“Biz halok bo‘lganlar uchun javobgarmiz”. O‘zbekistonda YTH qurbonlari xotirasiga hurmat bajo keltirildi

Noyabr oyining uchinchi yakshanbasi Butunjahon yo‘l-transport hodisalari qurbonlarini xotirlash kuni sifatida nishonlanadi. 19-noyabr kuni Toshkentda ushbu sanaga bag‘ishlangan va yo‘l harakati xavfsizligiga oid muammolarni bartaraf etish masalalariga qaratilgan davra suhbati bo‘lib o‘tdi. Tadbir davomida O‘zbekistonda birinchi bor YTH qurbonlari xotirasiga hurmat bajo keltirilgan, deb xabar beradi “Gazeta.uz”.

Yo‘l harakati xavfsizligi masalalarini muhokama qilish tashabbusini “O‘zbekiston milliy avtomobil klubi” avtomobil sport jamoatchilik tashkiloti (NACU) Xavfsiz va barqaror transport uchun Sharqiy alyansi (EASST) hamda “Vatanparvar” tashkiloti bilan birgalikda ilgari surgan.

“Biz nafaqat o‘z hayotimiz, balki halok bo‘lganlar uchun ham javobgarmiz”, — deydi NACU vakili Anvar Matkarimov.

EASTT direktorining dasturlar va barqarorlik bo‘yicha yordamchisi Emili Karrning so‘zlariga ko‘ra, yo‘l harakatining eng zaif foydalanuvchilari bolalar, velosipedchilar va mototsiklchilar hisoblanadi. Uning ta’kidlashicha, alyans 14 yoshgacha bo‘lgan bolalar uchun yo‘l xavfsizligi bo‘yicha ta’lim paketini tayyorlagan bo‘lib, uni milliy maktab dasturiga joriy etish taklif etiladi.

“Biz o‘qituvchilar bolalarga yoshligidanoq yo‘l harakati qoidalari va yo‘llarda o‘zini tutish asoslarini o‘rgatishga juda qiziqishini aniqladik. Materiallar orasida ota-onalar uchun xatlar, o‘qituvchilar uchun o‘quv qo‘llanmalari, paketlardan to‘g‘ri foydalanish bo‘yicha onlayn gid va ularning xohishlariga qarab bolalar uchun interfaol dastur mavjud”, — deydi Emili Karr.

Ta’lim paketi o‘zbek va rus tiliga tarjima qilingan. Uni EASST sayti orqali bepul yuklab olish mumkin (havola).

NACU a’zosi Marat Haydarovning ta’kidlashicha, O‘zbekistondagi bir qancha maktablarda velosportni ommalashtirishga qaratilgan bolalar uchun mashg‘ulotlar allaqachon o‘tkazilgan.

Dasturda yo‘l harakati qoidalarini velosipedga e’tibor qaratgan holda o‘rganish va ushbu transportni boshqarish bo‘yicha amaliy mashg‘ulotlar o‘rin olgan. Bundan tashqari, bolalar velosiped konstruksiyasini o‘rgangan.

“Bolalar shu usulda o‘rgatilsa, ular bizning murakkab muhitimizdagi yo‘llarda mustaqil harakatlana oladi”, — deydi Marat Haydarov.

Tadbir davomida, shuningdek, ko‘plab yerusti piyodalar o‘tish yo‘llari standartlarga javob bermasligi qayd etilgan. Qishloq joylarda tez-tez ajratuvchi panjaradagi tor o‘tish joyiga tayangan, eni 4 metrga teng “zebralar” mavjud.

IIV YHXBB Tashkiliy bo‘limi boshlig‘i Fazliddin Toshkenboyevning ta’kidlashicha, O‘zbekistonda yanvar—oktabr oylarida velosipedchilar ishtirokida 867 ta YTH ro‘yxatga olingan (jami YTHlarning 10 foizdan ortig‘i) bo‘lib, ularning aksariyati viloyatlar hisobiga to‘g‘ri keladi. U ushbu raqamlarni “kechirib bo‘lmas” deb atagan va ichki ishlar vaziri Po‘lat Bobojonovning ko‘rsatmasiga binoan viloyatlarda veloinfratuzilmaning rivojlanishini o‘rganish bo‘yicha ishchi guruhlar tuzilganini ma’lum qilgan.

“O‘zbekiston velohamjamiyati” vakili Bobur Sirojevning so‘zlariga ko‘ra, Toshkentdagi veloinfratuzilma boshidan xavfsiz bo‘lmagan muhit asosida noto‘g‘ri yaratilmoqda. Har kuni 3 ming odam ish yuzasidan velosipedda harakatlanayotgan Navoiyda u yaratilmayapti.

Uning ta’kidlashicha, Toshkent shahrida velosiped yo‘laklarining har bir kilometriga katta yo‘ldan dahalar ichiga kirib ketadigan o‘rtacha 5—7 dona yo‘lak bor, bu yerda avtomobillar piyodalar yo‘lagidan o‘tib ketishiga qaramay, piyodalardan ustuvorlik tortib olinadi.

U O‘zbekistonda avtomobil va velosiped yo‘llarini qurish bo‘yicha aniq standart yo‘qligini qo‘shimcha qilib, barcha yo‘l harakati qatnashchilarini jalb qilgan holda standartlarni ishlab chiqishga chaqirgan.

Bobur Sirojev standartlar yo‘qligidan tashqari, Toshkentda velosiped infrazutilmasi mummolari orasida qurilish normalari nazorat qilinmasligi va loyihalovchilar uchun medotik qo‘llanma yo‘qligini sanab o‘tgan. Natijada loyihalovchilar mavjud normativlarga o‘z xohishiga qarab rioya qiladi.

Turin politexnika universiteti litseyining direktori Jamshid Sodiqov YTHlarning 57 foizi haydovchining aybi bilan, 27 foizi esa yo‘l sharoiti va haydovchilar sabab yuzaga keladi deb hisoblash qabul qilinganini qo‘shimcha qilgan. Ammo O‘zbekistondagi yo‘llar loyihalanadigan normativ hujjatlar soatiga 100 kilometr tezlikda harakatlanish uchun mo‘ljallangan, bu esa shahar sharoitiga mos kelmaydi.

Bundan tashqari, normativ-huquqiy hujjatlar bazasida arterial, masalan, piyodalar o‘tish joyi bo‘lgan yo‘llarga bo‘linuvchi shahar ko‘chalarida tasnifi yo‘q. Jamshid Sodiqovning qo‘shimcha qilishicha, Toshkent davlat transport universiteti haydovchilarning xatti-harakatini tahlil qilish maqsadida ilmiy tadqiqot o‘tkazmoqda. Shu munosabat bilan haydovchilardan anonim so‘rovda ishtirok etish so‘ralgan.

Velojamiyat vakili Sabina Bakayevaning ta’kidlashicha, bugungi kunda yo‘llar barcha uchun qulay emas: piyodalar, velosipedchilar, jamoat transporti va shaxsiy avtotransport, tirbnadliklarda turuvchilar uchun ham.

“Biz nafaqat veloinfratuzilmasini yaratishimiz, balki ba’zi yo‘l harakati qatnashchilari boshqalarni kamsitmaydigan to‘g‘ri yo‘nalishda rivojlanuvchi jamiyatni yaratishimz ham muhim”, — deydi velohamjamiyat asoschisi Iskandar Ahmedov.