Mars va Yupiter orasidagi asteroidlar mintaqasidagi eng yirik jism bo‘lgan Serera mitti sayyorasi bir paytlar hayot uchun barcha asosiy “tarkibiy qismlar”ga ega bo‘lgan bo‘lishi mumkin. Xalqaro olimlar guruhi milliardlab yillar oldin bu obyekt sirtida mikroorganizmlarni qo‘llab-quvvatlashga qodir bo‘lgan uzoq muddatli kimyoviy energiya manbai mavjud bo‘lganini aniqladi. Tadqiqot natijalari Science Advances jurnalida e’lon qilindi.
“Yerda yer qa’ridagi issiq suv okean bilan aralashganda, mikroblar uchun haqiqiy ziyofatga aylanadi. Shuning uchun Sererada ham shunday holat bo‘lgan-bo‘lmaganini tushunish muhim”, dedi tadqiqotning yetakchi muallifi, Arizona universiteti xodimi Sem Kurvill.
Ilgari 2018-yilda yakunlangan Dawn missiyasi Sererada tuz, organik molekulalar va yerosti sho‘r okeani izlarini topgan edi. Endi bu manzaraga uchinchi element - yadrodagi qizigan tog‘ jinslaridan chiqadigan suv va gazlarning o‘zaro ta’siri natijasida hosil bo‘ladigan kimyoviy energiya qo‘shildi.
Olimlar Sereraning harorat va kimyoviy evolyutsiyasini modellashtirdi va 2,5-4 milliard yil oldin uning qa’ri radioaktiv elementlarning parchalanishidan issiqlik ajratganini ko‘rsatdi. Bu suvni isitib, uni metan va karbonat angidrid bilan to‘yintirgan - mikrob metabolizmi uchun potensial “yoqilg‘i”.
“Bugungi kunda Serera allaqachon ichki issiqlik manbalarini yo‘qotgan, uning suvi deyarli butunlay muzlagan va suyuqlik qoldiqlari konsentrlangan sho‘r suvga aylangan. Ammo o‘tmishda mitti sayyora nazariy jihatdan hayot paydo bo‘lishi mumkin bo‘lgan “yashash oynasi”ni boshdan kechirgan”, deydi tadqiqotchilar.
Tadqiqot mualliflarining ta’kidlashicha, natijalar nafaqat Serera uchun muhim. Shunga o‘xshash ssenariylar Quyosh tizimidagi boshqa shunga o‘xshash o‘lchamdagi muz jismlarida ham sodir bo‘lishi mumkin edi. Bu joylarda Yevropa yoki Enseladadagi kabi issiqlik hosil qiluvchi ulkan sayyoralarning tortishish kuchi yo‘q.
Bundan avval Shvetsiyaning Chalmers texnologiya universiteti olimlari qizil o‘ta gigant DFK 52 atrofida galaktikamizda ma’lum bo‘lgan eng yirik gaz va chang pufagini aniqlagani xabar qilingandi. Otilib chiqqan moddaning massasi Quyosh massasiga teng bo‘lib, pufakning o‘zi 1,4 yorug‘lik yili masofasiga cho‘zilgan.
Izoh (0)