Tarix davomida ayollar nafaqat oilada, balki siyosat, ilm-fan va san’atda ham buyuk o‘zgarishlar yasab kelgan. Ularning kuchi, jasorati va qat’iyati butun dunyoni ilhomlantirgan. Katta ekran esa bu ayollarning hayotini tomoshabinga yanada yaqinlashtirib, ularning qahramonliklarini yodda saqlashga yordam beradi. Shu bois dunyoni o‘zgartirgan buyuk ayollar haqidagi filmlar har doim alohida ahamiyat kasb etadi.
“Kleopatra”
1963-yilgi film Misr hukmdori Kleopatraning Rim imperiyasi hukmronligiga qarshi kurashi haqida hikoya qiladi. Elizabet Teylor ijrosidagi bosh qahramon Sezarni o‘ziga mahliyo qilib, uni fir’avn akasiga qarshi chiqishga undaydi. Biroq eri vafotidan so‘ng, u ham Oktavian Avgust va Mark Antoniy o‘rtasidagi harbiy-siyosiy to‘qnashuvlarga aralashib qoladi. Aslida eng shiddatli janglar kadrda emas, balki sahna ortida kechgan.
Jozef Mankevichning “Kleopatra” asari ilgari kinoindustriyada hukmronlik qilgan butun bir janr inqirozini belgiladi. Mazkur film Gollivud oltin davrining so‘nggi filmlaridan biriga aylandi. Kutilmagan xarajatlar tufayli film byudjeti o‘sha davr uchun misli ko‘rilmagan 40 million dollarga yetdi. Afsuski, film prokatda muvaffaqiyatsizlikka uchradi va rejissyor hamda aktyorlarning karyerasini barbod qilishiga sal qoldi. Aksincha, aynan Kleopatra roli Elizabet Teylorni o‘z davrining eng mashhur kino yulduziga aylantirdi. Biroq suratga olish jarayonida pnevmoniyaga chalingan aktrisa bu loyihani hech qachon yaxshi so‘z bilan eslamagan.
“Janna d’Ark”
Janna d’Ark Angliya va Fransiya o‘rtasidagi Yuz yillik urushning eng muhim shaxslaridan biri hisoblanadi. U bolaligidanoq o‘zining taqdiri — vatanni bosqinchilardan ozod etuvchi xaloskor bo‘lishiga ishonardi. 17 yoshida qiz taxt vorisi Karl VII dan tegishli ruxsatnoma olib, fransuz qo‘shiniga boshchilik qiladi. Bu o‘sha davr uchun misli ko‘rilmagan hodisa edi. Keyin Janna Orlean qal’asidagi mashhur qamalga barham berishga va strategik jihatdan muhim yo‘nalishlarda bir qator g‘alabalarga erishadi. Biroq1431-yildayoq uni inglizlarning ittifoqchilari qo‘lga olib, jodugarlikda ayblab, gulxanda yoqib yuborishadi.
Fransiyaning milliy qahramoni haqidagi biografik filmlar juda ko‘p, ularning eng mashhuri Lyuk Besson tomonidan suratga olingan. Film chiqqan paytda “Beshinchi element” muvaffaqiyati tufayli rejissyorning ham, bosh rolni ijro etgan rafiqasi Mila Yovovichning ham kareyralari cho‘qqida edi. Ammo film kinoteatrlarda kutilgan darajada muvaffaqiyat qozona olmadi. Yovovich hatto “Eng yomon aktrisa” nominatsiyasida “Oltin malina” mukofotiga nomzod bo‘ladi. Shunday bo‘lsa-da, bularning barchasi 1999-yilgi filmning kultga aylanishiga to‘sqinlik qilmadi. Qizig‘i shundaki, kartina ko‘plab tarixchilarga ma’qul keldi, bu esa katta yutuq hisoblanadi.
