Kunduzgi qisqa davom etadigan uyqudan so‘ng ba’zi odamlarda noxush alomatlar: bosh og‘rig‘i, ko‘ngil aynishi yoki bosh aylanishi kuzatilishi mumkin. Bunday paytda inson bu holatni gripp, ovqatdan zaharlanish yoki boshqa sabablar bilan bog‘laydi. Ko‘pincha odam uxlab qolganini o‘zi sezmaydi ham, biroq natijada o‘zini yomon his qiladi. Nima uchun mizg‘ib olish ko‘pchilik uchun tetiklik bag‘ishlasa-da, ayrimlar uchun kutilmagan noqulayliklarga sabab bo‘ladi? Quyida ana shu haqda so‘z boradi.

“Qisqa uyqudan keyin yuzaga keladigan bosh aylanishi, boshda og‘irlik, ko‘ngil aynishi kabi holatlar keng tarqalgan bo‘lib, buning asosiy sababi uyqu inersiyasi deyiladi. Bu inson to‘liq uyqu siklini yakunlamay uyg‘onganida yuzaga keladigan holat”, deydi Shifokor Vaiz Vasey.
Uyqu sikllari taxminan 90 daqiqa davom etadi va odatda odamlar kechasi 3-4 sikldan o‘tadi. Ammo kam uxlagan odamlar bu siklni tugatmay uyg‘onganlari uchun bosh aylanishi, chalg‘ish va noqulayliklarni boshdan kechirishi mumkin.
Ko‘pchilik uchun bu holat yengil bo‘lib, 20 daqiqa ichida o‘tib ketadi, ammo ba’zilar uchun u bir necha soat davom etadigan, hatto qayt qilish yoki vahima kabi alomatlar bilan birga bo‘lishi mumkin.
Tananing kunlik tabiiy uyqu ritmi ham qisqa uyqudan keyin o‘zini yomon his qilishga sabab bo‘ladi. Chunki odamning organizmi kunduzgi paytda uxlashga tayyor emas.

“Oshqozon kislotasining qizilo‘ngachga qaytishi — dam olishdan keyin ko‘ngil aynishi, bosh aylanishi va ko‘krak og‘rig‘ining keng tarqalgan sababi hisoblanadi. Bu holatda oshqozon kislotasi qizilo‘ngachga chiqib ketadi, va ovqatdan keyin yotish uning kuchayishiga olib keladi”, deydi gastroenterolog doktor Bharat Pothuri.
Deyarli har kimda vaqti-vaqti bilan oshqozon kislota qaytishi (acid reflux) yuz beradi, ayniqsa yog‘li yoki kislotalik taomlarni iste’mol qilgandan keyin. Ammo ba’zilarda bu holat ancha og‘ir kechadi. AQSH aholining taxminan 20 foizi tez-tez reluks kasalligi bilan azoblanadi va yotgandan keyin ko‘ngil aynishi ko‘proq uchraydi.
Oshqozon muammolari kechasi uxlash paytida ham yuzaga kelishi mumkin, lekin ayniqsa kun davomida qisqa dam oluvchilar orasida keng tarqalgan, chunki ular ko‘pincha tushlik yoki yengil ovqatdan so‘ng darhol yotib qolishadi.
“Ovqatlanish ham bu muammo paydo bo‘lishida katta rol o‘ynaydi. Yog‘li, qovurilgan, kremli, sut mahsulotlari yoki tolaga boy taomlar oshqozonda uzoq qoladi va simptomlarni kuchaytiradi”, deydi gastroenterolog doktor Rucha Mehta Shah.
Boshqa sabablar: Vaseyning aytishicha, tananing suvsizlanishi va qondagi shakar darajasining pastligi odam uyg‘onganda o‘zini yomon his qilishiga sabab bo‘lishi mumkin. Uyqu apnesi bu nafas olishning to‘xtab-qaytalanishi bilan kechadigan holat bo‘lib, bosh og‘rig‘i, tomoq og‘rig‘i va hatto bezovtalik kabi alomatlarga olib kelishi mumkin.

“Nafas olishdagi buzilishlar kislorod darajasining pasayishiga olib keladi, bu esa bosh og‘rig‘i, bosh aylanishi va ko‘ngil aynishi kabi simptomlarni keltirib chiqaradi”, deb tushuntiradi u.
Kun davomida biroz mizg‘ib olish muhimmi?
“Biz har doim qisqa vaqt uxlab olishni tavsiya qilamiz — 20 daqiqa yoki undan kam. Agar uyqu 20 daqiqadan oshsa, ko‘proq uxlab qolishga o‘tish mumkin. Uzoq vaqt uxlash paytida odam uyg‘onsa, noqulay alomatlar paydo bo‘lishi ehtimoli ko‘proq”, deydi Vasey
Agar oshqozon-ichak muammolari bo‘lsa, 20 daqiqadan kamroq vaqtga mizg‘ib olish kerak kerak. Ovqat hazm qilish tizimi 20 daqiqadan keyin sekinlashadi, bu esa ovqatning oshqozonda ko‘proq vaqt qolishiga olib keladi.

Mizg‘ib olgandan keyin paydo bo‘ladigan ko‘ngil aynishini qanday oldini olish va davolash mumkin?
“Uyqu oldidan tinchlanish, kitob o‘qish yoki meditatsiya qilish orqali uyqu rejimini boshlang va haqiqiy uxlash vaqtidan 1–2 soat oldin gadjetlardan foydalanishni kamaytiring”, tavsiya qildi Shifokor Vasey.
Agar uxlab olish kerak bo‘lsa, uni kunning erta paytlarida qilish ma’qul. Shunda kechasi yaxshi uxlashga xalaqit bo‘lmaydi. Agar kechqurun uxlab qolinsa, uyquga bo‘lgan ehtiyoj kamayadi, chunki tana uzoq vaqt uyg‘oq bo‘lsa, uxlash istagi kamayadi.
Agar oshqozon-ichak muammolari gumon qilinsa, ovqat hazm bo‘lishini kutib, keyin yotgan ma’qul — ideal holatda 3–4 soat. Agar bu amalga oshmasa, uxlashdan oldin achchiq, kislotalik va yog‘li ovqatlardan saqlaning. Yotganingizda yostiqlar yoki sozlanadigan matras yordamida bosh va ko‘kragingizni ko‘tarib yoting.
Dorixonada sotiladigan antasidlar simptomlarni yengillashtirishi mumkin. Ammo noqulaylik davom etsa, shifokorga murojaat qilish zarur. Shifokor qizilo‘ngachdagi infeksiya, yaralar yoki yallig‘lanish kabi muammolarni ham tekshirishni maslahat beradi.
Izoh (0)