Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Наманган вилоятига сафари давомида 26 июнь, жума куни Учқўрғон тумани Норин дарёси бўйида жойлашган ноёб балиқ турларини етиштирувчи DB Group Eco корхонасида ҳам бўлди. «Дарё» мухбири Миролим Исажонов корхона раҳбари Азизбек Даминов билан МЧЖ фаолияти, пандемиянинг савдо жараёнига таъсири ва тадбиркорнинг келгуси режалари мавзусида интервью уюштирди.
— Балиқчилик тармоғи билан шуғулланишингизга нима туртки бўлди?
— Аслида савдо соҳасида фаолият юритаман. 12 йилдан бери «Ипотека банк» билан яқин ҳамкорлик қилиб келамиз. Банкнинг республика бошқарув раиси Омон ака Мусаев 2018 йилда бизга бир лойиҳани таклиф этди. Интенсив балиқ хўжалигини ривожлантиришга оид мазкур лойиҳани атрофлича ўргандик ва маъқул келгач, вилоят ҳокимига ташаббус билан чиқдик. 2018 йил май ойида давлатимиз раҳбари Наманган вилоятига ташриф буюрганида қиймати 40 миллиард сўмлик ушбу лойиҳа тақдимотини ўтказдик. Ўшанда Президентимиз хурсандчилик билан қўллаб-қувватлаб, бизга 20 гектар ер ажратиш бўйича вилоят масъулларига топшириқ берганди. Етти ой ичида, яъни 2018 йил декабрига қадар сизлар кўриб турган мана бу 5 гектардан иборат биринчи лойиҳамизни қуриб, битказдик.
— Корхонада қандай балиқ турлари етиштирилади?
— 2019 йилнинг январь ойида Дания давлатидан балиқ увилдириқларини олиб келиб, боқишни бошладик. Европа тажрибасига асосланган ҳолда форель ва лосос балиқларини интенсив усулда етиштиряпмиз. Йиллик ишлаб чиқариш қувватимиз 1500 тонна балиқ маҳсулотини ташкил қилади. Балиқ увилдириқларининг тайёр маҳсулотга айланиши учун 1-1,5 йил вақт кетади. Корхона тасарруфида увилдириқ ва чавоқлар етиштириш учун ёпиқ сув ҳавзалари ҳамда 66 та очиқ ҳовуз барпо этилган. 100 та иш ўрни яратилган.
Сингапурлик ҳамкоримиз Ўзбекистондаги шароитлар, инвестицион муҳитни кўриб, лойиҳанинг қолган қисмини биргаликда давом эттириш таклифини билдиряпти. Ҳокимлик томонидан яна қўшимча 50 гектар ер ажратилди. У ерга қўшма корхона қуриб, йилига 10 минг тонна форель ва лосос балиқларини етиштиришни мақсад қилганмиз. Бу лойиҳамиз 2022 йилда ишга тушиши кўзда тутилган. Корхона тўлиқ ишга тушгач, 2000 тонна балиқ чавоғи етиштириш имконига эга бўламиз.
— Форель балиғи асосан тоғли зоналарда боқилади. Унинг Учқўрғон туман ҳудудига мослашиши қандай кечяпти?
— Чучук ва кислородга тўйинган сувларда яшайдиган, совуқсевар ушбу балиқ турларининг мослашиши жуда яхши. Чунки корхона ҳовузларига тоғдан келаётган муздек, шаффоф ва кислородга бой дарё суви қуйилади. Сув ҳарорати йил давомида ўзгармайди. Бу эса балиқлар учун жуда муҳим ва фойдали. Сув айланма оқим билан яна Норин дарёсининг ўзига қайтади. Бунда ортиқча сув ва энергия ресурси сарфланмайди.
— Балиқлар қаерларга экспорт қилинмоқда?
— Ўтган йил бошида 300 мингта увилдириқ олиб келинган эди. Улар бир йил давомида тайёр товар ҳолатига келди. Айни вақтда форель музлатилган ҳолда, шунингдек, совуқ ва иссиқ дудланган, филе ва кам тузланган ҳолатда ички бозорга чиқарилмоқда. Декабрь ойидан шу кунга қадар 4 тонна маҳсулотни супермаркет ва емакхоналарга етказиб бердик. Тирик балиқнинг бир килограммини 50 минг сўм, тозаланганини эса 60 минг сўмдан сотяпмиз. Ойига ўртача 600 килограмм балиқ харидорларга етказилади. Август ойидан экспортни йўлга қўймоқчимиз. Сингапурлик ҳамкорлар билан шартномалар имзоланган. Хориж бозорига бир кило балиқни 4 доллардан сотиш режалаштирилган. 2020 йил сўнгига қадар Сингапур ва Россияга 300 тонна балиқ экспорт қилмоқчимиз.
— Ўзбекистон Президенти DB Group Eco корхонасида бўлиб, амалга оширилган ишлар билан яқиндан танишди. Давлат раҳбари қандай фикр-мулоҳазалар, таклифлар билдирди?
— Республикада форель балиғи озиқасини ишлаб чиқрувчи корхоналар йўқ. Бу мураккаб технология бўлгани учун озиқани асосан Европадан валютага импорт қиламиз. Президентимиз озиқа-емни ишлаб чиқаришни маҳаллийлаштириш зарурлиги, аҳоли учун бундай ноёб балиқ турлари ҳамёнбоп бўлиши кераклигини таъкидлади. «Балиқ етиштиришнинг таннархи тушсагина бозори чаққон бўлади, одамлар дастурхонига балиқ етиб боради, тадбиркор учун ҳам фойда икки ҳиссага ортади», — деди.
Биз ҳам форель балиғи учун озиқа ишлаб чиқарувчи дунёдаги 4 та йирик корхонадан бири билан ҳамкорлик қилиш режамизда мавжудлигини айтдик. Германиядаги Alltech Coppens компанияси ва корхонамиз ўртасида меморандум имзоланган. Жаҳон бўйлаб пандемия юмшагач, қурилиш ишларини бошлаймиз. Мазкур лойиҳа орқали балиқ нархлари арзонлашади, юзлаб янги иш ўрни яратилади ва озиқани Марказий Осиё мамлакатлари, Россия, Мўғилистонга экспорт қилиш имконияти ҳам очилади.
— COVID-19 ва карантин тартиби корхона фаолиятига қай даражада таъсир кўрсатди?
— Коронавирус минглаб тадбиркорлар сингари менинг ҳам фаолиятимга қаттиқ таъсир қилди. Форель балиғининг асосий мижозлари кафе ва ресторанлар ҳисобланади. Пандемия туфайли кўплаб емакхоналар ишламагани боис сотув ҳажми 70 фоизга тушиб кетди. Ойига 10 тонна балиқ сотишни режа қилгандик, аммо ҳозир мижозларимизга 3 тонна маҳсулот етказиб беряпмиз.
Миролим Исажонов суҳбатлашди.
Изоҳ (0)