«ОПЕК, Россия ва шу каби сиёсий сабаблар бу ерда умуман роль ўйнамайди». Беҳзод Ҳошимов жаҳон нефть бозоридаги вазият ҳақида

Telegram’даги «Иқтисодчи кундалиги» канали муаллифи Беҳзод Ҳошимов WTI маркасидаги нефть нархининг кескин тушиши ва нефть ишлаб чиқарувчиларнинг харидорларни сақлаб қолиш учун 40 доллардан тўлашга розилик бераётгани юзасидан мулоҳазаларини билдирди.

Нефть нархи ҳақида саволлар бўляпти, 13 март куни ёзганман, менимча, ҳеч нарса ўзгармади, талаб қисқарса, нарх тушади. Бу иқтисодиётнинг энг оддий қонунияти.

ОПЕК, Россия ва шу каби сиёсий сабаблар бу ерда умуман рол ўйнамайди. Афсуски кўпчилик бетайин экспертларнинг фикрини эшитавериб, бу масалани ҳам қийинлаштириб, сиёсийлаштириб юборишди.

13 март куни бу ҳақда шундай пост ёзгандим:

Дунёда журналистлар ва турли хил халқаро экспертлар орасида жуда кенг тарқалган миф — бу Саудия Арабистони ва Россия келишган ҳолда нефть нархига (сезиларли) таъсир ўтказа олиши. Бу, албатта, ундай эмас. Айниқса, охирги 20 йилда.

Ҳозирги нефть нархи тушиши бу, албатта, талаб қисқариши ва келажакдаги талаб қисқариши ҳақидаги қўрқувларнинг комбинациясидир. Таклиф рақамларига қаранг. Масала мутлақ таклифда эмас.

Шунинг учун ҳам Россия ОПЕК билан келишгани ёки келишмагани ҳақида фикр юритиш маънога эга эмас. Чунки нефть нархига бу нарса таъсир қилмайди.

Ўзи нефть нархини волатиллигига қараб, иқтисодиёт китобларида қандай қилиб картель келишувлар бузилиб кетиши ҳақидаги мантиқни тушунтирса бўлади. Яъни ўйинлар назариясидаги энг содда модель орқали ҳам шу нарсага келса бўлади. Шу икки мамлакат келиша олмагани ҳам ўйинлар назариясидаги энг классик ечим. Яъни шахсий манфаатлар жамоавий манфаатлардан кўра афзалроқ, чунки жамоавий оптимум қилиш ҳар бир ўйин иштирокчисига қиммат.

Хуллас, нефть нархи тушишини кутиб, таклифни ошириш — жуда кутилган ва нормал ҳолат. Россия ҳукумати жуда кутилган, ўринли ва иқтисодий нуқтаи назардан керакли қарор қилган.

Энди ҳозир нима ўзгарди? Нимага нарх яна тушяпти?

Сабаби оддий, ишлаб чиқарилган нефтни ҳеч ким ишлатмаётгани учун нефть қўйишга жой йўқ. Қайтараман, нефтни қўядиган ҳажмлар йўқ. Агар пулингиз бўлса, нефть қўйиш учун танкер олинг :).

Кеча шунча нўхатни, уч нефть баррели нархига олган эдим: