Amerikaning Merriam-Webster lug‘ati “gazlayting”ni yil so‘zi deb e’lon qildi

Amerikaning Marriam-Webster izohli lug‘ati “gaslighting” (“gazlayting”) so‘zini 2022-yil so‘zi deb e’lon qildi.

Ushbu so‘zning Uebster lug‘atidagi to‘liq ta’rifi quyidagicha:

odatda uzoq vaqt davomida odam tomonidan ruhiy manipulyatsiya qilinib, qurbonning o‘z fikrlari to‘g‘riligiga, voqelikni qabul qilishiga yoki xotiralariga nisbatan shubha paydo bo‘lishiga olib keladigan hamda odatda ong chalkashligi, o‘ziga ishonch va qadr-qimmat hissi yo‘qolishi, emotsional yoki ruhiy barqarorligiga amin bo‘lmaslik, shuningdek, manipulyatsiya qiluvchi odamga bog‘liq bo‘lib qolishni keltirib chiqaradigan holatdir.

Lug‘at mualliflari qayd etishicha, so‘nggi yillarda, ayniqsa o‘z manfaati yo‘lida, kimnidir yanglishtirish, chalg‘itish bilan bog‘liq har qanday amaliyot “gazlayting” so‘zi bilan ifodalanmoqda.

Nashriyot ma’lumotlariga ko‘ra, ushbu so‘zning ma’nosi haqidagi so‘rovlar 2022-yilda 2021-yilga nisbatan 1740 foizga o‘sgan — yuqori qiziqish darajasi butun yil bo‘yi kuzatilgan.

“Bizning hozirgi dezinformatsiya asrimizda, ya’ni soxta yangiliklar, fitna nazariyalari, Twitter’dagi trollar va dipfeyklar davrida ‘gazlayting’ zamonamiz so‘ziga aylanib qoldi”, — deya lug‘at mualliflari o‘z tanlovini izohladi.

2021-yilda Merriam-Webster yil so‘zi sifatida “vaksina”ni tanlagan edi.

Oksford lug‘ati ham o‘z talqini bo‘yicha yil so‘zini e’lon qilishi kutilmoqda. U yil so‘zini birinchi marta jamoatchilik orasida ovozga qo‘yish yo‘li bilan uchta so‘z ichidan tanlab oladi. Short-listga metaverse (“metaolam”) va goblin mode (“goblin rejimi”) tushunchalari hamda #IStandWith (“men qo‘llab-quvvatlayman”) xeshtegi kirdi.

1-noyabr kuni Britaniyaning Collins English Dictionary ingliz tili lug‘ati permacrisis so‘zini joriy yil so‘zi deb e’lon qilgan edi. U permanent (doimiy) va crisis (inqiroz) so‘zlaridan hosil bo‘lgan bo‘lib, “beqarorlik va tahlikalilikning uzoq davri” degan ma’noni bildiradi.