«Қамчиқ» довонига сафар: Йўлсозлар ҳаёти, «шовқин»ли чизиқлар, йўллар ва йўловчилар

Фарғона водийси аҳолисини бошқа вилоятлар билан боғловчи А-373 Тошкент—Ўш автомобиль йўлининг «Қамчиқ» давони қисмида амалга оширилаётган ишлар, йўлларнинг созлиги ва йўлсозлар ҳаёти ҳақида «Дарё» мухбири Мусулмонбек Иброҳимов репортаж тайёрлади.

Тошкент—Ўш магистрал автомобиль йўлининг довондаги қисмига «Қамчиқавтойўл» ихтисослаштирилган йўллардан фойдаланиш унитар корхонаси хизмат кўрсатади. Корхона бош муҳандиси, 30 йиллик тажрибага эга йўлсоз Одилжон Неъматовнинг айтишича, корхонанинг асосий фаолияти мазкур йўлда ҳар қандай шароитда йўловчи ва автоуловларнинг хавф-хатарсиз, узлуксиз ҳаракатини таъминлашдан иборат:

Йўл бўлими ишчилари эрталаб туриб, нонуштадан сўнг ўзларига бириктирилган йўл қисмларида сақлаш ишларини бошлайди.

Биринчи навбатда, йўлдаги мавжуд ҳаракатни тартибга солувчи йўл ва бошқа белгиларни сақлов ишлари амалга оширилади. Йўловчилар томонидан йўлларга ташлаб кетилган ахлатлар тозаланади.

Ҳайдовчилар йўлни чет қисмига машинани тўхтаган вақтда балон тагига тошлар қўйиб, баъзан тошни олмай кетади. Қолдириб кетилган тошлар бошқа автотранспорт воситаси ҳаракатига халал бериши оқибатида йўл транспорт ҳодисаси бўлиши эҳтимоли бор. Бунинг олдини олиш мақсадида йўл қопламасида ҳаракатга халал берувчи жисмлардан тозаланиб, йўл белгиларига зарар етмаганлиги назоратдан ўтказилади. Кейин эса сақлов ва супуриш ишлари амалга оширилади.

Довонда қиш мавсумига тайёргарлик кўриш мақсадида ҳар битта йўл бўлимида режага мувофиқ қум, туз захираси жамланган. Қишки қаров ишларини бажариш учун 115 та машина-механизми бириктирилган бўлиб, қор суриш ва туз сепишга мўлжалланган махсус 14 та машина бўлимларга ажратилган.

Ёғингарчилик вақтларда машиналарни сақлаш учун 2020 йилда 12 дона автомашинага мўлжалланган ёпиқ бино қуриб битказилган. Корхона ҳайдовчисининг таъкидлашича, ушбу бино қишнинг совуғида ҳам тезда машинани қиздириб, белгиланган манзилга зудик билан етиб боришга ёрдам беради: «Ишни бажариш самарадорлигимиз ҳам ошади. Қиздиришга кетган ёқилғи сарфи камаяди».

Тўрт йилдан буён корхонада ишловчи фарғоналик Шерзод Ҳакимовнинг айтишича, у бу ишга корхонада ишловчи ҳамқишлоғини кўриб қизиқиб қолган.

«Бир ойда 14 кун ишлаймиз, 3 миллион, 3 миллион 200 минг сўм ойлик оламан. Қишки кийим бош беришади, уч маҳал иссиқ овқат, ётоқ-жой билан таъминланганмиз. Бу йил йўл соҳаси бўйича ўқишга топшириб киролмадим, кейинги йил яна топширмоқчиман», – деди у.

Бош муҳандис Одилжон Неъматов 257-йўл бўлимида ишчилар учун қурилаётган ётоқхона ҳақида маълумот берар экан, илгари бу ерда ичилар мослаштирилган вагон контейнерлардан фойдаланишганини айтиб ўтди:

Ишчи ходимлар тонгда ва иш якунидан келгандан кейин ювиниш ва кийим алмаштириш учун ташқарида мослаштирилган вагон контейнерлардан фойдаланган.

Юз қўлини ювиш учун ҳам ташқарига чиқишга тўғри келар эди. Бу ишчи ходимларимизга ноқулайлик туғдирарди. Айниқса, қиш кунлари совуқ, ишчилар оёқ кийимлари лой бўлиб, яна шу ҳолатда ётоқхонага киришга мажбур бўларди. Бу муаммоларни бартараф этиш мақсадида икки қаватли санузел биноси қурилмоқда. Бу бинони ичида ювиниш, кийим алмаштириш хонлари алоҳида-алоҳида барпо этилмоқда.

Шунингдек, баъзи ходимларга ётоқ-жой етишмас эди. Улар ҳам ташқарида мослаштирилган вагонларда ётишга мажбур бўлган. Улар учун қўшимча ётоқхона биноси қурилмоқда яна. Шундай шароит қилинмоқдаки ётоқхонадан чиқмасдан, бемалол ювиниб-тараниб, ошхонага чиқиб, овқатланиб яна ётоқхонага кириб дам олиш мумкин. Бинонинг тепа қисмида ходимлар учун алоҳида дам олиш хонаси ҳам қурилмоқда.

