“Pandora arxivi” e’lon qilindi. Unda dunyo siyosatchilarining moliyaviy jinoyatlarga aloqadorligi fosh etilgan. Asosiy ma’lumotlar

2021-yil 3-oktabr kuni Surishtiruvchi-jurnalistlar xalqaro konsorsiumining (ICIJ) “Pandora arxivi” (The Pandora Papers) hujjatlar to‘plami e’lon qilindi. Bu 117 ta mamlakatda 150 dan ziyod OAVda faoliyat olib borayotgan 600 nafardan ko‘p jurnalistning surishtiruvlari natijasi. To‘plamga 14 ta ofshor registratorlarining ichki arxivi kiritilgan. Rossiyadan “Vajnie istorii” jurnalistlari mazkur arxivni tayyorlashda ishtirok etgan. Meduza “Pandora arxivi” haqidagi asosiy ma’lumotlarni taqdim etgan.

“Pandora arxivi”dan jami 12 million hujjat o‘rin olgan va ma’lumotlarning umumiy hajmi uch terabayt. Hajm jihatdan ushbu arxiv avvalgi sizdirilgan axborotlar, jumladan, faqat bitta ofshor registratorining hujjatlari jamlangan “Panama arxivi”dan ham katta.

Rossiyaliklardan ushbu arxivda Vladimir Putinning o‘rtog‘i va prezidentning uchinchi qizini dunyoga keltirgani taxmin qilinadigan Svetlana Krivonogix eslab o‘tilgan. Shuningdek, “Perviy kanal” bosh direktori Konstantin Ernst, “Rostex” oilasi rahbari Sergey Chemezov, Prezident administratsiyasi rahbari Anton Vayno hamda Rossiya tashqi ishlar vaziri Sergey Lavrovning kuyovi Aleksandr Vinokurovga aloqador ma’lumotlar ham ushbu arxivda mavjud. Jurnalistlar Vinokurovning bir nechta Virjinya ofshorlaridagi ishtirok etgani va Isroil fuqaroligiga ega ekanligini aniqlagan.

“Vajnie istorii” vakillari Konstantin Ernstning Britaniyaning Virjin orollaridagi ofshorlar – ular orqali Sobiq ittifoq davrida qurilgan kinoteatrlarni buzib, yangi savdo markazlari qurilganiga aloqadorligini ta’kidlagan. Ushbu loyihaga Rossiya davlat banklari mablag‘ ajratgan. Sergey Chemezovning 34 yoshli o‘gay qizi Yekaterina Ignatova hamda uning buvisi, “Rostex” rahbarining qaynonasi Lyudmila Rukavishnikovada ham aktivlar borligi aniqlangan: ular Ispaniyada 22 milliard rubllik hashamatli yaxta va villaga Virjiniya ofshorlari orqali egalik qiladi. Svetlana Krivonogixning esa Monakoda 3,6 million yevrolik kvartirasi bor.

Arxivda dunyoning boshqa mashhur siyosatchilari ham uchraydi. Masalan, Pokiston bosh vaziri Imron Xon, Chexiya hukumati rahbari Andrey Babish, Iordaniya qiroli Abdulla II, Ozarbayjon prezidenti Ilhom Aliyevning oilasi va Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy shular jumlasidan.

Arxivda qayd etilgan bir nechta siyosatchi, xususan, Babish va Zelenskiy — saylovoldi dasturida korrupsiya va mamlakatdagi elita qatlamining noqonuniy yo‘llar bilan boyishiga qarshi kurashishini e’lon qilgandi. Jurnalistlar ayni vaqtda saylovoldi kampaniyasida ishtirok etayotgan Babishda (Chexiyada parlament saylovlari 8–9-oktabr kunlari o‘tkaziladi) 2009-yilda Fransiyada ofshor orqali 22 million dollarga xarid qilingan ko‘chmas mulk obyektini topishgan. Zelenskiy va uning “Kvartal 95” prodakshn-kompaniyasidagi hamkorlarida Britaniyaning Virjin orollari, Kipr va Belizda ofshor tarmoq kompaniyalari borligi fosh qilingan. 2019-yildagi saylovlar oldidan Zelenskiy ofshorlardagi ulushini Sergey Shefirga sotgan va u ayni paytda prezidentning birinchi yordamchisi hisoblanadi. Ammo jurnalistlar Zelenskiyning ofshorlar orqali hanuzgacha foyda olayotganligini ta’kidlamoqda.

Serbiya prezidenti Aleksandr Vuchichning yaqin do‘sti va Belgrad sobiq meri Sinisha Mali 2015-yilda Qora dengiz bo‘yida joylashgan hashamdor turar joy kompleksidagi 24 ta kvartira unga tegishli emasligini qayd etgandi. Shuningdek, u jurnalistlar uylar haqiqatdan ham unga tegishli ekanligini isbotlashsa, ularga kvartiralar kalitlarini berishga tayyorligini bildirgan. Oradan olti yil o‘tdi va endi Sinisha Mali bu ishni bemalol amalga oshirishi mumkin.

Dunyoning yetakchi siyosatchi va amaldorlaridan tashqari “Pandora arxivi”da hukumatga, siyosatga aloqador bo‘lmagan taniqli shaxslarning ism-shariflari ham uchraydi. Masalan, “Manchester Siti” bosh murabbiyi Xosep Gvardiola. U o‘z maoshini Andorra bankida saqlash orqali Ispaniyaga soliqlar to‘lamagan. Xonanda Shakira (u yuristi orqali jinoyat olami yoki soliqlardan qochish sxemalariga aloqador emasligi haqida bayonot bergan) va supermodel Klaudiya Shifferga aloqador moliyaviy axborotlar ham arxivdan o‘rin olgan.