Иброҳим Абдураҳмонов: Ўзбек тилини ўрганишдан инсонларда ғурур пайдо қилиш зарур

Ўзбек халқининг тарихи қадим-қадимларга тақалар экан, ўзбек тилига ҳам қадимий тил намунаси сифатида қараш, уни асраб-авайлаш лозим. Ўзбек тилини ўрганишдан инсонларда ғурур пайдо қилиш зарур. Бу ҳақда Инновацион ривожланиш вазири, Ўзбекистон фанлар академияси академиги, Бутунжаҳон Фанлар академияси аъзоси Иброҳим Абдураҳмонов фикр юритган.

Замонавий билимларга эга бир киши, олим сифатида халқимиз тарихи сирларига назар ташларканмиз, юртимиз аҳолисининг генларини тадқиқ қилинганда уларнинг ирсияти ўнлаб минг йил нарига бориб тақалганини кўрдик. Бу ҳали тўлиқ тарих эмас — генларни «ўқиш» жараёнида фан тилида мутация дейиладиган ҳодисага асосланиб генетик тарихга бир назар солса бўлади.

Соддароқ қилиб айтса, одамзод пайдо бўлибдики, генларни аждодлардан авлодларга берилишида муҳрланган ўзгаришларни кўра оласиз. Бу эса Ўзбекистон халқларининг генетик тарихи ўртача эллик минг йилдан зиёд эканини кўрсатиб турибди. Демак, биз Европа халқларидан 16 минг йил қадимийроқмиз.

Тадқиқотларда Марказий Осиё чиндан ҳам дунё тараққиёти йўлидаги олтин бешик экани ўз исботини топган. Ақлли одам дейилган Homo Sapiens Африкада пайдо бўлгани илмий ҳақиқат ҳисобланса, илк кишилар яшаш учун қулай, баракали тупроқларни излаб йўлга чиқишган. У маҳалда кишиларнинг денгизни сузиб ўтишлари мумкин эмас эди. Арабистон ярим ороли орқали тоғлардан ошиб, бизнинг ўлкаларга келиб ўрнашишган, бир қисми Олтой томон кетишган. Ўша йўналиш бўйича музликлар диёридан ўтиб, Америка қитъасигача етиб боришган.

Бу антропология фанидаги уч асосий фаразнинг бири дейилса-да, илмий исботлари қониқарли деб ҳисобланмас эди. Геномика марказининг изланишлари мобайнида мана шу тарзда Марказий Осиё инсоният тараққиёти йўлидаги олтин шоҳбекат бўлиб хизмат қилгани ўз исботини топди. Бу ҳақиқатан ҳам, жуда қадимги тарих.

Шунингдек, тадқиқотларимиз натижасида халқимиз цивилизациядаги мавжуд барча генлар хилма-хиллигига эга эканлиги ва улар орасида инсон цивилизациясидаги энг қадимий генотиплар мавжудлиги кўрсатиб берилди. Бу халқимизнинг ўта қадимий генетик тарихига урғу бериши билан бирга, «тирик тарихий музей» эканидан ҳам далолат беради.

Хулосаларимизнинг асоси шуки, бизнинг юртимиз нафақат сиёсий, ижтимоий ва стратегик аҳамиятга эга, балки ўта қадимий ва хилма-хил бўлган инсонлари билан халқаро миқёсда жуда катта биологик бойликни ўзида мужассам этган. Биз бу бойликни англашимиз, қадрлашимиз, асраб-авайлашимиз ҳамда ундан ғурурланишимиз керак.

Тилимиз эса коммуникация воситаси бўлиш билан бир қаторда шууримизнинг аксидир, у халқнинг феъл-атвори, хулқини ҳам бошқаради, ўзлигини намоён этишига хизмат қилади. Шундай экан, ўзга тилни эмас, ўз тилимизнинг мавқеини кўтариш зарурлиги айни замон талаби ва халқ истаги бўлиб қолганини бугунги воқеалар исбот қилиб турибди.