Atoqli o‘zbek yozuvchisi Abdulla Qodiriyning “O‘tkan kunlar” romanini tarjima qilgan amerikalik olim Mark Riz Parijning Luvr muzeyida ochilgan “O‘zbekiston vohalarining mo‘jizalari. Karvon yo‘llari chorrahasida” ko‘rgazmasi haqidagi o‘z fikrlarini “Daryo” muxbiri bilan o‘rtoqlashdi.
Amerikalik taniqli olim o‘z intervyusida Prezident administrasiyasi Ijro etuvchi apparatining Kommunikatsiyalar va axborot siyosati bo‘yicha sho‘ba mudiri Saida Mirziyoyeva tomonidan dunyodagi eng yirik muzeyda ana shunday keng ko‘lamli madaniy tadbirni tashkil etish borasida amalga oshirilgan ulkan ishlarga alohida to‘xtalib o‘tdi.
“Saida Mirziyoyeva “O‘zbekiston vohalarining mo‘jizalari. Karvon yo‘llari chorrahasida” ko‘rgazmasini Parijda muvaffaqiyatli amalga oshirganini ko‘rib turibman.
San’at va gumanitar fanlar ommaviy diplomatiyaning poydevori, o‘zbek xalqining dunyoga namoyon qilishning ifodasi, degan tamoyilga kelishimga sabab bo‘lmoqda.
Men “amalga oshirish” degan iborani qo‘lladim, chunki bu yerda aynan shu ibora mos keladi: yaxshi g‘oya hammada bo‘lishi mumkin, lekin hamma ham ularni chiroyli tarzda amalga oshira olmaydi.
Avvalo, san’atda didi nihoyatda yuqori bo‘lgan millatni bunday ko‘rgazmalarni o‘tkazishga ko‘ndira olish kerak. Keyin buni amalga oshirish uchun to‘rt yil davomida tinimsiz mehnat qilish — mashaqqatli diplomatiya, hech kim qilishni xohlamagan ishlarni bajarish — bu munosib baholay olish qiyin bo‘lgan ulkan yutuqdir.
Keyin mening fikrlarim ruhoniy narsalarga - moddiy buyumlarga singigan qadimiy O‘rta Osiyoning shakli va estetikasiga o‘tadi. Markaziy Osiyo va Fransiya ekspertlarining hamkorligi.
“Biz shundaymiz. Biz o‘zimizdan avval o‘tganlarning an’analarini va yutuqlarini saqlovchi o‘zbeklarmiz”, — deya olish uchun aqlbovar qilmas qarorlar qabul qilish kerak.
Mehmonlarga taqdim etilgan obyektlarning kontekstini ularga yetkaza olish — bu katta yutuq.
Saida Mirziyoyeva va uning jamoasi xalqni shakllantiradigan, unga g‘urur bag‘ishlaydigan ishlarni amalga oshirdi.
Har bir jamiyatga rahnamolar kerak. Nafaqat keng ko‘lamdagi san’at qadrini tan oladigan, balki hech qanday mukofot yoki e'tirofsiz har kuni mashaqqatli mehnatni amalga oshiradiganlarni ham qo‘llab-quvvatlaydigan rahnamolar zarur.
Bunday rahnamolar mahalliy jamiyat va xalqaro hamjamiyat o‘rtasidagi aloqani, tomoshabin sifatida emas, balki o‘zaro bog‘lovchi sifatida tashkil qiladi.
O‘zbekiston ijodkorlarning yangi avlodini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish uchun mahalliy va xalqaro miqyosda san’atga homiylikni keskin oshirishga muhtoj.
O‘zbekiston xorijiy mehmonlarni o‘zbek san’ati elchisi sifatida jalb qilishdan tashqari, xalqaro ijodkorlarni keng ko‘lamda qabul qilishi kerak, toki mahalliy fuqarolar ham ushbu ijodiy hamkorlikdan samarali foydalanishlari uchun.
Prezidentlar Shavkat Mirziyoyev va Emmanuel Makron Luvrda Markaziy Osiyo san’at asarlarini birgalikda tomosha qilayotgan lahzalarni men hammamiz foydalanishimiz zarur bo‘lgan lahzalar sifatida qabul qildim.
O‘zbekistondagi 28 yillik faoliyatim davomida men bunga o‘xshash holatni ko‘rmagandim: bu ommaviy diplomatiyaning san’at atrofida mazmunli tarzda aylanishi.
Mirziyoyeva xonim ko‘p yillik mashaqqatli mehnati natijasida o‘z maqsadiga yetishdi hamda kelajakdagi hamkorlik va boshqa joylarda rivojlanish uchun ishonchga ega bo‘ldi.
Uning qo‘qonlik ekani qalbimni yanada isitadi!”, — dedi amerikalik olim Mark Riz.
“O‘zbekiston vohalarining mo‘jizalari. Karvon yo‘llari chorrahasida” ko‘rgazmasida hozirgi O‘zbekistonning janubiy qismidan o‘tgan, miloddan avvalgi V-VI asrlardan Temuriylar hukmronligigacha bo‘lgan davrni qamrab olgan Buyuk Ipak yo‘lining tarixi tasvirlangan. Monumental san’at asarlari, devoriy rasmlar, saroylarning o‘ymakorlik detallari, dekorativ san’at asarlari va boshqa yodgorliklar dunyodagi eng mashhur muzey bo‘lgan Luvrda namoyish etilmoqda.
Ko‘rgazmada 169 ta muzey eksponati, xususan, O‘zbekistonning 16 muzeyidan 138 ta noyob ashyolar va dunyoning yetakchi muzeylaridan 31 ta eksponat namoyish etilmoqda.
Izoh (0)