«Давлат идораларининг ҳадеб текширавериши ёқмайди». Этикдўз ҳикояси

«Дарё» ижтимоий ҳаётда ўз ўрнига эга, бироқ жамоатчилик эътиборидан кўпинча четда қолаётган касб эгалари билан суҳбат қилмоқда. «Соядаги одамлар» лойиҳасининг бу галги қаҳрамони 20 йилдан буён этикдўзлик қилиб келаётган киши.

Исмим Азиз. Воҳаданман. Ёшим 37 да. Этикдўзлик билан шуғулланаётганимга 20 йилдан ошди.

Болалигимда оёқ кийимларим кўп йиртилган. Янги олиб кийишга ёки бориб таъмирлатишга маблағимиз йўқ эди. Шунинг учун ўша пайтларданоқ уларни ўзим тикиб кийишга мажбур бўлганман. Балки бу косибликни танлашимга сабаб бўлгандир, билмайман.

Мактабда ўқиб юрган пайтларимданоқ косиблик қилишни бошлаганман. Дам олиш кунлари туман деҳқон бозорига бориб ишлардим. Топган пулимга эса уйга харажат қилиб келардим.

Ёшлигимда мен ҳам бошқалар каби университетда ўқишни, олий маълумотли бўлишни хоҳлаганман. Афсуски, мактабни битирганимдан сўнг ўқишга шароитим бўлмади. Ўқимаганимга яраша бирор касбни этагидан тутай деб этикдўзга шогирдликка тушдим. Билмаганларимни ўрганиб, бир муддат ишладим. Кейинроқ ишимни пойтахтда давом эттирдим.

Тошкентга келишимда бир дўстимнинг ҳиссаси катта бўлган. У шу ерда косиблик қиларди. Унга эргашиб мен ҳам Тошкентга келдим. Анча пайт «Қўйлиқ», «Юнусобод», «Бек барака» бозорлари атрофидаги кўчаларда косиблик қилдим.

Кейин топганларимни орттириб, Юнусободда ўз устахонамни очдим.

Ҳаво салқин бўлса, яхши даромад қиламан

Бир кунда мана бунча топаман деб аниқ айтолмайман. Баъзан 70 минг сўм, баъзида эса 80–100 минг сўм ишлашим мумкин. Бу ҳам об-ҳавога боғлиқ. Масалан, ёғингарчиликда иш яхши бўлади. Чунки кўпчиликнинг оёқ кийими тешилади, сув ўтади. Қуруқчилик кунлари эса камроқ. Бўлмади деганда кунига 50–60 минг сўм топаман.

Яхши косиб бўлишнинг сири нимада?

Келган мижозларнинг ишини кўнгилдагидек қилсам, улар пулини рози бўлиб берса, шундан хурсанд бўламан.

Яхши косиб бўлишнинг биринчи сири — сифатли маҳсулотлардан фойдаланиб, ишини яхши қилиб берсангиз, кейинги сафар яна сизга келади. Ёки яхши уста борми деб сўраса, кимгадир сизни тавсия қилади. Мен шундай қилиб «клиент»ларимни кўпайтирганман.

Инсон қанча топишидан қатъи назар ҳалол ишлаши керак. Шундагина ишида, топган пулида, оиласида барака бўлади.

Ишимда айтарли муаммолар бўлмайди

Фақат баъзи бировлар ишини қилдириб, пулини беришга келганда у ёғини бунақа қилмабсиз, унақа қилмабсиз, деб кўнгилни хира қилади. Майли деб иложи борича истаганидай тўғрилаб беришга ҳаракат қиламан.

Бошида мижоз билан иш нархини келишиб оламан. Чунки ишни тугатиб мана бунча бўлди десангиз, у нархга рози бўлмаслиги ёки пули етмаслиги мумкин.

Баъзида пулини бераман деб алдаб кетадиганларам бўлади. Балки эсидан чиқиб қолгандир деб яхши гумонда бўламан. Майли, вақти бўлганда ёки иши тушганда ташлаб кетар дейман. Аксарият ҳолларда айтганимдек, орадан анча вақт ўтса-да, уста, ўтган сафар сиздан бунча қарзим қолганди, деб бериб кетишади.

Яна маст одамлар келиб, устахонамга кириб олиб, ортиқча гапириши ёқмайди. Қаердаги гапларни айтиб ўтиришади. Маст билан келишиб бўлмайди, шундан сал дилхиралик бўлиши мумкин. Доим ҳам эмас, албатта.

