Молия вазири тирикчилик учун зарур энг кам миқдорнинг ошкор қилинмагани сабабини тушунтирди

Ўзбекистонда тирикчилик учун зарур энг кам миқдорнинг қанча эканини айтиш ҳуқуқий саволлар ва Конституцияда белгиланган нормаларни бузишга олиб келади. Бу ҳақда Халқаро Пресс-клубнинг шанба куни бўлиб ўтган сессиясида бош вазир ўринбосари — молия вазири Жамшид Қўчқоров айтиб ўтган, деб ёзмоқда «Gazeta.uz».

Молия вазирига нима учун Ўзбекистонда ҳанузгача истеъмол саватчаси ва тирикчилик учун зарур энг кам миқдор қанча экани ошкор қилинмагани юзасидан савол берилган. Қўчқоров давлат ушбу саволга камбағалликни камайтиришга қаратилган дастур ишлаб чиқиш билан жавоб бериши мумкинлигини билдирган.

«Ростини айтганда, биз иқтисодиёт ва саноат вазири Ботир Хўжаев билан биргаликда тирикчилик учун зарур энг кам миқдорни ошкор этиш муайян юридик саволларни вужудга келтиради деган хулосага келдик. Буни очиқ тан олиш лозим. Биз энг кам харажатларни ҳисоблаб чиққанмиз, рақамни аниқ эслай олмайман, 2018 йилда ушбу рақам тахминан 700 минг сўмни ташкил этарди, ҳозир 800–900 минг сўм атрофида бўлса керак. Ушбу рақамни ошкор этиш Конституция нормаларини бузиш билан баробар, асосий қонунимизда пенсия ва ижтимоий тўловлар тирикчилик учун зарур энг кам миқдордан кам бўлмаслиги кераклиги қайд этилган», — деган Жамшид Қўчқоров.

Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 39-моддасида пенсиялар, нафақалар, ижтимоий ёрдам бошқа турларининг миқдори расман белгиланган тирикчилик учун зарур энг кам миқдордан оз бўлиши мумкин эмаслиги белгилаб қўйилган.

«Пенсия ва ижтимоий ёрдам пулларини ошириш имконияти йўқ, бюджет бунга йўл бермайди. Ялпи ички маҳсулот даражаси паст, ташқи қарздан бошқа нарса йўқ», — деган молия вазири.

Аввал Иқтисодиёт ва саноат вазири Ботир Хўжаев Россиянинг тирикчилик учун зарур энг кам миқдор ва энг кам ойлик иш ҳақини аниқлашига 10 йил сарфлаганини айтганди. Жамшид Қўчқоров Россияда 10 йил вақт энг кам иш ҳақини тирикчилик учун зарур энг кам миқдор ва истеъмол саватчасига мутаносиб қилишга сарфланганини изоҳлаган.

Бош вазир ўринбосарининг сўзларига кўра, Президентнинг Парламентга Мурожаатномасида Ўзбекистонда кам таъминланган оилаларга ёрдам бериш ва қашшоқликка қарши курашиш ҳақида билдирган таклифларидан кейин тирикчилик учун зарур энг кам миқдорни ҳисоблаш чиқиш ва уни оммага маълум қилишга ҳеч қандай тўсиқ қолмаган.

«Биз 2020 йил давомида тирикчилик учун зарур энг кам миқдорни ҳисоблаб чиқамиз ва истеъмол саватчаси билан бирга эълон қиламиз. Олдиндан айтишим мумкинки, биз яқин икки-уч йил ичида ушбу натижаларга эришамиз. Буни бир уринишда уддалаш имкони йўқ», — дейди у.

2020 йил 1 февралдан бюджет муассасалари ходимларининг иш ҳақи ва пенсиялар миқдори 7 фоизга оширилади, бироқ базавий ҳисоблаш миқдори (223 минг сўм) ўзгармайди. Бу солиқлар, йиғимлар, жарималар, давлат божлари ва кўрсатилаётган давлат хизматлари учун тўловлар миқдори ўзгармаслигини англатади.

2020 йил 1 февралдан бошлаб Ўзбекистон ҳудудида:

• меҳнатга ҳақ тўлашнинг энг кам миқдори — ойига 679 330 сўм (ҳозир 634 880 сўм);
• пенсияни ҳисоблашнинг базавий миқдори — ойига 238 610 сўм (ҳозир 223 000 сўм);
• энг кам ёшга доир пенсиялар — ойига 466 680 сўм (ҳозир 436 150 сўм);
• болаликдан ногиронларга бериладиган нафақа — ойига 466 680 сўм (ҳозир 436 150 сўм);
• зарур иш стажига эга бўлмаган кекса ёшдаги ва меҳнатга лаёқатсиз фуқароларга бериладиган нафақа — ойига 286 390 сўм (ҳозир 267 650 сўм);

Шавкат Мирзиёев 24 январда Парламентга йўллаган Мурожаатномада ҳудудларда, айниқса, қишлоқларда аҳолининг аксарият қисми етарли даромад манбайига эга эмаслигини, ҳар қандай мамлакатда бўлгани каби бизда ҳам кам таъминланган аҳоли қатламлари мавжудлиги, ҳисоб-китобларга кўра, улар тахминан 12-15 фоизни ташкил этиши, гап кичкина рақамлар эмас, балки аҳолининг 4-5 миллионлик вакиллари ҳақида бораётганини қайд этган. Жаҳон банки, Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Тараққиёт дастури ва бошқа халқаро ташкилотлар билан бирга камбағалликни камайтириш дастурини ишлаб чиқишни таклиф этганди.