Tennis tarixida tomoshabinlarning sportga hamda unga bo‘lgan qarashlarni o‘zgartirishga majbur qilgan ko‘plab voqealar, shaxslar bo‘lgan. Amerikaning Tennis nashri o‘tgan ellik yilni sarhisob qilib, eng yorqin va muhim voqealarni esladi.
Tennis sharhlovchisi Stiv Tignor tibbiy muolaja sifatida boshlangan, ammo millionlab odamlarning hayotini o‘zgartirib yuborgan sport haqida hikoya qiladi.
XX asrning 70-yillaridagi tennisning rivoji odamlar hayotiga katta ta’sir o‘tkazmay qo‘ymadi.
1873-yilda paydo bo‘lganidan beri tennis ikkita formatdan iborat bo‘lgan: yakkalik va juftlik. 1976-yilda Kaliforniyaning Dauni shahridagi reabilitatsiya markazida yangi format tug‘ildi: nogironlar uchun aravachada o‘ynaladigan tennis.
Bugungi kunda ushbu sport turi bilan 100 dan ortiq mamlakat aholisi shug‘ullanmoqda va professional sportchilar 200 dan ortiq turnirlarda qatnashib, munosib sovrinlarni yutib kelmoqda. Vaholanki, 50 yil oldin ko‘pchilik bunday sport turi paydo bo‘lishini shunchaki orzu qilgan.
Bu orzu birinchi marta 1976-yilda, baxtsiz hodisa tufayli falaj bo‘lib qolgan sobiq professional chang‘ichi Bred Parks Los-Amigos tiklanish markazida o‘zining yangi reabilitatsiya terapevti Jeff Minnbreker bilan uchrashganida amalga osha boshladi. Parks ilgari nogironlar aravachasida basketbol o‘ynagan, ammo keyinchalik otasiga qarshi tennis bahsida qatnashib ko‘rgan. Va avtohalokatda yurish qobiliyatini yo‘qotgan Jeff, sport uchun maxsus stulning yengilroq modelini ishlab chiqdi.
“Bu tasodifiy uchrashuv Jon Lennonning yosh Pol Makkartni yoki Stiv Jobs bilan garajda uchrashishga qaror qilgani kabi edi. Bu tennisni abadiy o‘zgartiradigan alkimyoviy jarayonni boshladi”, deb eslaydi jurnalist Endryu Fridman Tennis nashriga bergan intervyusida.
Minnbreker va Parks tezda oddiy tennischilardan kattaroq shaxsga aylandi. Ular Jeffning ixtirosini ommalashtirish va sotishni boshlagan qo‘shma biznesga asos soldi. Yengil nogironlar aravachasi va yangi sport turining rivojlanishi haqidagi xabarlar yaqin atrofdagi jamoat markazlari orqali tarqala boshladi, shundan so‘ng Bred nogironlar aravachasida tennis bo‘yicha Milliy jamg‘arma va nogironlar aravachasi o‘yinchilari uyushmasiga asos soldi.
-QiTg63rw.jpeg)
Turli joylardan kelgan ikki boshqa o‘yinchilar saksoninchi yillarda ushbu sportni yanada rivojlantirdi.
Rendi Snou o‘zining tug‘ilgan joyi — Texasdek yuragi borligi aytilgan inson edi. U butun hayoti davomida Qo‘shma shtatlarda yangi sport turini ommalashtirishga yordam berdi va o‘n marta US Open chempionligini qo‘lga kiritdi. Parks bilan bir qatorda Snou ham Xalqaro tennis shon-shuhrat zaliga kiritilgan nogironlar aravachasida tennis o‘ynagan sportchilardan biridir.
Jan-Pyer Limborg o‘z vatanida, keyin esa butun dunyoda o‘yinni rivojlantirishdek qiyin vazifani o‘z zimmasiga olgan fransuzlardan biri edi. Uning Yannik Noani nogironlar aravachasidagi o‘yinchilardan biriga qarshi ko‘rgazmali o‘yinga olib kelish qarori ushbu sport turining rivojlanishiga katta hissa qo‘shdi. Aynan Jan-Pyer Fridmanga bergan intervyusida nogironlar aravachasidagi tennis barcha nogironlar uchun ochiq bo‘lishi kerakligini ta’kidladi.
“1981-yilda Qo‘shma shtatlarga kelganimda, — dedi Limborg, — hayratga solgan narsa, meni oddiygina nogironlar aravasida o‘tirganimni ko‘rganlarning munosabati bo‘ldi. Hamma menga tabassum qildi. Fransiyada davolanish davrida juda ko‘p boshqa dardlardan ham azob chekasiz. U yerda nogironlarga nisbatan achinish hissi bilan qarashadi. Bu yerda esa siz taqdir taqozosi bilan shu ahvolga kelib ammo qo‘rqmasdan harakatlanayotganingiz qahramonlarcha e’tirof etiladi”.
1982-yilda Fransiya Yevropada nogironlar aravachasida tennis dasturini joriy qilgan birinchi davlat bo‘ldi. O‘shandan beri ushbu sportni elit darajasida targ‘ib qilish uchun ko‘p harakatlar qilindi.
Bu sport tezda butun dunyo bo‘ylab ommalashib ketdi va Paralimpiya o‘yinlariga “Seul —1988” Yozgi Paralimpiya o‘yinlariga ko‘rgazmali tadbir sifatida kiritildi. 1992-yilda Barselonada bo‘lib o‘tgan Yozgi Paralimpiya o‘yinlarida nogironlar aravachasida tennis to‘laqonli musobaqa maqomini oldi. 2000-yilda Sidneyda bo‘lib o‘tgan Yozgi Paralimpiya o‘yinlari ushbu sport turiga jamoatchilik eʼtirofini oshirdi va bu har yili tennis bo‘yicha “Katta dubulg‘a” turniriga kiritilishiga olib keldi.
Ester Vergeer Paralimpiya oltin medalini qo‘lga kiritish bo‘yicha rekordchi hisoblanadi. U 2000, 2004, 2008 va 2012-yillardagi o‘yinlarda oltin medalni qo‘lga kiritgan.
Parij Paralimpiya o‘yinlarida Yaponiya vakillari aravachada tennis bo‘yicha musobaqalarda sovrinli o‘rinlarni egalladi. Ushbu sport turida doim faol qatnashadigan niderlandiyaliklar bu safar ikkinchi o‘rin bilan cheklandi.
Aravachadagi tennis sport turi ham xuddi katta tennisdek bir xil kattalikdagi tennis kortlarida o‘tkaziladi. Ushbu sport turining tennisdan ikkita katta farqi bor:
- sportchilar aravada o‘tirgan holda tennis o‘ynashadi;
- to‘p tennisdan farqli ravishda ikki marta sakrasa ham zarba berish mumkin bo‘ladi.
Ushbu sport turida qo‘shni Qozog‘iston anchagina rivojlanishga erishdi. Ammo O‘zbekistonda aravachadagi tennis sport turi yetarli darajada ommalashganicha yo‘q.
Izoh (0)