Фаолиятимда айрим давлат идораларидан ҳадеб келиб текшириши ёқмайди. Ишим қонуний. Жойимга солиқ тўлайман, электрни ҳам вақтида тўлаб бораман. Лекин айб топгилари келаверади.

Худо берган ризқимизни териб юрибмиз

Бу ерда ижарада яшайман. Қўшимча даромадим йўқ. Фақатгина косибчилик қилиб рўзғор тебратаман. Тўғри, бошқалар каби янги кийим киймаймиз, кўчаларда овқатланмаймиз. Тежаб яшаймиз.

«Дом»имизнинг пастида ишлайман, Йўлкира қилмайман, кўчада овқатланмайман. Харажатни қилиб қўйсам, уйда оилам билан овқатланаман. Худога шукр, қора қозон қайнаб турибди.

Иккита ўғлим ва битта қизим бор. Катта ўғлим 9-синф, иккинчиси 6-синф, қизим эса 3-синфда ўқийди. Аёлим уй бекаси. Болаларимнинг ош-овқатига қараб, дарс қилдириб ўтиради. Ўзим ҳам бўш пайтимда фарзандларимга тарбиявий соат ўтаман. Онадан кўра отанинг гапи тезроқ таъсир қилади-да. Болалар шаҳар жойда катта бўляпти. Яхши ўқи, дарсдан чиқиб уйга тўғри кел, деб айтаман. Худога шукр, ҳеч бири гапимни икки қилмайди.

Фарзандларим касбимни эгаллашини хоҳламайман

Фақат ўзи учун ўргансин майли, лекин косиб бўлишини хоҳламайман. Тўғри, бу билан касбим ёмон демоқчимасман, лекин болаларим менга ўхшаб совуқларда қора мойга ботиб қийналмасдан, давлат идораларида ишлашини истайман. Бор орзу-ҳавасим болаларимдан.

Уларни ўқитишни хоҳлайман

Болаларимга мен қийналиб ишлаб сизларни боқяпман, сизлар ҳам шунга муносиб бўлинглар, меҳнатларимни оқланглар, ҳаракат қилинглар, орзу-ҳавасларимни рўёбга чиқаринглар, деб кўп айтаман. Аллоҳга шукр, болаларим мактабда аъло баҳоларга ўқийди.

Одамзод борки, бу касб ҳеч қачон йўқ бўлмайди 

Пули борлар янги олиб кияверади, пули йўқ одамлар косибга тиктириб кияди. Ўзбекистонда кўпчилик ойликка яшайди. Оёқ кийими йиртилса, кейинги маошигача бошқа ололмайди. Таъмирлатиб кийишга мажбур. Дунёда бой-камбағал тафовути бор экан, этикдўзлик ҳунари йўқолмайди.

Ниятларим жуда кўп

Энг катта орзум фарзандларимни уйли-жойли қилиб, уларнинг орзу-ҳавасини, роҳатини кўриш. Дўконлар очгим келади, шогирдлар олиб, ҳунаримни ўргатсам дейман... Лекин менда ҳозир етарли маблағ йўқ.

Бу ердан уй олиш ниятим бор. Фақат болаларим ўқиб, ишлаб олсагина ёки қандайдир муваффақиятлари учун берилсагина уйли бўлишим мумкин.

Бу ерда пул топиш ҳам, ишлатиш ҳам осон. Авайлаб ишлатмасангиз, 100 минг ҳам бирпасда тугайди. Вилоятларда эса топиш қийин, лекин кўп кетмайди. Уйда деҳқончилик қиласиз, ҳамма нарса ўз ерингиздан чиқади. Бу ерда ҳамма нарсани сотиб оласиз. Тошкентда еб-ичишингизга 1 миллион сўм кетса, воҳада 500 минг сўм бемалол етади.

Ҳаётингиздан мамнунмисиз?

Ўзига минг шукр, мамнунман. Ота-онам, бола-чақам, ўзим соғ-саломатман. Қўлимда ҳунарим бор. Шунинг ортидан оиламни таъминлаяпман. Орттириб, ота-онамга ҳам бераман.

Орзуларим кўп, уларга эришсам, янада мамнун бўламан, бироқ менга вақт керак. Кўпроқ меҳнат қилишим, ишлашим, пулимни кўпайтиришим керак. Бу йил бўлмаса, кейинги йил бўлади, иншааллоҳ. Кўзим кўриб, оёғим ишлаб турса, Худо хоҳласа, ҳаммасига эришаман.

Хонзодабегим Аъзамова суҳбатлашди.