“Foksford” onlayn maktabi o‘qituvchisi Boris Trushin va psixologiya fanlari doktori Viktoriya Shimanskaya ta’limni maktab o‘quvchisining qo‘liga qanday topshirishni, yomon baho uchun urishmaslikni va mustaqillikka o‘rgatish kerakligi haqida ma’lumot beradi.
Uy vazifasi nima uchun kerakligini tushuntiring
Aksariyat bolalar vazifalarni bajarishni yoqtirmaydi. Ota-ona uy vazifasining ma’nosini tushuntirishi mumkin, lekin asosiysi o‘qituvchi sifatida emas, balki maslahatchi va do‘st sifatida harakat qilishdir.
“Maktab o‘quvchilari, ota-onalar va hatto o‘qituvchilar ko‘pincha uy vazifasi va test nima ekanini tushunishmaydi. O‘qituvchi uchun bu, birinchi navbatda, keyingi mavzuga o‘tish mumkinmi yoki yo‘qmi, shuning belgisidir. Uy vazifasining mohiyati bolaning mavzuni qanchalik yaxshi tushunganligini tekshirishdir. Agar o‘quvchi uy vazifasini yolg‘iz o‘zi emas, balki ota-onasi, akasi yoki boshqa birov bilan birgalikda bajarsa, o‘qituvchi amalda aldanib qoladi, bu ko‘pincha bolaning o‘ziga zarar yetkazadi. Darhaqiqat, bunday vaziyatda u o‘ylay boshlaydi: “Uy vazifamni beshga bajardi, lekin aslida u hali ham hech narsani bilmaydi”, — deydi fizika-matematika fanlari nomzodi, matematika bo‘yicha Butunrossiya olimpiadasining hakamlar hay’ati a’zosi Boris Trushin.
Tinch uy sharoitida topshiriqlarni bajarish mavzuni yaxshiroq o‘rganishga va tushunarsiz bo‘lib qolgan narsalarni aniqlashga yordam beradi. Materialni tushunish va qayta-qayta takrorlash uni yaxshiroq eslab qolish imkonini beradi. Shuningdek, uy vazifasini bajarish ko‘nikmalarni rivojlantiradi.
Farzandingizni topshiriqlarni bajarishga undang va unga yangi narsalarni o‘rganish qiziqarli ekanligini ko‘rsating: fizika bo‘yicha tajribalar o‘tkazishingiz, tarix muzeyiga tashrif buyurishingiz yoki chegirmani hisoblashda matematika bilimi do‘konda qanchalik foydali bo‘lishini ko‘rsatishingiz mumkin.
O‘rganish uchun sharoit yarating
Ota-onalar uy vazifasini qulay qilishlari mumkin. Psixologiya fanlari doktori Viktoriya Shimanskaya Avraam Maslouning ehtiyojlar piramidasiga e’tibor berishni tavsiya qiladi: undan bola rivojlanishi bilan qanday to‘g‘ri shug‘ullanish kerakligini tushunishda foydalanish mumkin. Uning o‘rganishga qiziqishini uyg‘otish uchun, birinchi navbatda, asosiy ehtiyojlarni qondirishingiz kerak: uyqu, jismoniy mashqlar, ovqatlanish.
Bola 9-10 soat uxlashi kerak, buning uchun uxlash va uyg‘onish uchun bir xil vaqt rejimini o‘rnating va hatto dam olish va bayram kunlarida ham uni nazorat qiling.
Ertalabni ozgina gimnastika bilan boshlagan ma’qul — bu energiya olish imkonini beradi. Ertalabki mashg‘ulotni qiziqarli o‘yinga aylantirishingiz mumkin — buning uchun spinnerdan foydalaning. Uning uchlaridan biriga yorqin o‘qni yopishtiring va uning atrofida maktab o‘quvchilari uchun yoga pozalari bilan rasmlarni joylashtiring. Spinnerni aylantiring va o‘q bilan ko‘rsatilgan mashqlarni bajaring. Jismoniy faollik kuch, chidamlilikni oshiradi va stressdan xalos bo‘lishga yordam beradi.
Qayerdan boshlashni ayting
Ba’zida uy vazifasini bajarishni istamaslik bolaning unga qanday yondashishni bilmasligi bilan bog‘liq. Bunday holda unga qo‘rquvni yengishiga yordam bering: qayerdan boshlash kerakligini, harakatlar ketma-ketligini qanday to‘g‘ri bajarish va mashqni bajarish kerakligini ayting.
