Ривожланган давлатларнинг ишлаб чиқарувчилари ҳар қандай маҳсулотни илк босқичдан то тайёр ҳолга келгунга қадар бўлган давр маълум қатъий талаблар асосида бўлмас экан, нафақат харид қилмайди, балки бозорига ҳам киритмайди.
Жаҳонда фармацевтика соҳаси учун GMP талаблари қабул қилинган бўлиб, у ўз ичига бир қатор йўналишларни қамраб олади: биринчидан, ишни тўғри ташкиллаштириш; иккинчидан, технологик жараёнда иштирок этаётган ишчи ходимларни — персоналларнинг маълум йўриқномадан ўтганлиги ва ҳар бир ҳолатга жавоб берадиган ҳолда йўналтириш; учинчидан, дори воситаларини ишлаб чиқаришда рухсат берилган жиҳозларни ўрнатиш; тўртинчидан, ишлаб чиқариш жараёнини тоза ҳудудда амалга оширишдан иборат. 
Фанлар Академияси ҳузуридаги Ўсимликлар кимёси институтида 3 та модулдан иборат «GMP талаблари бўйича дори воситалари субстанцияларини ишлаб чиқариш технологияларини синаш илмий-технологик маркази» ташкил этилди. 
Илмий-технологик марказ лойиҳаси Ҳиндистоннинг илғор конструкторлик компанияларидан бири «Sushen Medicaentos PVT» билан ҳамкорликда амалга оширилган. 
«Янги иш бошлаган марказ аввалги эскича иш жараёнидан тубдан фарқ қилади. Авваламбор, дори воситасини ишлаб чиқаришда тайёр маҳсулотга ходим-персоналлардан ва ҳаводан тушиши мумкин бўлган турли ёт моддалар ва микроорганизмлардан ҳимояланган, — дейди Ўсимлик моддалари кимёси институти етакчи илмий ходими, техника фанлари доктори Ҳалилов Равшанжон. — Яна бир муҳим жиҳати шундан иборатки, ишлатиладиган сув ҳам GMP талаблари бўйича замонавий фильтрлар орқали тозаланади. Ўрнатилган ҳар бир жиҳозлар юқори маркали металлардан ясалган бўлиб, улар халқаро талабларга жавоб беради». 
Институтнинг илмий ходими Абдураҳмонов Бахтиёрнинг таъкидлашича, GMP талаблари асосида ишлаб чиқариш йўлга қўйилмас экан, дори воситалари ёки биологик қўшимчаларни жаҳон бозорига олиб чиқиш даргумон. Масалан, юртимизда фаолият юритувчи йирик фармацевтик фирмалардан бири институт томонидан олинган цитизин моддаси асосида Ўзбекистонга янги дори воситасини жорий этган. Мазкур дори воситасини экспорт қилиш учун субстанция ишлаб чиқарувчида GMP талаблари асосидаги илмий марказ йўқлиги тўсқинлик қилмоқда эди. Россияга экпорт қилинадиган субстанцияларда ҳам шу ҳолат. Эндиликда эса бу ишга ҳожат қолмайди. 
МДҲ давлатлари орасида ягона деб эътироф этилаётган марказ 25 хил субстанция ва 25 та қуруқ экстрактлар ишлаб чиқариш имкониятига эга. Бошқа мамлакатлардаги мавжуд бундай марказлар асосан битта ўсимлик хом ашёсидан битта субстанция олиш мумкинлигини ҳисобга олинса, ташкиллаштирилган тизимнинг мукаммаллиги юқори эканини кўрсатади. Йилига бир сменада 500 тонна ўсимликни қайта ишлаш имкони мавжуд. 
Юқорида келтирилган вазифалардан ташқари марказ дори воситалар субстанцияларни ишлаб чиқарадиган фармацевтик корхоналар ходимларининг малака ошириш ҳамда GMP шароитларида ишлай оладиган кадрларни тайёрлашнинг ягона жойи бўлади. 
Шунингдек, марказнинг тўлиқ ишга тушиши ишлаб чиқариш қувватини 5 баробарга, бошқа бозорларга чиқиш натижасида экспорт ҳажмини 5 млн АҚШ долларга ошириш имконини беради. 
Мусулмонбек Иброҳимов
Изоҳ (0)