• Профилга Кириш
  • 1751972643_633.png 1751972643_245.png 1751959824_218.svg 1751959824_520.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12603.52
    • RUB160.94
    • EUR14676.8
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +42°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Ўзбекистон

    Новосибирсклик олимлар жаҳонда биринчи бўлиб Амир Темур саркардалари таржимаи ҳолини тиклади

    Россиянинг Новосибирск давлат университети (НДУ) мутахассислари жаҳон тарихида илк бор буюк Амир Темурнинг энг яхши 12 саркардаси ҳарбий таржимаи ҳолини тиклади. Бу ҳақда НДУ гуманитар тадқиқотлар лабораторияси етакчи илмий ходими, тарих фанлари доктори Леонид Бобров «ТАСС»га маълум қилди.

    Фото: «ТАСС»

    Фото: «ТАСС»

    «Тарихан шундай шаклланганки, жаҳон фанида нафақат асосий истилочи — Наполеон ёки Чингизхон кабиларнинг шахси, балки уларнинг лашкарбошилари таржимаи ҳоллари ҳам ўрганилади. Наполеоннинг маршаллари, Чингизхоннинг ҳарбий қўмондонларига бағишланган юзлаб илмий ишлар бор. Бироқ осиёлик энг ёрқин қўмондон ҳисобланган Амир Темурнинг саркардалари ҳақида бирорта илмий иш тайёрланмаган», — деди агентлик суҳбатдоши.

    Бобровнинг сўзларига кўра, бу каби илмий ишларнинг йўқлигига, катта эҳтимол билан, аксарият ғалабаларга шахсан ўзи эришган Темурнинг ҳарбий даҳоси унинг барча сафдошлари муваффақиятларини соя остида қолдиргани сабаб бўлиши мумкин. Масалан, Темурдан фарқли ўлароқ, Чингизхон биринчи навбатда сиёсат ва давлат арбоби, ундан кейин саркарда эди. Тадқиқотлар шуни кўрсатмоқдаки, бир қатор ҳарбий юришларни Амир Темур катта ишонч билдирган ҳарбий қўмондонлар муваффақиятли амалга оширган.

    «Бу — Темур саркардаларининг таржимаи ҳолларини тиклаш бўйича биринчи илмий иш. Бу саркардалар орасида ҳозирги замон ҳарбийларини ҳам қизиқтириши мумкин бўлган ҳақиқатан-да ёрқин қўмондонлар бўлган. Уларнинг таржимаи ҳоли XIV асрдаги Осиёнинг энг қудратли армиясида ҳарбий фикр қандай ривожланганини кузатиш имконини беради», — дейди тарихчи.

    12 саркарда

    Бобровнинг сўзларига кўра, Амир Темур саркардаларини шартли равишда уч гуруҳга бўлиш мумкин. Биринчи гуруҳ — «саркарда бўлиш учун туғилганлар», улар ҳақиқатан иқтидорли бўлган ва Амир Темур бу иқтидорни кўра билган. Иккинчи гуруҳ — «лавозим бўйича саркардалар», улар Темур сафдошларининг фарзандлари бўлиб, лашкарбошилик ва лашкарни ота-бобосидан мерос қилиб олган. Учинчи гуруҳ — «саркарда бўлиб туғилганлар», яъни, шахсан Темурнинг қўлида сабоқ олган темурийзодалар.

    Новосибирсклик тарихчилар Темурнинг энг ёрқин 12 сафдоши ҳақидаги рисолалар кетма-кетлигини чоп этишга тайёргарлик кўрмоқда. 2016—2017 йилларда чоп этиладиган мазкур чиқишларнинг дастлабкиси Жаҳоншоҳ-баҳодирга бағишланади.

    «У, эҳтимол, Амир Темурнинг ажойиб саркардалар гуруҳидаги энг иқтидорли лашкарбоши бўлса керак. Унинг ‘ҳарбий дастхати’ни мен Суворов билан таққослаган бўлардим. У Ўртаер денгизидан тортиб Иртиш дарёси соҳилларигача бўлган ҳудудларда жанг қилган, ҳар доим Темур билан елкадош бўлиб, ўнлаб ғалабаларга эришган. Охир-оқибат, сиёсий қарама-қаршиликлар ва аёллар билан боғлиқ низолар сабаб ўз сафдошининг қўлида ҳалок бўлган», — дейди Бобров.

    Олимнинг қўшимча қилишича, унинг саркардалар ҳақидаги мазкур илмий иши ўзбек ва қозоқ тарихчилари учун қизиқ бўлиши мумкин. Маълум бўлишича, Темур билан сафдош бўлган саркардаларнинг уруғлари ҳозирги қадар Ўзбекистон ва Қозоғистон ҳудудида истиқомат қилади.

    Тактика бўйича даҳо

    Бобровнинг қайд этишича, нафақат Темурнинг саркардалари, балки унинг армияси қандай қуроллардан фойдалангани, ҳарбий ишни қандай ташкил этгани, тактика ва стратегиялари ҳам чуқур ўрганилмаган.

    «Биз чоп этилмаган материаллар — археологик топилмалар, бутунлигича сақланиб қолган қурол-аслаҳа ва совутлар, XIV аср охири — XV аср бошига тааллуқли тенги йўқ тарихий ёзма манбалар устида сўнгги йилларда фаол ишладик. Ушбу манбалар Темур қўллаган жанг олиб бориш тактикаларини энг майда деталларигача қайта тиклаш имконини беради. Амир Темур қўллаган тактика ва стратегиялар ҳарбий санъатда ҳақиқий олға силжиш бўлган, бу тактикалар кўп жиҳатдан ўз замонидан илгарилаб кетган эди», — дейди тарихчи.

