Инновацион ривожланиш вазири, биолог олим Иброҳим Абдураҳмонов «Халқ сўзи» газетасига берган интервьюсида Ўзбекистонда коронавирусга қарши вакциналарнинг синовига оид саволларга жавоб берди.
Иброҳим Абдураҳмоновнинг сўзларига кўра, ҳозирда кўпгина юқори технологик вакциналарни 10 дан ортиғи учинчи босқич клиник синовларидан ўтказиляпти. Биринчи, иккинчи босқичлар кам миқдордаги кўнгиллиларда ўтказилади. Ва асосан унинг хавфсизлиги, самарадорлиги, антитаналар ҳосил қилиш хусусиятлари ўрганилади. Учинчи босқичнинг энг катта мақсади — аҳоли орасида қанчалик самарадорлиги кенгроқ ўрганилади. Клиник синовлар учун энг кам талаб қилинган кўнгиллилар беш минг атрофида бўлиши керак.
«Шунинг учун Ўзбекистонда ҳам синовларни ўтказишга кўнгиллилар талаб этилади. Бу борада ҳозирча муаммо йўқ. Сабаби Соғлиқни сақлаш вазирлиги билан ҳамкорликда биз оилавий поликлиникаларни жалб қилган ҳолда кўнгиллиларни чақиряпмиз. Бу борада ишлар олиб бориляпти. Кўнгиллиларда шароит яратиб, уларни олдин ўқитиб, бу нарсани маъносини тушунтириб, ундан кейин амалга оширамиз. Бу борада бирон муаммо ёки камчилик бўлади деб ўйламайман», — дейди вазир.
Абдураҳмоновнинг айтишича, Хитойда яратилган вакцинанинг учинчи босқич синовларини камида 15 минг одамда ўтказиш режалаштирилган. Шундан 5 минг нафар кўнгиллини Ўзбекистондан танлаб олиб, синовларни мамлакатда ўтказиш бўйича ҳамкорлик ўрнатилмоқда.
«Махсус протоколларга асосан ёш чегараси аниқланган. Яъни 18 ёшдан 59 ёшгача бўлган битта гуруҳ бўлади. Иккинчи гуруҳга 60 ёшдан юқори бўлганлар қамраб олинади. Биринчи босқичда биз 18–60 ёш оралиғидаги кўнгиллилар билан дастлабки босқични бошлаймиз. Ҳозир шунга тайёргарлик кўриляпти», — дейди инновацион ривожланиш вазири.
Унинг айтишича, AstraZeneca компанияси томонидан ишлаб чиқилган вакцинани учинчи клиник синовлари пайтида битта кўнгиллининг вафот этгани тўғрисида хабар тарқалган ва бу катта шов-шувларга сабаб бўлган. Лекин қайта текширув ўтказилганда вафот этган кўнгилли аслида вакцина олмагани маълум бўлган.
«Вакцинани синовида битта нарсани ҳамма яхши тушуниши керак: мана беш минг кўнгиллида синовлар ўтказамиз дедик. Аслида беш минг кўнгиллини икки ярим минг нафари ҳақиқий вакцина олмайди. Тенг ярми ҳақиқий вакцина олади. Бу плацебо усули дейилади», — дея ойдинлик киритади Абдураҳмонов.
Таъкидланишича, AstraZeneca компанияси томонидан ўтказилган синовларда вафот этган кўнгилли коронавирус асоратлари туфайли ҳаётдан кўз юмган. Яъни у ҳақиқий вакцина олмаган. Шунинг учун бу синовлар яна давом эттириляпти.
«Биз ҳозир 200 дан ортиқ вакцинани кузатиб турибмиз. Мана шуни ҳозир 11 таси ҳозир учинчи клиник босқичга етиб келди. Буларнинг иккинчи клиник босқичида ўлим қайд этилгани тўғрисида хабарлар йўқ. Биз синовдан ўтказишни режалаштираётган вакцина биринчи ва иккинчи клиник синовларда жуда кам ҳолатларда салбий таъсирлар кўрсатган. Протоколлар билан яхшилаб танишганимизда ушбу вакцинани ёт таъсирлари бир фоиздан ошмаган. Шу боис ҳам уни «ўзимга ҳам раво кўраман» деганман. Масалан, айрим вакциналар учинчи босқич синовларида 15 фоизгача қандайдир ножўя таъсирлар кузатилаётган бўлса ҳам синовлар давом эттириляпти», — дейди Абдураҳмонов.
«Бу харажатларнинг ҳаммаси тиббий суғуртада акс этади ва компания тарафидан қоплаб берилишига келишяпмиз», — дея қайд таъкидлайди вазир.
Абдураҳмоновнинг сўзларига кўра, вакцинанинг ножўя хавфли таъсирлар пайдо бўлганда, яъни 15 фоиз одамларда шу ҳолат кузатилса, зудлик билан зарур чора-тадбирлар кўрилади ҳамда ўрганиш бошланади. Лекин бу агар 30 фоизга етадиган бўлса, вакцина синовлари тўхтатилади.
Шунингдек, Иброҳим Абдураҳмонов синов қайси тиббиёт муассасаларида ўтказилиши тўғрисида ҳам маълумот бериб ўтган:
«Биринчидан, мана шу юқори технологияларга асосланган вакцина бўлганлиги учун биз иккита илмий марказни бунга асосий жавобгар сифатида белгилаб олдик. Биринчиси, Инновацион ривожланиш вазирлиги қошидаги Илғор технологиялар маркази. Сабаби биз бу ерда олимларимиз билан илк марта марта уларнинг генларини ўрганяпмиз.
Бу ерда тест системалари ишлаб чиқарилди ва ҳозир вакцинани ишлаб чиқаришни дастлабки босқичлари амалга ошириляпти.
Иккинчиси, Соғлиқни сақлаш вазирлиги тасарруфидаги Вирусология илмий текшириш институти. Вирусли касалликлари билан шуғулланувчи катта тажриба эга бўлган бу институт асосий марказ ҳисобланади.
Вирусология илмий текшириш институтида турли вирусли касалликларга қарши вакциналар синовдан ўтказилган. Бу ерда катта тажриба тўпланган».
Эслатиб ўтамиз, 21 октябрь куни Инновацион ривожланиш вазирлиги коронавирусга қарши вакцинанинг клиник синовларини Ўзбекистонда ташкил этиш масаласи бўйича Хитой Фанлар академиясининг Микробиология институти ва Anhui Zhifei Longcom Biopharmaceutical компанияси вакиллари билан музокаралар ўтказган эди.
Изоҳ (0)