Ayollar yurak xuruji haqida nimalarni bilishi kerak?

Statistikaga ko‘ra, ayollar saraton kasalligidan ko‘ra ko‘proq yurak-qon tomir kasalligidan vafot etadi. Ammo aksariyat insonlar yurak xuruji kasalligi odatda erkaklarda ko‘p uchraydi, degan fikr bilan yashaydi.

Yurakning hajmi qancha ekanligini bilasizmi? Qo‘lning musht qilingan holati yurakning o‘lchami bilan barobar hisoblanadi. Uning vazni 300 grammni tashkil etadi. Kuniga 100 000 marotaba uradi, 5,5 litr qonni haydaydi va tinimsiz mehnat qiladi.

Yurak-qon tomir kasalliklari insoniyat tarixidan buyon u bilan birga va hanuzgacha rivojlanishda davom etmoqda. Bugungi kunda yurak kasalligi butun dunyo bo‘yicha o‘lim holatlarining asosiy sababiga aylangan, 2016-yilda ushbu kasallik tufayli 17,6 million o‘lim qayd etilgan. Olimlarning taxminlariga ko‘ra, 2030-yilga kelib bu ko‘rsatkich 23,6 millionni tashkil etishi mumkin.

Ayollarning yuragi erkaklarnikidan nimasi bilan farq qiladi?

Ayollarda yurak vazni biroz kamroq, lekin daqiqasiga 8 marta tezroq uradi. Infarkt ayol va erkakni farqlamaydi, barchaga birdek tahdid soladi. Har bir ayol umri davomida yurak-qon tomiri kasalligiga duch keladi. Ayniqsa, 35 yoshdan o‘tgan ayollarda o‘lim va nogironlikning asosiy sababchisi mazkur kasallik bo‘lib qolmoqda.

Buning, albatta, ko‘p sabablari bor. Masalan, harakatsiz hayot tarzi, ovqatlanishning o‘zgarishi, gormonal kontraseptivlarning tarqalishi va ulardan qonda tromb hosil bo‘lishi kabi bir qancha holatlar mavjud. Bugungi kunda har beshta ayolning ikkitasi o‘zidan besh yilga qariroq xasta yuragi bilan “maqtana oladi”.

Muammo faqatgina birgina kishining sog‘lig‘ida emas, balki butun sog‘liqni saqlash tizimidadir. Aksariyat ayollarga yurak-qon tomiri kasalligini o‘z vaqtida tashxislash yoki to‘g‘ri muolaja qilinmaydi, hattoki ayrimlari o‘zida shunday kasallik borligini ham sezmaydi.

Ayollarda tez-tez uchraydigan yurak xurujining muhim belgilari:

• ko‘ngil aynishi;
• qayt qilish;
• bosh aylanishi;
• zaiflik;
• nafas yetishmovchiligi hissi;
• qorinda og‘riq;
• belda og‘riq;
• umumiy tuyg‘u: “O‘zimni yaxshi his qilyapman”;
• bo‘yin, jag‘, yelka, yuqori orqa yoki qorin bo‘shlig‘ida bezovtalik;
• terlash;
• bir yoki ikkala qo‘lda og‘riq.

Ayollar o‘zida kechayotgan holatni yurak xurujiga o‘xshatsa, shifokorlarning bee’tibor bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaslik zarur. Sababi insonning hayoti va sog‘lig‘i xavf ostida bo‘lishi mumkin.

Yurak kasalligining oldini olish uchun nima qilish kerak?

Yetti oddiy qoidaga amal qilish va salomatlikni muntazam ravishda kuzatib borish tavsiya etiladi.

• chekishni tashlash;
• jismoniy faoliyat;
• sog‘lom ovqatlanish;
• xolesterin nazorati;
• glyukoza nazorati;
• qon bosimi nazorat;
• ortiqcha vazn yig‘maslik.

Shuningdek, uyquning ham salomatlik uchun ahamiyati bor. Ehtimol, “go‘zallik uchun uxlash” degan ibora yo‘qdir, ammo “sog‘liq uchun uxlash” ham mavjud va muhimroq. Uyquning yetishmasligi yoki me’yoridan ortig‘i yosh, vazn, chekish, jismoniy faollikdan qat’i nazar yurak-qon tomir kasalliklarining xavfini oshiradi. Chunki uyqu tanadagi barcha jarayonlarga o‘z ta’sirini o‘tkazadi, masalan qon bosimi, glyukoza, modda almashinuvi kabi. Shuning uchun kasallikka chalinib, azoblangandan ko‘ra uning oldini olib, sog‘lom bo‘lishga harakat qilish kerak.