25 февраль куни Жанубий Кореянинг Пхёнчхан шаҳрида 2018 йилги қишки Олимпия ўйинларининг ёпилиш маросими бўлиб ўтди. Аввалги Олимпиадаларда бўлгани сингари, бунисида ҳам қизиқарли жиҳатлар кўп: очилиш маросими, жаҳон рекордлари, ғолиблик йўлидаги қаҳрамонликлар, мексикалик чанғичилар, ямайкалик бобслейчилар ва ҳоказо. Шунга қарамай, Пхёнчхан—2018 ўйинлари олимпия ҳаракатида жиддий муаммолар борлигини кўрсатиб қўйди, деб ёзади Meduza.
Олимпия ўйинлари — кечириб бўлмас даражада қиммат
Бор-йўғи иккита рақамни келтирамиз: Пхёнчханда фақат Олимпиаданинг очилиши ва ёпилиш учун қурилган стадионнинг қиймати 110 миллион долларга тенг — мусобақалардан сўнг ўз бағрига 35 минг томошабинни сиғдира оладиган бу ўйингоҳ бузиб ташланади. Олимпиаданинг барча харажатлари эса 12,4 миллиард долларни ташкил этди, бошқачасига айтганда — биринчи тасдиқланган сметадан бир ярим баробар қимматроққа тушди. Бу — экологик софликдан ташқари иқтисодий тежамкорлик ҳам Олимпия ўйинларининг рамзларидан бири деб эълон қилинган вақтда кузатилаётган ҳолат.Олимпиадани ўтказиш йўлида амалга оширилган бунёдкорлик Ўйинлар якунига етгач, туризмни ривожлантириш ёки аниқ бир спорт турининг тараққиёти учун хизмат қилиши, катта шаҳарнинг у ёки бу тушкун ҳудудини обод жойга айланишида ёрдам бериши мумкин. Бироқ бундай бўлмаслиги ҳам мумкин — бу ҳолда ҳар йили ОАВда ташландиқ Олимпия объектларининг суратлари эълон қилинаверишига гувоҳ бўламиз. Ҳозир Рио-де-Жанейродаги олимпия иншоотлари билан шундай бўлмайди.
Допинг
Спортда катта натижаларга эришиш бир қисми ҳали допинг сифатида тан олинмаган, бошқалари эса допинг деб топилган дори воситаларини қабул қилиш билан боғлиқ. Шифокорлар ва тиббиётдаги амалдорларнинг кураши бир бу, бир у томоннинг ғалабаси билан давом этмоқда, бироқ турли тушунарсиз ҳолатларга ҳам сабаб бўлмоқда. Масалан, салбий таъсири халқаро тадқиқотлар билан исботланмаган мельдонийнинг тақиқланиши. Ёки таҳлилларидан бирор тақиқланган модда топилмаган россиялик спортчиларнинг Ўйинлардан четлатилиши. Ёки яна ўша мельдонийни бир марта истеъмол қилганлик учун (ва, катта эҳтимол билан, қасддан қилинмаган) медалдан маҳрум қилиш.Допинг — ёмон, бироқ Олимпиадага бир неча кун қолганида Лозаннадаги спорт арбитражи билан низолашишгача борган Халқаро олимпия қўмитасининг бу ёмонликка қарши кураши услуби, умуман олганда, спортнинг софлигига ҳам шубҳа билан қарашга сабаб бўлмоқда.
Намойишдаги эскича услуб
Олимпиадаларнинг асосий вазифаларидан бири — спортни оммалаштириш, унинг серқирра эканини намойиш этишдир. Бунинг учун Халқаро олимпия қўмитаси кўп ишлар қилмоқда: дунёнинг турли чеккаларида Олимпиадалар уюштирмоқда, Ўйинларга юқори ўринлар учун кураша олмаслиги олдиндан аниқ бўлган спортчиларни ҳам таклиф қилмоқда, бутун жаҳон бўйлаб трансляция лицензияларини муваффақиятли сотмоқда.
Шу билан бир вақтда олимпия контентини тарқатиш бўйича ХОҚнинг сиёсати жуда қатъий. НХЛ, NBA ва бошқа Америка лигаларидаги қизиқарли вазиятларни мустақил равишда кесиб, монтаж қилиб, уларни Интернетга жойлаштирилиши рағбатлантирилаётган бир вақтда ХОҚ Олимпиаданинг телевизордан бошқа жойда кўрсатилишини тақиқлашга изчил уринмоқда.
Оқибатда трансляциялардан фойда кўриш мақсади спортни оммалаштириш вазифаси билан зиддиятлашмоқда. Чунки ҳеч нарса олтин медални қўлга киритганидан бахтиёр спортчиларнинг ҳаяжони, ҳозиргина ғолибликни қўлга киритган фигурали учувчи қизнинг кўз ёшлари, биатлончиларнинг фотофиниши ва бошқа яна кўплаб шундай такрорланмас лаҳзаларнинг видеопарчалари каби спортга янги томошабинларни жалб қила олмайди. Олимпиада — интернетнинг мавжудлигини гўёки унутиб қўйган, бироқ аслида жуда томошабоп тадбирга айланиб қолган.
Олимпиада ўтказса бўладиган жойларнинг чекланганлиги
Бу банд ёзгидан кўра кўпроқ қишки Олимпиадаларга тааллуқли. Ўзи жаҳонда қишки мусобақаларни ўтказиш мумкин бўлган жойлар шундоқ ҳам кўп эмасди, энди — глобал иқлим ўзгариши сабаб — уларнинг сони янада қисқармоқда. Хусусан, 2050 йилга бориб Сочи ва Греноблнинг олимпия курортларида қор етарли бўлмаслиги, Сараево, Vankuвер ва Ослода эса қор умуман бўлмаслиги эҳтимоли катта. Табиий қорнинг ўрнини сунъийси билан тўлдирса ҳам бўлади, бироқ бу ечим ҳозирча қиммат ва экологик жиҳатдан ҳам шубҳали.Кўплаб олимпия спорт турлари муаммолар гирдобида
Ҳароратнинг кўтарилиб бораётгани оммавий спортга ҳам таъсир кўрсатмоқда — масалан, голландларнинг каналларда коньки учиши тобора қийинлашиб боряпти, чунки бу сув ҳавзалари йилдан йилга камроқ музлаяпти. Сўровномаларга кўра, голландларнинг тўрт уч қисмида коньки учиш учун зарур воситалар бор, бироқ уларнинг 17 фоизигина қишда бир марта бўлса ҳам бу воситалардан фойдаланган, холос.
Ривожланган мамлакатларда тоғ-чанғи спортига бўлган қизиқиш, афтидан, ўз чўққисига чиқиб бўлган: АҚШ, Канада, Франция, Швейцария, Италия, Япониянинг тоғ-чанғи курортларида спорт билан шуғулланувчилар сони камайгани кузатилган. Бунинг асосий сабабларидан бири — аҳолининг кексайиб бораётгани.
Бошқа спорт турларида эса бошқача муаммолар ҳам мавжуд. Масалан, биатлон допинг можаролари гирдобида; хокеейда (асосан, НХЛда) телетрансляциялар рейтинги ўсмаяпти; қатор олимпия спорт турларида фаворитлар бир неча ўн йиллардан бери ўзгараётгани йўқ — масалан, кёрлингда ўнлаб мамлакатлар мусобақалашади, бироқ ҳар сафар ё шведлар, ё канадаликлар ғолиб чиқади (баъзан норвегияликларга ҳам омад кулиб боқади).
Изоҳ (0)