Ўзбекистонда «бола пули» олиши лозим бўлган оилаларнинг 75 фоизи нафақа олмайди. Бу ҳақда UNICEF’нинг «Ўзбекистонда болалар ва ёшлар манфаатларига мос ижтимоий ҳимоя тизимини қуриш» мавзусидаги ҳисоботида қайд этилди.
Ҳисоботга кўра, Ўзбекистондаги болаларнинг аксарияти кам даромадли оилаларда яшайди. Камбағалликнинг энг юқори даражаси болалар орасида, болаларни тарбия қилувчи катталар ҳамда 80 ёш ва ундан юқори бўлганлар орасида кузатилади.
Шунингдек, қайд этилишича, кам таъминланган оилалар фарзандларининг мактабгача таълимдан фойдаланиш эҳтимоли тенгдошларига қараганда 1,4 бараварга кам.
Ногиронлиги бўлган болаларнинг таълим олиш имконияти эса тенгқурлариникидан сезиларли фарқ қилади. Ногиронлиги бўлган 7-15 ёшдаги болаларнинг 13 фоизи мактабга бормайди, ногиронлиги бўлган ёшларнинг учдан бир қисми эса таълимнинг бирор шаклида иштирок этмайди.
UNICEF ҳисоботида Ўзбекистонда кам таъминланганларга ижтимоий ёрдам мақсадли дастурининг самарасиз эканлиги сабаблари кўрсатилган.
Унга кўра, бола парвариши бўйича нафақа ёки болали оилалар учун нафақа қисқа вақт давомида берилади. Маҳаллалар нафақа маблағларини кўп сонли оилаларга тақсимлашга мажбур бўлишади. Аммо кўплаб оилалар нафақа олишга ҳақли бўлса-да, маблағ етишмаслиги туфайли ёки нафақа ололмайди, ёки узоқ вақт навбат кутиб қолади. Яна бир сабаб кам таъминланганлар учун манзилли ижтимоий ёрдам кўрсатишнинг яхши йўлга қўйилмаганидир.
Бола парвариши учун нафақа ва болали оилаларга нафақа олишда оилада киши жон бошига даромад БҲМнинг 1,5 бараваридан ошмаслиги кераклиги белгиланган. Мамлакатдаги болали уй хўжаликларининг ярми бу мезонга тўғри келади, аммо нафақани жуда озчилик олади – мазкур талабга мувофиқ келувчиларнинг 63 фоизи бола парвариши учун нафақа, 88 фоизи болали оилалар учун нафақани олмайди.
Норасмий бандлик кўрсаткичи юқори бўлган шароитда даромад даражасини аниқлаш мураккаб. Шунингдек, оила даромади қисқа муддат ичида ўзгариб туриши ҳам энг эҳтиёжмандларни аниқлаб олишда қийинчилик туғдиради.
Шунингдек, бола нафақасини олувчилар меҳнат бозорига чиқса, имтиёздан айрилиши мумкин. Натижада оиланинг ўз даромад манбасини кенгайтиришга бўлган иштиёқи пасайиши эҳтимоли бор.
«Болалар учун ажратиладиган нафақа пулини босқичма-босқич кўпайтириб бориш давлат харажатларини кескин оширмаган ҳолда «бола пули» оладиганлар сонини ошириш имконини беради. Келажакда малакали ишчи кучига эга бўлиш учун Ўзбекистон бугун болалар ва ёшларга инвестиция киритиши керак. Болалар учун нафақа пули оилада бола тарбияси ва ривожланиши учун зарур муҳитни ҳосил қилишда муҳим аҳамиятга эга. Бола нафақаси инсон капиталини ривожлантириш учун зарур», — дейилади ҳисоботда.
Изоҳ (0)