“Xavfli element”
Mari Sklodovskaya-Kyuri — tarixda bir vaqtning o‘zida ikkita Nobel mukofotini qo‘lga kiritgan yagona ayoldir. Birinchi mukofotni u 1903-yilda Anri Bekkerel va eri Pyer Kyuri bilan hamkorlikda radiatsiyani kashf etgani uchun olgan. Ikkinchi marta esa mukofot shaxsan unga 1911-yilda ikkita kimyoviy element — radiy va poloniyni aniqlagan tadqiqotlari uchun berilgan. Birinchi jahon urushi davrida Mari Qizil Xoch radiologiya xizmatiga rahbarlik qiladi va ko‘chma rentgen apparatlarini ishlab chiqishga bor kuchini sarflaydi.
Biroq uning kashfiyotlari nafaqat insoniyatni oldinga siljitdi, balki uni yangi xavf-xatarlarga ham ro‘baro‘ qildi. Shunday qilib “Xavfli element” filmida Kyuri (Rozmund Payk) hayotidan olingan sahnalar Xirosima va Nagasaki bombardimonlari, Chernobil AES halokati va radiatsiya kashfiyotining boshqa oqibatlari bilan almashtirib ko‘rsatiladi. Aslida Marjan Satrapining bu filmi Loren Rednissning xuddi shu nomdagi komiksining ekranlashtirishi bo‘lib, shu sababli syujetda badiiy to‘qimalar yetarlicha.
“Buyuk ayol”
Vogue muxbiri Li Miller umri davomida modellik ham qiladi, urushda ham bo‘ladi, hatto Pikasso bilan do‘stlashishga ham ulguradi. Bundan tashqari, u Sovet Ittifoqi bilan aloqada shubha qilinib, Britaniya razvedkasining alohida nazoratiga tushib qolishga ham ulguradi.
Rejissyor Ellen Kuras faqat Millerning kasbiy jasoratiga, ya’ni natsistlarning vahshiyliklarini tasvirlash uchun Ikkinchi jahon urushi maydonlariga borgan paytlariga e’tibor qaratishga qaror qildi. Hamkasbi, Life jurnalisti Devi Sherman bilan birga u butun Yevropani — Normandiyadan Myunxengacha kezib chiqadi. Biroq Britaniya hukumati uning suratlarini nashr etishni rad etadi. Ekranda Lini gavdalantirgan Keyt Uinslet ushbu ijrosi uchun dramadagi eng yaxshi aktrisa sifatida “Oltin globus” mukofotiga nomzod bo‘ldi. Film ustidagi ishlar yozuvchi Entoni Penrouz — muxbir ayolning o‘g‘li va maslahatchi sifatida qatnashgan shaxs nazorati ostida olib borilgan.
“Temir xonim”
Margaret Tetcher ayrimlar uchun Buyuk Britaniya iqtisodiyotini ishsizlik va inflyatsiya botqog‘idan chiqarishga erishgan kuchli siyosiy lider bo‘lsa, boshqalar uchun yirik biznesga bo‘ysunib, urushdan keyingi davrdagi ko‘plab progressiv islohotlarni bekor qilgan mustabid ayoldir.
Shunday ziddiyatli shaxs haqida biografik film yaratish uchun jasorat talab etiladi. Margaret Tetcherning hayot yo‘lini ekranga ko‘chirish uchun bir yil oldin Meril Strip bosh rolda o‘ynagan “Mamma MIA!” myuziklini sahnalashtirgan Fillida Lloyd dadillik ko‘rsatadi. Aynan Stripga Britaniya bosh vaziri rolini o‘ynash taklif qilinadi. Tanqidchilar film haqida turli fikrlarga kelishadi. “Temir xonim”ni haqiqatan ham eskirgan syujet tufayli ajoyib biografik asar deb atash qiyin. Shunday bo‘lsa-da, barcha tanqidchilar istisnosiz Stripning aktyorlik mahoratini maqtashadi. Margaret Tetcher roli uchun u o‘z faoliyatidagi uchinchi “Oskar” mukofotiga sazovor bo‘ladi. Aytishlaricha, film Tetcherning o‘ziga mutlaqo yoqmagan ekan.
Izoh (0)