12 декабрь куни Европа ядровий тадқиқотлар маркази (CERN) бошқарув кенгашининг навбатдаги мажлиси бўлиб ўтган эди. Унда Катта адрон коллайдер раҳбарияти томонидан коллайдернинг 2021 йилга мўлжалланган навбатдаги ишга туширилиши муддатини кечиктиришга қарор қилинганини айтди. Бу ҳақда CERN расмий сайтида хабар пайдо бўлди.
Унда айтилишича, коллайдернинг таъмирлаш ва модернизациялашдан кейинги навбатдаги ишга туширилиши аввал режа қилинганидек 2021 йил февралида эмас, май ойига кўчирилган. Тезлаткичда умумий ҳисоб бўйича учинчи марта эксперимент бошланиши эса аввалги режага кўра 2023 йилда эмас, 2024 йилга кўчирилган. 2024 йилдан кейинги, 2025–2027 йилларга мўлжалланган танаффус пайтида эса, коллайдерга янги қўшимча ускуналар билан тўлдирилиши белгиланди. Хусусан, Ўта ёрқин коллайдер (High Luminosity LHS) деб ном олиши белгиланган, янгиланган коллайдер 2028 йилда ишга тушириладиган бўлди.
Мақолада қайд этилишича, ўтган йил мобайнида, коллайдер тезлаткичларини янгилаш бўйича кенг миқёсли ишлар бажарилган ва уни учинчи ишга туширилиши учун катта тайёргарлик кўрилган. Шу билан бирга, коллайдерни Ўта ёрқин коллайдер лойиҳасигача модернизация қилиш ишлари ҳам параллел олиб борилмоқда.
Режага кўра, коллайдернинг модернизациядан кейинги ҳолати (яъни HL LHS) ҳозиргиси бутун иш даврида йиққанидан кўра 10 баробар кўпроқ маълумот йиға оладиган бўлади. Шу тариқа, у орқали элементар зарралар физикасида янги йўналишлар очилиши, хусусан, янги субатом зарралар кашф этилиши ва ҳозирда жумбоқ бўлиб турган квант ҳодисаларининг моҳиятини тушунишга йўл очилиши мумкин. Ўлчашлар аниқлиги ҳам кескин ортади ва чексиз кичик миқдорларни ҳам катта аниқликда ўлчаш мумкин бўлади. Бу оламшумул режаларни амалга ошира оладиган мукаммал коллайдер йиғиш учун эса CERN муҳандисларига қўшимча бир йил керак бўлар экан.
Музаффар Қосимов
Изоҳ (0)