22 майда «Пойтахт» бизнес-марказида «O‘zarxiv» агентлиги томонидан ташкил этилган Марказий давлат архивида сақланаётган «Хива хонлиги девонхона ҳужжатлари» фонди ЮНЕСКОнинг 2016—2017 йиллардаги номинацияси бўйича «Жаҳон хотираси» дастурининг Халқаро рўйхатига киритилганлиги муносабати билан махсус сертификат билан тақдирлаш маросими бўлиб ўтди. Бу ҳақда «O‘zarxiv» агентлиги матбуот хизмати хабар бермоқда.
Тақдирлаш маросимида «O‘zarxiv» агентлиги раҳбарияти, ЮНЕСКО ишлари бўйича Ўзбекистон Республикасидаги вакил, Алишер Навоий номидаги Ўзбекистон Миллий кутубхонаси, Халқаро «Олтин мерос» хайрия жамоат фонди, Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлиги, Хоразм Маъмун академияси, Халқаро Ислом Академияси, Имoм ал-Бухорий номидаги халқаро марказ, Ичан Қалъа қўриқхона музейи, Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Тарих институти ҳамда Шарқшунослик институти, Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети, Тошкент давлат шарқшунослик институти ва бошқа олий таълим муассасалари профессор-ўқитувчилари, ёш илмий-тадқиқотчилар ҳамда соҳа мутахассислари иштирок этди.
Ўзбекистон Республикаси Марказий давлат архивида 3000 дан зиёд архив фондлари сақланиб, жами 1 миллион 700 мингдан ортиқ Миллий архив фондига тегишли йиғмажилдларнинг 170 мингдан ортиғи алоҳида қимматли архив ҳужжатлари ҳисобланади.
ХVII аср охири – ХХ аср бошларида Хива хонлигидаги давлат бошқаруви, ижтимоий, иқтисодий, маданий ва маърифий ҳаётни акс эттирувчи архив ҳужжатлари нафақат Марказий Осиё, балки бир қатор хорижий давлатларнинг ҳам тарихига алоқадордир. Жумладан, хоннинг ёрлиқлари, халқаро дипломатик алоқалар, ходимларни мансабга тайинлаш, оддий фуқароларнинг хонга тўғридан-тўғри мурожаати, ер ҳосилининг ҳисоб-китоби, солиқлар ва закот дафтарлари, фуқароларни рўйхатга олиш ва бошқа ижтимоий, иқтисодий, сиёсий, маданий-маърифий ва диний масалаларни қамраб олган. Хусусан, Хива хонлигининг маъмурий-ҳудудий жойлашиши, қўшни ва бошқа хорижий давлатлар раҳбарлари билан ёзишмалар, давлат бошқаруви, қишлоқ хўжалиги, ҳунармандчилик, савдо алоқалари, халқнинг турмуш тарзи ва маданиятига оид кенг қамровли маълумотлар мавжуд.
Ўзбекистон Республикаси Марказий давлат архивида сақланаётган ушбу ҳужжатлар 1268 та йиғма жилддан иборат бўлиб, 20 минг варақ ҳужжатни ташкил этади.
Бугунги кунда ушбу архив фонди ҳужжатларидан фойдаланувчи тадқиқотчиларнинг сони кенгайиб бормоқда. Тақдирлаш маросимида Хива хонлиги тарихини айнан бирламчи манбалар асосида ўрганувчи бир қатор нуфузли олимлар билан бирга ёш тадқиқотчилар ҳам ўз маърузалари билан қатнашиб, иштирок этувчиларга хонлик тарихи билан боғлиқ бўлган янги маълумотларни тақдим этдилар.
Шунингдек, тадбирда Хива хонлиги девонхонаси асл архив ҳужжатларидан тарихий-ҳужжатли кўргазма ҳам ташкил этилди. Унда Хива хонлиги тарихига доир Хива хонининг Англия консули билан дипломатик ёзишмалари (1263-ҳижрий – 1846-милодий йил), Афғонистон амири Абдураҳмонхоннинг Хива хони Муҳаммад Рахимхонга ёзган дўстлик мактуби, оддий фуқароларнинг Хива хонига юборган мурожаатлари, Хива хонлиги фуқароларининг хорижга чиқиш учун олинган паспорти каби ҳужжатлар намойиш этилди.
Изоҳ (0)