Farzandingizning ratsioniga neyrotransmitterlar — serotonin va dofamin ishlab chiqarishni rag‘batlantiradigan ovqatlar qo‘shing. Ular kayfiyatni yaxshilaydi, stressni kamaytiradi va miya faoliyatini yanada samarali qiladi. Bularga quyidagilar kiradi: banan, brokkoli, avakado, salat bargi va apelsin, yong‘oq, qizil ikra va sabzavotlar.
Qo‘rquvni yengishga yordam bering
O‘qish va maktab bolada qo‘rquvni keltirib chiqaradi: topshiriqni bajara olmaslik, yomon baho olish, ota-ona tanbehi yoki jazolanishi qo‘rquvi ham. Avvalo bolaga uni yaxshi baholari uchun sevmasligingizni tushuntiring. Bolangizning o‘zini o‘zi qadrlashini qo‘llab-quvvatlang, barcha muvaffaqiyatlarni nishonlang va muvaffaqiyatsizlikka uchragan taqdirda yordam bering. Bajarilmagan topshiriq, tahdid yoki haqorat uchun jazo qo‘llash o‘ziga ishonchni yo‘qotadi.
Viktoriya Shimanskaya qo‘rquvni yengishga yordam beradigan amaliyotlardan biri — “Svetofor” mashqlari bilan o‘rtoqlashdi. Varaqni uch qismga bo‘ling: tepada “qizil”, o‘rtada — “sariq”, pastki qismida — “yashil” bo‘ladi. Farzandingiz bilan qo‘rquvni boshdan kechirgan vaziyatlarni eslang va unga ularni tasvirlab berishga va ularni zonalarga ajratishga yordam bering.
“Qizil” qo‘rquv eng foydali, bu o‘zimizni saqlab qolish instinktimiz. Unga minnatdorlik bildirish kerak, chunki u xavfdan, masalan, balandlikdan qo‘rqishdan himoya qiladi va ogohlantiradi. “Sariq” ham yordam beradi, ham to‘sqinlik qiladi, bu bizni to‘xtatib turishga va keyingi harakatlarni ko‘rib chiqishga undaydi, masalan, yangi narsadan qo‘rqish. Bunday qo‘rquvni ota-onalar bilan birgalikda engish mumkin. “Yashil” bu — bizning fantaziyalarimiz va fobiyalarimiz, biz ularni xavfsiz kutib olishimiz va g‘alaba qozonishimiz mumkin, masalan, qorong‘ilik qo‘rquvi yoki yomon baho qo‘rquvi kabi.
Birinchi o‘ringa nimani qo‘yishni o‘rgating
Ko‘pincha o‘qituvchilar bir vaqtning o‘zida bir nechta fanlardan ko‘plab topshiriqlarni beradi. Bunday vaziyatda bola nimani tushunishni va hamma narsani qanday qilishni bilmaydi, uning kayfiyati yomonlashadi, haddan tashqari charchaydi.
Birinchidan, bolangizga muhim narsalarni birinchi o‘ringa qo‘yishga va mas’uliyatli qarorlar qabul qilishga o‘rgating. Unga ishoning — u nimani kechiktirish mumkinligini, tanaffusda nima qilishni yoki darsda nimaga aniqlik kiritishni yaxshiroq biladi.
Ikkinchidan, agar uy vazifasini bajarish bolaning barcha bo‘sh vaqtini olsa, o‘qituvchilar bilan gaplashish yoki hatto maktabni o‘zgartirish kerak. Bola yetarlicha uxlashi va o‘yinga ham vaqt ajratishi kerak — hayot o‘qishdan iborat emas.
Uy vazifasi miqdori o‘qituvchilar o‘rtasida kelishilgan bo‘lishi kerak. Bu shunday bo‘lishi kerakki, bir kun ichida bola turli xil vazifalarni bajarishi lozim. Ta’lim bu — ikki tomonlama jarayon, agar bola kuniga 5-6 soat darsda bo‘lsa, uyida ham 2-3 soatdan ko‘proq dars qilsa, bu normal holat emas. Bu holatda ota-ona o‘qituvchilar yoki direktor bilan suhbatlashishi lozim.
Mavzuga doir:
Izoh (0)