Буюк Британиялик экспертларнинг маълум қилишича, янги турдаги коронавирус тарқалишининг иккинчи тўлқини юз бериши мумкин, шунинг учун мамлакатлар чеклов чораларини енгиллаштиришда эҳтиёт бўлиши керак, бунда соғлиқни сақлаш тизимлари янги беморларни қабул қила олиш имконияти ҳам ҳисобга олиниши керак. Бу ҳақда «РБК» хабар берди.
Чекловларни олиб ташлашда эҳтиёткорлик
Апрель ойида Европанинг бир нечта давлати коронавирусга қарши кураш учун жорий қилинган чекловларни босқичма-босқич олиб ташлаш режалари ҳақида маълум қилди. Хусусан, Австрия, Италия ва Испанияда апрель ойининг ўртасида бир қатор компаниялар ва савдо ташкилотларининг ишини қайта бошлашга рухсат этилди. Норвегияда коронавирус сабаб ёпилган боғчалар яна очилмоқда. Чехияда 14 апрелдан бошлаб хорижга чиқишга рухсат берилган, бироқ хориждан қайтган фуқаро 14 кунлик карантинда бўлиши талаб қилинади.
«Вакцина пайдо бўлгунига қадар касаллик ҳар қандай мамлакатда уни юқтириб олиши мумкин бўлган кўплаб одамларга юқаверади. Чекловларни олиб ташлашда соғлиқни сақлаш тизимлари касалликнинг таъсири ва оқибатларини енгишга қодир эканлиги ҳисобга олиниши керак. Тўсатдан ва кўп сонли чекловларни олиб ташлаш фақатгина касаллик тарқалишининг янги тўлқинини юзага келтиради, буни Япония мисолида кўриш мумкин», — дея маълум қилган Лондон университет коллежининг реаниматология кафедраси мудири Хью Монтгомери.«Агар бир кишининг бошқаларга касаллик юқтиришини ифодаловчи репродуктив сон — R’нинг кўрсаткичи 1 кишидан пасайса ва кўрилган чоралар бу сонни мазкур даражада сақлаб тура олса, чекловларни юмшатишдан маъно бор. Шундай экан, агар чекловларнинг юмшатилиши янги беморлар сонини оширса, ижтимоий масофаланиш чораси қайта тикланиши мумкин. Ҳар қандай енгиллик — бу натижаси номаълум тажриба», — деб таъкидлаган Сент-Эндрюс университетининг профессори, Буюк Британия ҳукуматининг илмий масалалар бўйича собиқ маслаҳатчиси Иан Бойд.
«Чеклов чораларининг тезлик билан олиб ташланишига ҳали вақтли, чунки инфекциянинг тарқалиши билан боғлиқ вазият қандайлиги ҳозирча номаълум. Иккита сценарий бўлиши мумкин», — деб гапиради Оксфорд университетининг биокимё кафедраси доценти Альфредо Кастелло Паломарес.«Биринчи сценарий — вирус муҳитда биз дастлаб ўйлагандан кўра кўпроқ туради ва бунда вирус юқтирганлар сони ҳам кўпроқ бўлади. Демак, кўплаб кишиларда аллақачон иммунитет мавжуд. Бундай одамлар вируснинг бундан кейинги тарқалиши йўлида ўзига хос девор бўлади. Иккинчи сценарий — аҳолининг кам қисмигина вирус юқтириб олган. Бундай вазиятда вируснинг тарқалишига тўсиқ бўладиган девор йўқ ва бунда вируснинг тез тарқалиши бошланади, яъни иккинчи тўлқин юзага келади», — дея олим воқеаларнинг эҳтимолий ривожини тавсифлайди. Унинг қайд этишича, асосий чеклов чоралари олиб ташлангандан кейин ижтимоий масофани, иш ўринларида хавфсизликни сақлашга имкон берадиган режа ва аэропортларда назорат пунктлари керак бўлади.
Мавзуга доир: ЖССТ раҳбари коронавирус туфайли жорий этилган чекловларни олиб ташлаш бўйича тавсиялар берди
Барча экспертлар касалликнинг айни пайтдаги энг юқори чўққиси ўтиб кетганидан кейин унинг иккинчи тўлқини пайдо бўлиши мумкинлиги ҳақидаги фикрга қўшилади. «Фактларга кўра, бу вирус жуда зарарли ва тез тарқалади. Ҳар бир одам уч кишига вирусни юқтириши мумкин, шунинг учун бир киши бошқа ўн киши орқали 88572 кишини зарарлаши мумкин», — дея мисол келтирган Монтгомери. Унинг таъкидлашича, агар ҳукуматлар барча изоляция чораларини тезда бекор қилса, иккинчи тўлқин биринчисидан ҳам катта бўлиши мумкин.
«Инфекциянинг келажакда, келгуси қишда тарқалишини кўришимиз эҳтимоли катта, хусусан, ҳар йили грипп билан касалланиш каби», — дейди Бойд. Унинг сўзларига кўра, иккинчи тўлқиннинг қандай бўлиши ҳукуматлар томонидан сақлаб қолинадиган назорат чораларига бевосита боғлиқ бўлади. Ўз режасига эга бўлмаган мамлакатлар ижтимоий масофаланишни қайта тиклашга ва унинг иқтисодий оқибатларини кўришга мажбур бўлади.
Хью Монтгомерининг прогнозларига кўра, олимлар вирусга қарши вакцинани жорий йилнинг кузигача тайёрлай олмайди. Бойднинг фикрича, вирус белгиларига қарши кураш учун нисбатан самарали дориларнинг яратилиши ҳам эҳтимолдан ҳоли эмас.
Экспертлар вируснинг мутацияга учраш эҳтимолини ҳам қайд этиб ўтган, бу эса ишлаб чиқилган ҳар қандай вакцинани самарасиз қилиб қўяди. «Барча вируслар мутацияга учрайди, бу вирус ҳам истисно эмас. Одатда, уларнинг тажовузкорлиги пасаяди, бироқ ҳар бир грипп вируси каби улар ўзгариши ва вакцина ишлаб чиқарган иммунитетни яроқсиз қилиб қўйиши мумкин», — дейди Монтгомери.
«COVID-19’ни келтириб чиқарадиган SARS-CoV 2 вируси вақт ўтиши билан ўзгаради. Унинг зарарлаш эҳтимоли айнан қандай ўзгаришини айтиб бўлмайди, бироқ уни даволаш ва унга қарши курашнинг қийинлашиш эҳтимоли мавжуд», — деб тахмин қилади Бойд.Паломареснинг таъкидлашича, SARS-CoV 2 вирусининг мутацияга учраш қобилияти таркибида РНК бўлган бошқа вирусларга нисбатан пастроқ. Илмий ҳамжамиятнинг хавотирига кўра, SARS-CoV 2 вирусига қарши антитананинг одам қонида нисбатан кам муддат (бир—икки йил) бўлиши ҳақида далиллар мавжуд, бу ҳолатда эпидемияни тўхтатиш учун вакцина керак бўлади.
Бутун дунёда 22 апрель ҳолатига кўра, 2,5 миллиондан ортиқ киши коронавирусга чалинган, 177 мингдан ортиқ одам касаллик қурбонига айланган. Касалликдан тузалганлар сони 696948 кишига етган.
Изоҳ (0)