Ядровий портлашдан кейинги биринчи соатда қандай жон сақлаш керак?

Олимлар ва экспертлар ядро хавфи юзага келган тақдирда қандай ҳаракат қилиш кераклигини дақиқама-дақиқа тушунтириб берди, деб ёзади Insider Pro. Ушбу ҳаракат режаси қачондир сизнинг ҳаётингизни сақлаб қолиши мумкин.

Дунёнинг йирик шаҳарларидан бирида қуввати 10 килотонна бўлган ядро бомбаси портлади, дейлик, ундан кейин нима бўлади ва сизда омон қолиш имконияти борми?

Илк 15 сония

Агар сиз ҳамон тирик бўлсангиз, демак бомба сиздан камида бир ярим километр узоқликда портлаган — бундай бомба бутун шаҳарни ер юзидан йўқ қилиб юбора олмайди, фақат эпицентргина вайрон бўлади.

Бу вақтгача портлаш жойи яқинида бўлган 75—100 минг киши аллақачон ҳалок бўлади. Ушбу радиусдаги биноларнинг кўпчилиги бузилади ва ҳатто бир-икки километр узоқликдан вайронгарчиликлар кўриниб туради. Бундан ташқари, оловли шар вайрон бўлган биноларнинг чанги билан бирга атмосферага 8 километргача баландликка кўтарилганида, 1,5 дан 5 километргача радиусда бўлган ҳудуд «енгил талафот» кўради.

1—15 дақиқа

Бекининг! Ўзингизга бошпана топишингиз учун сизда 10—15 дақиқа бор, чунки бу вақт ўтгач, сизни ҳавога кўтарилган чанг ва ахлатлар, шунингдек, қум зарраси катталигигача майдаланиб кетган радиоактив зарралар қоплаб олади.

Радиациядан заҳарланиш — ҳазил эмас. Нурланиш дозаси катта бўлса, сиз шу заҳоти ҳалок бўласиз. Анча мўътадил радиация заҳарланиши терида пўрсилдоқлар пайдо бўлиши, илик, ўпка ва ошқозон-ичак йўлининг жиддий шикастланишига, шунингдек, лейкемия каби турли касалликларга олиб келиши мумкин.

Олимлар машинага бекинмасликка чақиради: гамма-нурланиш шиша ёки юпқа материалдан осонлик билан ўтади. Ядро ёғинларидан қалин бетон ёки ғишт қатлам орқали ҳимояланиш керак. Улар томларда тўпланади, шу туфайли биноларнинг энг юқори қаватлари тўғри келмайди. Яна офис биноларининг марказий хоналари, бетон ер ости автомобиль тураргоҳлари ёки метрога бекиниш мумкин.

15 дақиқа — 1 соат

Сиз энг яқиндаги мувофиқ бинога қараб югуряпсиз, аммо қайт қилишни бошладингиз — бу ядровий заҳарланиш белгиси. Сизга тиббий ёрдам керак. Тезкор чора сифатида Берлин лазурини қабул қилиш керак — у радиоактив нуклидлар ошқозон-ичак йўлига сўрилишига тўсқинлик қилади. Аммо Берлин лазури шунчалик кам миқдорда етказиладики, у барибир ҳаммага етмайди. Шу тариқа, қилиш мумкин бўлган ягона нарса — бошпана топиш ва танага ўтириб қолган радиоактив зарраларни олиб ташлашга уриниш. Бунинг учун кийимларингизни ечиб ташланг, сочларингизни тозаланг. Сув топишга ҳаракат қилинг ва эҳтиёткорлик билан ювининг. Агар сиз баданингизни жуда қаттиқ ишқаласангиз, тери қатламига зарар етади ва заррачалар қонга тушади.

Биринчи соатдан кейин

Энди сиз бирорта уйга ёки бункерга бекиниб олдингиз, буёғига фақат кутиш керак. Хайрият, ядро бомбаси портлаган вақтда ҳар томонга сачраган радиоактив заррачалар  тез парчаланади. Биринчи соатда улар ўз энергиясининг деярли ярмини, 24 соат ичида эса 80 фоизга яқинини йўқотади.

Айтайлик, омадингиз келди: сиз унчалик давомий бўлмаган вақт ичида радиоактив ёғинларга дуч келдингиз ва дарҳол бошпанага кирдингиз, демак ҳаётингиз хавф остида эмас. Қачондир уйингизга қайтиб, буюмларингизни олиб келишингиз ҳам мумкиндир, аммо бунга умид қилиш керак эмас. Қанчадир вақт давомида шаҳарда юқори радиация сақланиб туради, шундай экан хавф ўтиб кетгунига қадар кутишга тўғри келади. Аммо бир куни ҳаёт яна ўз оқимига тушади.