқали Жанубий Европага йўл оладиган миллионлаб қочоқлар пайдо бўлади.

    Шунингдек, воқеалар салбий тус олса, яқиндагина фуқаролар уруши тугаган Жанубий Судандан қочиб келиб, Эфиопиядан бошпана топган қочоқлар орқага қайтишга мажбур бўлади — бу эса янги миллатлараро низоларга олиб келиши мумкин. Ва ниҳоят, агар Эфиопия ҳукумати ўз мамлакатини тартибга солиш учун Сомалидан тинчликпарварларни чақириб олишига тўғри келса, бу террорчилик гуруҳлари кучайиши ва ҳокимият тепасига келишига сабаб бўлиши мумкин.

    25.11.2020, 14:19   Изоҳ (0)   16556
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    Илон Маск миллиардерлар рейтингида Билл Гейтсдан ҳам ўзиб кетди

    25.11.2020, 14:08

    Дунёда коронавирусга чалиниш ҳолатларининг кўпайиши бўйича яна ҳафталик антирекорд қайд этилди

    25.11.2020, 13:51

    Янги йилга безатилган Москва шаҳри — суратларда

    25.11.2020, 13:42

    Озарбайжон армияси Қорабоғнинг Келбажар туманига кирди

    25.11.2020, 13:09

    Испания аэропортида икки қаватли Boeing ёниб кетди (видео)

    25.11.2020, 12:59

    Жо Байденнинг махфий разведка маълумотларидан фойдаланишига рухсат берилди

    25.11.2020, 12:45
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    Ўзбекистон қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари Европага йўл олмоқда


     Coca-Cola жамғармаси ва Глобал атроф-муҳит ва технологиялар жамғармаси (ГЕТФ) “Айланма иқтисодиёт келажаги учун ҳамкорлик битими (PACТ)” ни эълон қилганлиги ҳақида маълум қилди


    AVO'дан янги омонат: йиллик 25% гача — 6 ойда орзуингизни амалга оширинг


    Mobiuz "Меҳрибон" имтиёзли тариф режасини тақдим этди


    Sello Ecosystem Фарғона, Андижон ва Наманганда Sello Summer Fest ёрқин фестивалини ўтказди


    Янги уфқлар: Centrum Air ҳафтасига икки марта Тошкентдан Бишкекка парвозларни амалга оширади


    Навоий инновациялар университети — келажагингизни кафолатлайдиган замонавий таълим маскани! 


    UCMG Амстердамда бўлиб ўтаётган Мoney 20/20 Europе халқаро финтеч кўргазмасида Ўзбекистон номидан иштирок этади


    Kapitalbank ва Visa Ўзбекистон терма жамоасининг ЖЧ-2026 саралаш ўйинини БААда тантанали равишда очишди


     ADM Jizzakh Жиззахда жойлашган 5-ихтисослаштирилган муассаса тарбияланувчилари эҳтиёжи учун автобус тақдим қилди


    Сув — бебаҳо неъмат: Агробанкдан фермерлар учун янги методик тўплам


    Тошкентда халқаро финтех-ҳодиса — Visa Cashлесс Форум 2025 бўлиб ўтди 


    UZTELECOM "Мурувват" тарифини тақдим этади: Атиги 25 000 сўм эвазига ғамхўрлик ва эътибор билан бойитилган алоқа


    Замонавий Haval Jolion энди 0% муддатли тўлов шартида 


    Tenge Bank Tenge24 иловасида янги рақамли автокредитини эълон қилди

     

    Тавсия этамиз

    Чумчуқларга ем бўлган бургутлар. “Ўргимчак тўри” операцияси Россия учун қанчага тушади?

    4 июн, 18:49
    Audio Icon

    Қуриб қолган кўчатлар, миллионлар шамолга учдими?

    4 июн, 15:03

    Фелдмаршалга алмаштирилмаган Сталиннинг зурриёти — “доҳий” нега ўғлини урушга юборган эди?

    3 июн, 21:10

    Кўзи ўткир, қулоғи сезгир темир қушчалар. Разведкачи дронларнинг “катта акалари”

    3 июн, 20:40
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Ҳиндистонда дунёдаги энг баланд темир йўл кўприги очилди (видео)

    Дунё | 6 июн, 23:00

    Қозоғистон ҳарбийларини Буюк Британияда ўқитади

    Дунё | 6 июн, 22:00

    Суперлига. Қолдирилган баҳсда “Хоразм” “Қизилқум”ни йирик ҳисобда мағлуб этди

    Спорт | 6 июн, 21:10

    Россияда IELTS топширганлар қамалиши мумкин

    Дунё | 6 июн, 21:00

    Шавкат Мирзиёевни Қурбон ҳайити билан кимлар табриклади?

    Ўзбекистон | 6 июн, 19:57

    Украина “Ўргимчак тўри”га ўхшаш янги операцияларга тайёрланмоқда — The Washington Post

    Дунё | 6 июн, 19:30

    Германия юзлаб мигрантларни мамлакатга киритмади

    Дунё | 6 июн, 18:50

    Украиналик болалар дам олиш ва реабилитация учун Тошкентга келди (фото)

    Ўзбекистон | 6 июн, 17:46
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.