Иссиқхона газларининг концентрацияси юқорилиги натижасида 1890 йилдан буён Тошкентдаги ўртача ҳарорат 1,7 фоизга ошиб, умумжаҳон кўрсаткичидан сезиларли даража ўсгани қайд этилди. Ҳавонинг ифлосланиши ва иссиқхона газларининг чиқарилишида энергетика, транспорт, чорвачилик ва Орол инқирози катта рол ўйнамоқда. Бу ҳақда Жаҳон атроф-муҳит кунига бағишланган анжуманда маълум қилинди, дея хабар беради «Газета.uz».
Ҳавони энг кўп ифлослантираётган манбалардан бири энергетика соҳасидир. Кўмирли электр станциялар ва дизелли генераторлар саломатликка жиддий хавф туғдирмоқда. Саноат ва транспорт ҳам глобал исишнинг асосий сабабларидан бири. Ўзбекистоннинг дунё миқёсидаги иссиқхона газлар миқдоридаги улуши икки баробарга камайган бўлса ҳам, дунё миқёсида атмосферанинг заҳарланиш даражаси 50 фоиздан кўпроққа ошган.
Шу билан бирга, Ўзбекистонда исиш суръатлари глобал миқёсдаги ўртача суръатлардан ошмоқда. Бутун дунёда 1890 йилдан 2010- йилга қадар глобал ҳарорат 0,7 даражагача ошган бўлса, Тошкентда 1,7 даражага кўтарилган, дея маълум қилди «Ўзгидромет» ҳузуридаги ифлосланиш манбалари мониторинги лабораторияси бошлиғи Олга Белоруссова.
«Ўзгидромет» кузатувларига кўра, бутун республика бўйича ҳам ҳаво ҳароратининг ўртача кўрсаткичи кўтарилмоқда. Сўнгги 60 йил давомида бутун республикада, айниқса марказий ҳудудда 40 даражадан юқори ҳарорат кузатилган кунлар сони ошган.
Бугунги кунда мамлакатда 2 миллион донадан зиёд автотранспорт рўйхатга олинган. Уларнинг 44 фоизи бензин, 15 фоизи дизел ёнилғиси ва 41 фоизи газ ёнилғисида ҳаракатланади. Транспорт воситалари чиқараётган атмосфера газларининг қарийб 91 фоизи автотранспортлар ҳиссасига тўғри келади, деди БМТТДнинг иқлим ўзгариши бўйича мутахассиси Раъно Бойхонова.
Миллий даражада Ўзбекистонда автотранспорт атмосфера ҳавосини ифлослантирувчи барча манбаларнинг 60 фоизини ташкил этади. Бу ривожланган ва ривожланаётган давлатларда белгиланган стандарт кўрсаткичлардан уч баробар кўп демакдир.
Ҳавони жиддий равишда ифлослантираётган манбалардан яна бири заҳарли туз ва чанг бўронлари ўчоғи ҳисобланган Оролқум чўлидир. Оролқум чўлидан кўтарилган чанг зарралари Ўзбекистондан узоқ масофаларда ҳам аниқланмоқда, деди БМТнинг Ўзбекистондаги доимий координатори Ҳелена Фрейзер.
Мутахассис БМТ бош котиби Антониу Гутерриш ифлослантирувчилар ҳажмига солиқ жорий этиш, қазилма ёнилғилар учун субсидияларни бекор қилиш, яшил иқтисодиётга ўтиш ва 2020 йилгача кўмир шахталари қурилишини тўхтатиш зарурлигини маълум қилганини эслатиб ўтди.
«Зарарли ишлаб чиқарувчилар атрофидаги санитар ҳудудда оғир металларни ютувчи ва ҳавони тозаловчи ўсимликлар ўсиши лозим. Карерлар атрофида жуда кўп ерлар бузилган. Чанг зарарли моддаларни олиб келади. Шунинг учун ҳар бир корхона ўз хатоларини бартараф этиши ва биологик рекултивация ўтказиши керак», — дея таъкидлади Миллий университетнинг экология кафедраси профессори Тўра Раҳимова.
Раъно Бойхона Тошкентда электр транспортини жорий этиш муҳимлигини таъкидлаб ўтди. Бу ҳозирда ишлаб чиқилаётган 2019—2025 йилларда транспортни ривожлантириш концепциясида ўз аксини топган. Лойиҳа доирасида жамоат транспорти йўналишлар тармоғини оптималлаштириш, жамоат транспорти учун алоҳида йўлакларни ажратиш, велойўлаклар ва яшил зоналарни ривожлантириш режалаштирилмоқда.
Изоҳ (0)