    Амир Темур ишлаб чиққан энг самарали тактик усуллардан бири қоʻшин қанотларини душман ҳужумидан ҳимоя қилувчи суворий ҳарбий қисм — қумбул (қанбул)лардан фойдаланиш эди. Бу Чингизхон давридан бери душманни қанотдан айланиб ўтиб, маҳв этиб келаётган отлиқ кўчманчиларга қарши самарали курашиш имконини берган.

    Олтин Ўрда кўчманчилари Амир Темур билан жангларда унинг қумбулларини зарарсизлантира олмаган. Оқибатда, Амир Темур Олтин Ўрдага ҳал қилувчи зарбани бериб, шу билан Руснинг мўғул-татар тутқунидан қутулишига билвосита таъсир қилган.

    Бобровнинг сўзларига кўра, новосибирсклик тарихчилар олти йилдан бери Амир Темур армиясини ўрганмоқда ва тўрт йилдан сўнг миқёси катта бўлган монографияни чоп этишни мақсад қилган. Бу, таъкидлашларича, Амир Темур томонидан асос солинган салтанатнинг армияси ва ҳарбий фаолиятини қамраб олган жаҳон тарихидаги илк илмий тадқиқот бўлади.

    Амир Темур томонидан Ўрта асрларда ташкил этилган Темурийлар салтанати майдони Қора денгиздан Ҳиндистонгача, Волга дарёси бўйларидан Форс кўрфазигача чўзилган эди. XVI аср бошига қадар яшаган салтанат пойтахти Самарқанд шаҳри эди.

    25.02.2016, 11:41   Изоҳ (0)   16299
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    Божхона қўмитасида янги таҳрирдаги Божхона кодексига бағишланган семинар-тренинг ташкил этилди

    25.02.2016, 11:04

    Президент Меҳнат вазирлиги тузилмасини тасдиқлади

    25.02.2016, 10:55

    Ўзбекистоннинг Россиядаги янги элчиси тайинланди

    25.02.2016, 09:47

    Малайзия самолётини уриб туширишда айбланган Путин, Тошкентда янгиланган 121 йиллик рекорд, 69-ўриндаги Ўзбекистон ва куннинг бошқа муҳим янгиликлари

    24.02.2016, 19:41

    Термизда ҳаво ҳароратининг илиқлиги бўйича 53 йил аввалги рекорд янгиланди

    24.02.2016, 19:27

    Тошкентда 25 февраль куни ҳаво ҳарорати +24 даражагача илиқ бўлади

    24.02.2016, 16:31
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    “Ўзбекинвест” суғурта компанияси 2025 йилнинг I ярим йиллиги якунларини эълон қилди


    Мирзо Улуғбек туманида жойлашган йирик кўчмас мулк аукционга қўйилди


    “Тадбиркорликни ривожлантириш компанияси” ISO 9001 ва ISO 37001 халқаро сертификатларини қўлга киритди 


    Yandex Music’да жазирама кайфият учун махсус “Чилла” бўлими пайдо бўлди


    Бизнес ва тадбиркорлик олий мактаби магистратура дастурларига қабул жараёнлари давом этаётганини маълум қилади


    President Tech Award танловида иштирок этиш учун аризалар қабули узайтирилди 


    Катта ўзгаришлар кичик қадамлар билан бошланади


    Visa Kapitalbank билан Хитойга: WeChat Pay ва Alipay орқали нақд пулсиз тўловлар – эркин, осон ва хавфсиз


    Микрокредитбанкда омонат карта жорий қилинди


    Kia Sonet ва ADM Global: Ўзбекистон автомобиль кластерини маҳаллийлаштирилишига   қарийб 260 млн АҚШ доллари миқдорида сармоя


    Mobiuz — 8 миллиондан ортиқ абонентлар танлови 


    GETWORK — Европада ишлаш орзусини амалга оширадиган ишончли агентлик



    Навоий инновациялар университети 2 миллиард сўмлик грант дастурини эълон қилди 


    Қулай шартлар билан янги ипотека маҳсулоти ва хонадон ютиб олиш имконияти

     

    Тавсия этамиз

    Нилдан Фрот дарёсигача: махфийликдан тобора реалликка айланиб бораётган “Катта Исроил” концепцияси

    22 июл, 12:22

    КГБ сохталаштирган жиноят – СССР парчаланиши арафасида ўлим жазоси берилган қария ким эди?

    21 июл, 21:06

    Титанлар тўқнашуви: ғарб бургути кучлими ёхуд шарқ аждари?

    21 июл, 19:50

    Фавворада чўмилаётган, музқаймоққа навбатда турган одамлар, майсада ухлаётган ит-мушуклар — Тошкентда чилла

    21 июл, 14:05
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Илон Маск робот официантлар ва ўз кинотеатрига эга футуристик ресторанни ишга туширди (фото, видео)

    Дунё | 22 июл, 19:11

    Жазоир президенти мамлакат экспортига қўлланган АҚШ божларини қўллаб-қувватлади

    Дунё | 22 июл, 19:00

    “Барселона”нинг Гампер кубогидаги рақиби маълум бўлди

    Спорт | 22 июл, 18:58

    ИИББ тунги клубда мижоз менежерга “хлопушка” отгани юзасидан муносабат билдирди

    Ўзбекистон | 22 июл, 18:55

    “Калмар ўйини”дан қолишмайди: сюжети шафқатсиз ўйинлар ва хавфли синовлардан иборат корейс сериаллари

    Кино | 22 июл, 18:50

    Милан мери Олимпиада объектлари қурилишида коррупцияга алоқадорликда гумонланмоқда

    Дунё | 22 июл, 18:45

    Аёллар учун офисда ишламай ҳам кўпроқ пул топиш мумкин бўлган 7 касб

    Лайфстайл | 22 июл, 18:40
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.