O‘zbekiston Markaziy banki 18-sentabrdan boshlab tijorat banklari uchun valyuta operatsiyalariga qo‘yiladigan talablarni kuchaytirmoqda. Bu haqdagi qaror Markaziy bank tomonidan bugun, 15-sentabr kuni qabul qilingan. “Gazeta.uz” sayti bank sohasidagi bir nechta mustaqil manbalariga tayanib yozishicha, endilikda xo‘jalik yurituvchi subyektlarning chet el valyutasini sotib olish va valyuta operatsiyalari bilan bog‘liq amaliyotlari faqat asosiy hisobvaraq ochilgan banklar orqali o‘tkazilishi kerak.
“Bundan tashqari, xo‘jalik yurituvchi subyektlarga xorijiy valyutani sotish operatsiyalarini har bir bankda tashkil etilgan tarkibiy bo‘linmalar (rais o‘rinbosari rahbarligida ekspertlik guruhlari) xulosalari asosida amalga oshirilishi ustidan qat’iy nazorat o‘rnatiladi.
Shuningdek, mijozlarning asosiy hisobvaraqlaridan valyuta konvertatsiyasini qilish maqsadida milliy valyutadagi mablag‘larni boshqa banklardagi ikkilamchi hisobvaraqlariga o‘tkazish ham taqiqlanadi.
Shuningdek, xo‘jalik yurituvchi subyektlar — mijozlarning boshqa banklarda ochilgan va boshqa bank mijozlariga banklarda ochilgan ikkilamchi maxsus valyuta hisobvaraqlari yopiladi. Boshqacha qilib aytganda, mijozlar boshqa banklardagi maxsus hisobvaraqlarini yopishi, faqat bitta hisob raqamiga ega bo‘lishi, ya’ni konvertatsiyani faqat bitta bank orqali amalga oshirishi kerak.
Konvertatsiya qilish uchun sotib olingan valyutaning mamlakat ichida buxgalteriya hisobi va harakatini yuritish uchun maxsus valyuta hisobvaraqlaridan foydalaniladi. Maxsus hisobvaraqdan konvertatsiya qilingan valyuta shartnoma bo‘yicha import uchun to‘lanishi yoki konvertatsiya qilishdan ko‘zlangan boshqa maqsadlarda ishlatilishi mumkin. Eksport yoki boshqa daromadlar bo‘yicha (nizom, qarz) erkin valyuta joriy valyuta hisobvaraqlariga tushadi.
Bundan tashqari, qanoatlantirilgan buyurtmalar bo‘yicha operatsiyalarni valyuta sotib olingan kundan e’tiboran yetti ish kunida yakunlashga ruxsat beriladi. Hozirda bu jarayon taxminan bir kun davom etadi.
Manbalarning tushuntirishicha, gap mijozning sotib olingan chet el valyutasidan mablag‘lar maxsus valyuta hisobvarag‘iga tushgan paytdan boshlab yetti kun ichida foydalanish majburiyati haqida ketayotgan bo‘lishi mumkin (bunday bandlar allaqachon ba’zi banklarning shartnomalarida mavjud).
Barcha tijorat banklari rahbarlari mazkur talablarga rioya etilmagan taqdirda bankka nisbatan valyuta operatsiyalarini amalga oshirishga doir cheklovlar o‘rnatilishi hamda respublika valyuta birjasi savdolarida ishtirok etishini cheklash va boshqa tegishli choralar ko‘rilishi to‘g‘risida ogohlantiriladi” deyiladi “Gazeta.uz” xabarida.
Jamoatchilik ushbu yangilikni qanday qabul qildi?
Jamoatchilik vakillari, iqtisodchilar hamda blogerlar bu xabarni xavotir bilan qabul qilishdi.
Jumladan, iqtisodchi Otabek Bakirovning yozishicha, miqdoriy cheklovlar doim texnik cheklovlardan boshlanadi.
“Bugun banklarga yuborilgan va 18-sentabrdan ijroga olinadigan topshiriq qanday “ezgu maqsadlar” bilan asoslantirilmasin, iqtisodiyotga, biznesga va ishonchga yetkazadigan ziyoni bilan emas, cheklovlarning boshi sifatida esda qoladi. Oladigan ziyon va to‘laydigan tovonlarimizni hozir sanashga va hisoblashga hojat yo‘q. Bu kun hali yana juda ko‘p eslanadi”, deb yozdi u.
“Effekt Makarenko” kanali muallifi Nikita Makarenko esa bu xabarga “1997-yilga qaytishmi?” deb munosabat bildirgan. Uning ta’kidlashicha, 2016-yilda amalga oshirilgan iqtisodiy islohotlar ko‘p jihatdan hozir biz bilgan O‘zbekiston yuzaga kelishiga hissa qo‘shgan.
Iqtisodchi Yuliy Yusupovning munosabati esa quyidagicha bo‘ldi:
“Kecha mendan konvertatsiya holati orqaga qaytishi mumkinmi, deb so‘rashdi. Men, albatta, hamma narsa mumkin, dedim. Lekin men konvertatsiyani cheklashga qaytishni tasavvur qila olmayman.
Endi, afsuski, qila olaman. Nega boshqa bank orqali konvertatsiya qilish mumkinmas? Bu nima ahvol?
“Valyuta banklarning tarkibiy bo‘linmalari – banklar rais o‘rinbosarlari boshchiligidagi ekspert guruhlari xulosalari asosida sotiladi” degani nimasi? Ular nimaga asoslanib qaror chiqaradilar? Qandaydir aqlbovar qilmaydigan bema’nilik”.
Markaziy bank hozircha bu xabarlarga izoh bergani yo‘q.
Izoh (0)