«Уларни ижтимоий ҳимоя қилиш мақсадида уч маҳал иссиқ овқат бепул берилмоқда. Ўтган 2019 йили 100 нафар ходим Бухоро шаҳрига саёҳатга олиб борилди. Бу йил ҳам режамизда ишчи ходимларни дам олиши учун юртимизнинг диққатга сазовор жойларига саёҳатга юбориш режамизда бор эди. Афсуски, пандемия сабабли бу ишларимиз тўхтаб қолди», – деди Мамуржон Назиралиев.

Эрталаб туриб, соат 07:00 дан то тушгача йўлда тозалов ишларини, йўл қарови билан шуғулланамиз. Тушликни қилгандан кейин соат 13:00 да яна ишга қайтамиз. Кечки 18:00 га бориб дам олишга кириб кетамиз.

Тоғаларим ҳам йўлсоз бўлган. Ёшлигимдан йўл соҳасида ишлаш ниятим бўлган. Ризқимиз йўл соҳасига қўшилибди, мен бундан хурсандман ва афсусланмайман. Ўзига яраша қийинчиликлари, ҳавони совуғи бор. Лекин иссиқ кийим-кечаклар бор, совуқ ҳам билинмайди. Гапни очиғи, бу ердан уйга борсам совқотиб қоламан.

Ишга кирганимга 17 йил бўлди. Бу йўллар 17 аввал йўлларда чуқурлар кўп, таъмирталаб эди. Ҳозир кўрган одам ҳавас қилади. Баъзида ҳайдовчилар ва йўловчилар раҳмат айтиб ўтиб кетишади. Шу ишдан ҳалол меҳнат қилиш, нафақаларга чиқиш ниятим бор. Бошқа ишга ўтиш ниятим йўқ. Шундай яхши жойни ташлаб қайга бораман. Шу ерда ишлаб, тирикчиликни ўтказяпмиз, уй жой қиляпмиз. Маҳалла кўйда бизга кўпчилик ҳавас қилади. «Бизни ҳам ишга оладими?», — деб сўраганлар кўп бўлади.

Бир йил аввал ҳар битта бўлимимизда кутубхоналар ташкил қилинди. Мен ҳам кутубхонадан фойдаланиб китоб ўқиб тураман. Кўпроқ шеъриятга қизиқаман. Муҳаммад Юсуф, Ғағур Ғулом, Абдулла Ориповни, Михаил Булгаков ва бошқаларнинг асарларини ўқиб тураман. Корхонамиз томонидан ўтказилан «Энг китобхон ишчи» танловида қатнашиб ғолиб бўлганим учун менга уч оклад мукофот пули ва Хоразмга саёҳатга йўлланма беришди.

Йўловчиларни орасида бефаросатлари ҳам бор, ахлат ташлаб кетади. Улардан бировнинг меҳнати қадрига етишини сўраган бўлар эдим. Тоза турса, яхши нарсага одам қараса, кўнгили ёришади-ку».

Шавкатжон Тожибоев, корхона ишчиси

Назорат пункти

Турли кўнгилсиз ҳодисаларда йўловчиларга ёрдам бериш мақсадида «Қамчиқ» давонининг 14 та қисмида назорат пунктлари ташкил этилган. Бош муҳандис Одилжон Нематов ушбу пунктлар қандай мақсадлар учун қурилгани ҳақида тушунтириш берди:

Президентимиз Шавкат Мирзиёев бош вазирлик вақтларида «Қамчиқ» довонига кўп маротаба келиб, шароитларни ўрганиб кетарди. Ташрифларининг бирида, «Бирор йўловчини мазаси қочиб қолса ёки автомашина бузилиб қолса, йўл-транспорт ҳодисаси бўлса, йўл патруль, ФВВ ва тез тиббиёт ёрдам ходими қаердан етиб келади?», деган саволни олдимизга қўйган эди. Шу масалаларга ечим сифатида довоннинг 14 та қисмида тиббиёт, ФВВ ва йўл патруль хизмати ходими фаолият юритадиган назорат пунктларини ташкил этиш таклифини берган. Ҳозирги кунда йўловчиларга турли вазиятларда ёрдам бериш учун барча пунктларда масъул идора ходимлари фаолият юритиб келмоқда.

«Тошкент—Ўш автомабил йўлининг 213-километри аввал цемента-бетон қопламадан иборат эди. Йўлдаги ёрилишлар, чўкишлар ва емирилишлар ҳисобига ҳаракатланишда ноқулайликлар юзага келган эди. Ҳайдовчи ва йўловчиларнинг жиддий эътирозларга сабаб бўлаётган йўлнинг 13 километр қисмида лойиҳа бўйича реконструкция ишлари олиб борилмоқда. Йўлга ҳозирги замон талабларига жавоб берадиган геосетка, уни устидан йирик донали 9 сантиметрли асфальт-бетон қопламаси ва унинг устидан 6 сантиметрли майда заррали цемента-бетон қоплама ётқизиш режалаштирилган. Ҳозирда охирги қатлам 6 сантиметрли майда заррали цемента-бетон қопламани ётқизиш ишлари олиб борилмоқда», – деди бош муҳандис.

Йўлсозлар фаолияти билан танишиш асносида довонда йўловчи ва ҳайдовчилардан йўллар, ундаги йўл белгиларинг аҳволи ҳақида сўров ўтказилди. Сўровга жавоб берганларнинг аксари йўллар яхши ҳолатда эканлигини айтиб, йўлсозлардан баъзи йўл қисмларидаги таъмирлаш ишларини тезроқ охирига етказишларини сўрашди.